Informacje ogólne

• Scyntygrafia tarczycy to procedura obrazowania mająca na celu ocenę funkcji tarczycy w oparciu o promieniowanie emitowane w wyniku rozpadu izotopu promieniotwórczego. Umożliwia ocenę wielkości, położenia, kształtu, a także czynności gruczołu. Znajduje zastosowanie w lokalizowaniu tkanki ektopowej tarczycy (wole zamostkowe, wole podjęzykowe), jak również jodochwytnych przerzutów raka zróżnicowanego tarczycy..

Wskazania

• Wskazania do scyntygrafii tarczycy z użyciem nadtechnecjanu Tc-99m lub jodku sodu-123 są następujące:
  
  • wykrywalne palpacyjnie i/lub ultrasonograficznie zmiany ogniskowe (guzki ≥1 cm)
  • podejrzenie ogniskowej lub rozległej autonomii w jawnej lub utajonej nadczynności tarczycy
  • diagnostycznie niejasne przypadki w podejrzeniu współistnienia choroby Gravesa-Basedowa i przewlekłego limfocytarnego zapalenia tarczycy lub zespołu Marine-Lenharta
  • w celu udokumentowania powodzenia terapii po ostatecznym leczeniu (pooperacyjne, leczenie autonomii jodem radioaktywnym)
  • ew. w przebiegu nieleczonych autonomii ogniskowych 
• Inne szczególne wskazania do scyntygrafii tarczycy z I-123 obejmują m.in.:
  • ektopowo zlokalizowana tkanka tarczycy, taka jak zamostkowe wole lub wole językowe
  • wrodzona niedoczynność tarczycy 
• Z reguły scyntygrafia tarczycy nie odgrywa roli w badaniu pacjentów z pierwotną niedoczynnością tarczycy lub z rozległym wolem.
  • Badanie nie jest również konieczne w przypadku klasycznej choroby Gravesa-Basedowa, chyba, że wskazane jest leczenie jodem radioaktywnym.
• Do badania wyczuwalnych palpacyjnie guzków u pacjentów w stanie eutyreozy preferowane jest badanie ultrasonograficzne w połączeniu z punkcją (biopsja aspiracyjna cienkoigłowa celowana - BACC, fine needle aspiration biopsy – FNAB).

Skierowanie do specjalisty

• Skierowanie na scyntygrafie nie należy do kompetencji lekarza rodzinnego. W przypadkach wymagających scyntygrafii tarczycy, należy skierować pacjenta do endokrynologa.
• Uzasadniające wskazanie musi zostać sporządzone przez kompetentnego lekarza (posiadającego specjalistyczną wiedzę w zakresie diagnostyki z użyciem otwartych substancji promieniotwórczych).
• Skierowanie powinno zawierać następujące informacje:
  • istotne informacje kliniczne i opis problemu
  • wyniki badania palpacyjnego
  • wyniki odpowiednich badań krwi, parametry czynności tarczycy (fT4, fT3, TSH, przeciwciała przeciwko tarczycy, przeciwciała przeciwko receptorowi TSH)
  • U pacjentów z wysoko zróżnicowanym rakiem tarczycy istotne jest również stężenie tyreoglobuliny (Tg) i przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie (anty-TgAb).
  • Leki działające na tarczycę, które mogą wpływać na wchłanianie radiofarmaceutyku (tyroksyna, tyreostatyki, amiodaron).
  • ekspozycja na środki kontrastowe zawierające jod
  • dieta bogata w jod
  • wyniki badań ultrasonograficznych wraz z dokumentacją obrazową
  • ostatnio stosowane radiofarmaceutyki
  • ciąża, laktacja 

Przygotowanie pacjenta

• Informacje o badaniu (cel, procedura) i wszelkich ograniczeniach
• Tyreostatyki należy zazwyczaj odstawić na 7–10 dni przed badaniem.
• Przyjmowanie leków hormonalnych tarczycy jest warunkiem wstępnym scyntygrafii supresyjnej.
• Jeśli wskazana jest scyntygrafia tarczycy bez podawania leków hormonalnych, preparaty trijodotyroniny (T3) należy odstawić na 10 dni przed badaniem, a preparaty lewotyroksyny (T4) na 4 tygodnie przed badaniem.
• Nie należy przyjmować silnych leków zawierających jod na 4 tygodnie przed badaniem (np. rentgenowskie środki kontrastowe zawierające jod, środki dezynfekcyjne zawierające jod, krople do oczu zawierające jod)
  • Odroczenie scyntygrafii można skrócić w nagłych przypadkach klinicznych.
  • Po zastosowaniu lipofilowych rentgenowskich środków kontrastowych (limfografia) oraz po podaniu amiodaronu należy wydłużyć okres odroczenia badania.
• Scyntygrafię można wykonać podczas przyjmowania fizjologicznej ilości preparatów jodkowych (do 150 mcg jodku dziennie).
  • Jednak dieta bardzo bogata w jod (morszczyn) może prowadzić do obniżenia wychwytu Tc-99m.
• U pacjentów z rozpoznanym rakiem tarczycy tyroksynę należy zwykle odstawić na 4–5 tygodni przed badaniem. Zamiast odstawiania tyroksyny, w niektórych przypadkach można zastosować rekombinowany ludzki hormon stymulujący czynność tarczycy TSH (rhTSH, Thyrogen).

Środki ostrożności

• Wykluczenie ciąży i karmienia piersią
• Jeśli scyntygrafia jest wskazana w okresie karmienia piersią, zaleca się przerwanie karmienia piersią na 24 godziny (Tc-99m).

Radiofarmaceutyki

• Nadtechnecjan Tc-99m dożylnie
  • zalety: niedrogie, szybko dostępne, krótki czas badania
  • wady: nakładanie z powodu aktywności w przełyku lub naczyniach, obniżona jakość obrazu w przypadku niskiego wychwytu
• Jodek sodu I-123 dożylnie
  • zalety: lepsza wykrywalność zamostkowej tkanki tarczycy
  • wady: wyższe koszty, mniejsza dostępność, zasadniczo dłuższy czas zapisu

Procedura

• Nadtechnecjan Tc-99m: zapis 5–25 minut po wstrzyknięciu
• Jodek sodu I-123: zapis 2–4 godziny po wstrzyknięciu
• Scyntygrafia supresyjna: w przypadku klinicznego podejrzenia ogniskowej lub rozległej autonomii w obwodowej eutyreozie i TSH bez supresji 

Źródła błędów

• Tyroksyna, tyreostatyki, amiodaron i suplementacja jodu w diecie
• Należy pamiętać: niektóre rodzaje suplementów diety lub środków kontrastowych zawierających jod
  • Badania TK z użyciem środka kontrastowego zawierającego jod mogą zmniejszyć wychwyt jodu, np. przez okres do 4-6 miesięcy.

Badanie uzupełniające

• Badanie ultrasonograficzne, w razie potrzeby biopsja cienkoigłowa celowana pod kontrolą USG. Badanie ultrasonograficzne jest pierwszym wyborem w przypadku guzków/nowotworów; uzupełniająca scyntygrafia często nie jest wskazana.
• Parametry czynności tarczycy (fT4, fT3, TSH) i badania immunologiczne (przeciwciała tarczycowe i przeciwciała przeciwko receptorom TSH).

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

• Scyntygrafia tarczycy