Co to jest bruceloza?

Bruceloza to choroba wywoływana przez bakterie z rodzaju Brucella, przenoszona przez zakażone zwierzęta i produkty pochodzenia zwierzęcego. Inne nazwy brucelozy to: gorączka maltańska, gorączka śródziemnomorska lub choroba Banga.

Objawy mogą przypominać grypę i obejmować różne narządy. W Europie Zachodniej i Północnej choroba jest bardzo rzadka i najczęściej przywożona przez podróżujących z innych regionów. Leczenie polega na kilkutygodniowej antybiotykoterapii.

Definicja

• Patogenami są bakterie z rodzaju Brucella.
• Bruceloza jest przenoszona przez zakażone zwierzęta (zoonoza), zwłaszcza hodowlane.
• Choroba ta została również sklasyfikowana jako potencjalna broń biologiczna.

Objawy

• W większości przypadków nie wywołuje żadnych objawów, gdy dochodzi do zakażenia.
• Objawy pojawiają się od 5 do 60 dni po zakażeniu.
• Stopniowy lub nagły początek choroby z objawami takimi jak:
• gorączka
• nocne poty
• bóle mięśni i stawów
• zmęczenie, osłabienie
• nudności, wymioty, bóle brzucha, zaparcia
• ból szyi
• depresja
• powiększona wątroba lub śledziona
• zapalenie stawów
• szmery w sercu
• zapalenie oczu
• ból głowy, ból pleców
• zmiany skórne.

Przyczyny

• Chorobę wywołują bakterie z rodzaju Brucella
  • Brucella melitensis (gorączka maltańska), u kóz i owiec
    • najczęstszy patogen zakażeń u ludzi
• Brucella suis, u świń
• Brucella abortus (choroba Banga), u bydła
• Brucella canis, u psów (rzadko)
• Do zakażenia ludzi dochodzi poprzez zakażone zwierzęta, głównie hodowlane. Rezerwuar bakterii to głównie bydło, świnie, kozy i owce.
• Opisano również przenoszenie przez zwierzęta domowe (np. psy) lub dzikie (np. lisy lub sarny).
• Bezpośrednia transmisja z człowieka na człowieka jest bardzo rzadka. Jest to możliwe m.in. podczas karmienia piersią, przez łożysko u kobiet w ciąży, poprzez przeszczepy, transfuzje czy, bardzo rzadko, stosunek płciowy.
• Typowe drogi transmisji to:
  • Spożycie skażonej żywności, np. niepasteryzowanego mleka i produktów mlecznych, surowego mięsa.
• Bezpośredni kontakt z zakażonymi zwierzętami
  • Przeniesienie w laboratorium
• W temperaturze otoczenia patogen może przetrwać przez kilka dni lub tygodni, np. w mleku, wodzie, ale także w glebie.
• Środek dezynfekujący lub ogrzewanie powyżej 60°C przez 10 minut zabija drobnoustroje.

Częstotliwość występowania

• Patogen jest szczególnie rozpowszechniony w regionie śródziemnomorskim, na Bliskim i Środkowym Wschodzie, na Półwyspie Arabskim, w Ameryce Łacińskiej, Afryce i Azji.
  • W Europie: Portugalia, Hiszpania, południowe Włochy, Grecja i Turcja
• Choroba jest rzadka w Europie Środkowej, większość pacjentów zaraża się w Europie Południowej lub Turcji.
• Co roku na świecie rejestruje się 500 000 nowych zakażeń.

Badania

• Wiarygodne rozpoznanie jest możliwe na podstawie posiewów bakteryjnych i badań krwi.
• Alternatywnie zakażenie można wykryć w próbkach ze szpiku kostnego, płynu mózgowo-rdzeniowego, moczu lub tkanek.
• Bakteria rozwija się powoli. Pozytywny wynik jest dostępny najwcześniej po 3–5 dniach.

Leczenie

• Stosowanie antybiotyków przez co najmniej 6 tygodni
  • Z reguły łączy się różne substancje czynne.
• Operacja może być wymagana w przypadku zapalenia osierdzia lub zajęcia kości.

Profilaktyka

• W obszarach ryzyka
  • Pasteryzować/gotować surowe mleko lub produkty mleczne albo ich unikać.
  • Nie jeść surowego mięsa.
  • Podejrzaną żywność podgrzewać do temperatury 72°C przez co najmniej 2 minuty.
• Szczepić zwierzęta hodowlane.
• Osoby pracujące ze zwierzętami:
  • Powinny nosić odzież ochronną, rękawice, myć i dezynfekować ręce, pielęgnować skórę
• Kobiety chore na brucelozę nie powinny karmić piersią.

Rokowanie

• Dobre rokowanie przy odpowiednim leczeniu
  • Umiera mniej niż 2% nieleczonych pacjentów.
• Wiele przypadków choroby nie zostaje zdiagnozowanych i ustępuje samoistnie.
• Choroba może mieć krótkotrwały, przewlekły lub zmienny przebieg.
• Nawracające zakażenie jest stosunkowo częste, zwłaszcza przy nieodpowiedniej terapii.
• Zasadniczo bruceloza i jej powikłania mogą dotyczyć każdego narządu i układu organizmu, najczęściej zajęte są:
• układ krążenia
• narządy moczowe i płciowe
• mózg i rdzeń kręgowy
• mięśnie i stawy
• żołądek, przewód jelitowy
• płuca
• ropa może nagromadzić się w wątrobie, rdzeniu kręgowym, śledzionie lub tarczycy.

Dodatkowe informacje

• Bruceloza – informacje dla personelu medycznego

Autor

• Dr n. med. Hannah Brand, Berlin
• Anna Zwierzchowska, lekarz rezydent, Kraków (edytor/recenzent)