Co to jest Vibrio vulnificus?

Vibrio vulnificus jest bakterią spokrewnioną z bakterią cholery (Vibrio cholerae). Zakażenie Vibrio vulnificus może spowodować poważną i zagrażającą życiu chorobę; przebieg choroby może rozpocząć się w wyniku zakażenia rany, które prowadzi do zakażenia krwi (sepsy). Możliwy jest również przebieg rozpoczynający się bezpośrednio zakażeniem krwi (sepsa pierwotna).

Bakterie te występują zwykle w ciepłej wodzie morskiej i najlepiej rozwijają się w temperaturze wody powyżej 20°C. Obecność bakterii nie jest związana z zanieczyszczeniem wody czy zanieczyszczeniem fekaliami. Obecność bakterii nie wpływa na smak, wygląd ani na zapach wody morskiej. Bakterie te występują w większości wód przybrzeżnych, w których temperatura przekracza 20°C.

Choroba jest stosunkowo powszechna w Danii, kilka przypadków odnotowano również w Szwecji. Wszystkie przypadki w Szwecji wystąpiły w czasie, gdy woda morska była cieplejsza niż 20°C. W USA większość zgłoszonych przypadków przypisuje się spożyciu surowych ostryg z Zatoki Meksykańskiej w okresie letnim.

Szacunkowo ok. 25% przypadków dotyczy osób z otwartymi ranami, które podczas kąpieli miały kontakt z ciepłą wodą morską, zawierającą bakterie.

Przyczyny

Vibrio vulnificus jest bardzo agresywną bakterią. Nawet przy szybkim rozpoznaniu i intensywnym leczeniu wiele osób dotkniętych zakażeniem umiera; szczególnie zagrożone są osoby z osłabioną odpornością.

Bakteria dostaje się do przewodu pokarmowego człowieka poprzez połknięcie słonej wody lub spożycie owoców morza. Patogen może dostać się do organizmu również przez otwartą ranę, która ma kontakt z wodą morską. 

Źle gojące się i otwarte rany skóry są czynnikiem ryzyka zakażenia. Dotyczy to również świeżych tatuaży. Innym czynnikiem ryzyka jest spożywanie ostryg lub innych skorupiaków, które nie zostały poddane wystarczającej obróbce termicznej. Szczególnie zagrożeni są pacjenci z osłabioną obroną immunologiczną przed chorobami zakaźnymi. Dotyczy to pacjentów z przewlekłymi zaburzeniami wątroby, takimi jak choroba wątroby wywołana przez alkohol, zapalenie wątroby typu B lub z chorobami hematologicznymi i innymi chorobami przewlekłymi.

Objawy

Od momentu spożycia skażonej wody morskiej lub owoców morza do rozwinięcia objawów choroby potrzeba zwykle od 12 do 24 godzin (okres wylęgania). Choroba może zacząć się od powstania owrzodzeń lub zapalenia skóry lub śluzówek na ograniczonym obszarze, np. wokół ust, czy w gardle. Po kąpieli w morzu możliwy jest również przebieg z zapaleniem przewodu słuchowego zewnętrznego. Wymienione objawy mogą być następstwem zakażenia rany lub wystąpić jako pierwsze. Zakażenie krwi często rozwija się bardzo szybko i dramatycznie. Rzadko występują objawy zapalenia przewodu pokarmowego, takie jak wymioty czy biegunka.

Pierwotne zakażenie rany

Rozwija się bolesne zapalenie skóry, które szybko postępuje. Charakterystyczna jest ograniczona miejscowo opuchlizna z pęcherzami wypełnionymi krwią (pęcherze krwotoczne). Pojawiają się objawy fizyczne takie jak gorączka i dreszcze. U połowy pacjentów bakterie są wykrywalne we krwi, a u około jednej trzeciej pojawiają się objawy psychiczne.

Pierwotne zakażenie krwi

Typowy objaw to gorączka, zmiany psychiczne występują u połowy pacjentów. Niewiele mniej niż jedna trzecia w momencie przybycia do szpitala jest w stanie wstrząsu septycznego. W ciągu 24 godzin u ponad połowy pacjentów dochodzi do charakterystycznego uszkodzenia skóry z ciężkim zapaleniem, krwawieniem i pęcherzami.

Diagnostyka

Pacjenci z zakażeniem krwi i ciężkimi uszkodzeniami skóry powinni być poddani badaniom w kierunku zakażenia Vibrio vulnificus. Należy sprawdzić, czy pacjenci spożywali surowe ostrygi lub byli narażeni na kontakt z wodą morską.

Chorobę należy odróżnić od zakażenia wywołanego przez paciorkowcowe.

Bakterię można wykryć w posiewach krwi i próbkach ran. Badania krwi mogą również wyjaśnić, czy mamy do czynienia z ciężkim zakażeniem. Procedury obrazowania (badanie ultrasonograficzne, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny) pozwalają wykryć zmiany w dotkniętej tkance.

W przypadku podejrzenia zakażenia Vibrio vulnificus pacjenci powinni być jak najszybciej rozpocząć leczenie w szpitalu.

Leczenie

Zakażenie leczy się antybiotykami. Często przebieg choroby jest tak ciężki, że lek podaje się dożylnie. Można stosować różnorodne antybiotyki (tetracykliny, cyprofloksacynę, cefalosporyny lub aminoglikozydy). Jeśli choroba jest ciężka, pacjenci otrzymują nawadnianie dożylne (przez kroplówkę) i są starannie monitorowani, często na oddziale intensywnej terapii.

Często konieczne jest leczenie chirurgiczne i drenaż ran, czasem konieczna jest także amputacja kończyny w zakresie zmienionej tkanki.

Zapobieganie

Pacjenci z chorobami przewlekłymi, zwłaszcza z chorobami wątroby i krwi, powinni unikać kąpieli i połykania wody morskiej o temperaturze powyżej 20°C. Osoby z otwartymi ranami nie powinny mieć kontaktu z ciepłą wodą morską. Owoce morza z obszarów o wysokich temperaturach wody powinny być przed spożyciem odpowiednio ugotowane.

Rokowanie

U osób zdrowych możliwy jest również łagodny przebieg bez zakażenia krwi (sepsy). W krótkim czasie może jednak rozwinąć się stan zagrożenia życia z wystąpieniem zakażenia krwi.

Choroba wiąże się ze śmiertelnością na poziomie 40–60%. Około 80% zgonów występuje u pacjentów z zaburzeniami wątroby. Jeśli ustalenie rozpoznania trwa dłużej i jest opóźnione o więcej niż 24–72 godziny, rokowanie jest często złe.

Dodatkowe informacje

• Antybiotykoterapia
• Sepsa (zakażenie krwi)
• Róża
• Zakażenie skóry (ropowica)
• Zakażenie Vibrio vulnificus - informacja dla lekarzy

Autorzy

• Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (recenzent)
• Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden