Co to jest nietolerancja laktozy?

Nietolerancja laktozy to stan, w którym organizm nie jest w stanie prawidłowo strawić laktozy – cukru mlecznego, który występuje w mleku i produktach mlecznych. Jest to wynikiem niedoboru laktazy, enzymu produkowanego w jelicie cienkim, który odpowiada za rozkładanie laktozy na prostsze cukry (glukozę i galaktozę), które mogą być wchłaniane do krwi. Gdy laktaza nie jest obecna w wystarczających ilościach, laktoza nie jest trawiona i pozostaje w jelicie, gdzie jest fermentowana przez bakterie. Ten proces może prowadzić do objawów, takich jak ból brzucha, wzdęcia, biegunka, nudności i gazy. Szacuje się, że około 15-20% populacji w Europie Środkowej cierpi na nietolerancję laktozy, jednak na całym świecie, zwłaszcza w Azji, odsetek ten jest znacznie wyższy. Nietolerancja laktozy jest najczęściej stanem przewlekłym – nie ma lekarstwa na tę dolegliwość, ale jej objawy można kontrolować przez odpowiednią dietę.

Zalecenia

Aby uniknąć objawów nietolerancji laktozy, konieczne jest wyeliminowanie lub ograniczenie spożycia produktów zawierających laktozę. W szczególności należy unikać mleka oraz niektórych produktów mlecznych, takich jak sery świeże, jogurty i lody. Zaleca się, aby osoby z nietolerancją laktozy przez 4-6 tygodni stosowały dietę całkowicie pozbawioną laktozy. Po tym czasie, stopniowo mogą wprowadzać mniejsze ilości laktozy do swojej diety, aby określić, jak duża jej ilość jest tolerowana przez organizm. Alternatywnie, osoby z nietolerancją mogą przyjmować laktazę w postaci tabletek razem z posiłkiem, co pomoże w trawieniu laktozy i złagodzeniu objawów.

Dieta o obniżonej zawartości laktozy

Podstawą zarządzania nietolerancją laktozy jest zmiana diety. Choć eliminacja laktozy może wydawać się trudna na początku, większość osób szybko adaptuje się do nowych nawyków żywieniowych. Warto pamiętać, że całkowite usunięcie laktozy nie jest konieczne w każdym przypadku. Większość osób z nietolerancją laktozy toleruje około 1-5 g laktozy dziennie, co odpowiada około 100 ml mleka. Sery twarde, masło oraz jogurty zawierają znacznie mniej laktozy niż świeże mleko, przez co są zwykle lepiej tolerowane. Niektóre produkty spożywcze, takie jak chleb, kiełbasy czy gotowe dania, również mogą zawierać laktozę, dlatego ważne jest, aby osoby z nietolerancją laktozy dokładnie sprawdzały listy składników.

Produkty o obniżonej zawartości laktozy

Na rynku dostępne są produkty, które zostały przetworzone, aby usunąć lub zredukować zawartość laktozy. Przykładem są mleka i jogurty bezlaktozowe, które dzięki procesowi enzymatycznemu rozkładają laktozę, co sprawia, że są bezpieczniejsze dla osób z nietolerancją. Alternatywą dla mleka krowiego mogą być napoje roślinne, takie jak mleko sojowe, owsiane, ryżowe, które często są wzbogacone o wapń, co pozwala na zachowanie zdrowych kości.

Jedzenie poza domem

Podczas jedzenia w restauracjach lub u znajomych, osoby z nietolerancją laktozy muszą być szczególnie ostrożne, ponieważ laktoza może występować w wielu potrawach, nawet tam, gdzie nie spodziewaliby się jej znaleźć. Z tego powodu ważne jest, aby przed zamówieniem posiłku zapytać o składniki lub poprosić o przygotowanie dania bez laktozy. Często pomocna bywa również możliwość przyjęcia laktazy w tabletkach przed posiłkiem, co może pomóc zneutralizować objawy, gdy przypadkowo spożyje się niewielką ilość laktozy.

Suplementy żywieniowe

Laktaza w formie tabletek jest dostępna w aptekach i stanowi pomoc w radzeniu sobie z objawami nietolerancji laktozy. Przyjmowanie suplementu podczas posiłków pozwala na trawienie laktozy i może łagodzić dolegliwości. Chociaż laktaza może pomóc, nie jest to rozwiązanie idealne w każdym przypadku, a suplementy zazwyczaj nie są refundowane przez NFZ.

Problemy związane z dietą o obniżonej zawartości laktozy

Choć wyeliminowanie produktów mlecznych może prowadzić do niedoborów wapnia – ważnego minerału dla zdrowia kości i zębów – istnieje wiele alternatyw, które dostarczają odpowiednią ilość wapnia. Wapń można znaleźć w produktach roślinnych, takich jak zielone warzywa liściaste (np. szpinak, brokuły), wzbogacone mleko roślinne, a także w rybach z ośćmi (np. sardynki). Osoby, które muszą całkowicie zrezygnować z produktów mlecznych, szczególnie dzieci, młodzież i kobiety w ciąży, powinny szczególnie zwrócić uwagę na dostarczanie odpowiednich ilości wapnia, aby wspierać zdrowie kości.

Nietolerancja laktozy jest uciążliwym, ale łatwym do zarządzania stanem, jeśli osoby dotknięte tym problemem dostosują swoją dietę i styl życia do swoich potrzeb zdrowotnych.

Dodatkowe informacje

• Nietolerancja laktozy
• Alergia na mleko krowie, porady żywieniowe dla dzieci
• Dieta bez białka mleka krowiego
• Nietolerancja i alergia pokarmowa
• Nietolerancja laktozy – informacje dla personelu medycznego
• Alergia/nietolerancja pokarmowa – informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Kalina van der Bend, lekarz, recenzent
• Jonas Klaus, lekarz, Fryburg Bryzgowijski