Co to jest okołoustne zapalenie skóry?

Jest to wysypka skórna wokół ust objawiająca się zaczerwienieniem skóry oraz często występowaniem krostek i małych guzków (grudek). Obszer czerwieni wargowej jest wolny od objawów. Sporadycznie tworzą się wypełnione ropą pęcherze (krostki). Wysypka może się również lekko łuszczyć. Choć przede wszystkim występuje w okolicach ust, to może się zdarzyć, że pojawia się także w okolicach nosa i rzadziej w okolicach oczu lub narządów płciowych. Wysypce może towarzyszyć świąd lub pieczenie. Choroba dotyczy wyłącznie skóry i nie jest zakaźna.

Okołoustne zapalenie skóry występuje najczęściej u kobiet w wieku 16-45 lat. Wskaźnik nowych przypadków zachorowań w ciągu roku wynosi ok. 0,5–1 %. Kobiety stanowią ponad 90% przypadków, ale częstość występowania wśród mężczyzn wydaje się wzrastać - co może być związane ze zmianami w nawykach mężczyzn w zakresie stosowania kosmetyków. Okołoustne zapalenie skóry występuje we wszystkich grupach etnicznych na całym świecie. 

Przyczyny

Przyczyna choroby nie jest znana, ale mogą ją wyzwalać różne czynniki.

Schorzenie często rozwija się po długotrwałym stosowaniu glikokortykosteroidowych maści i kremów na twarz. Wiele osób chorych stosowało maść z glikokortykosteroidem na wysypkę. Początkowo stosowanie takiego preparatu przynosi pewną ulgę, ale po pewnym czasie zmiany skórne nasilają się. Nawet jeśli podjęta zostanie próba zaprzestania stosowania maści, wysypka będzie się nasilać. W szczególności stosowanie silnych preparatów ze sterydami wydaje się powodować ten efekt. Choroba czasami występuje również po zastosowaniu aerozoli do nosa lub glikokortykosteroidów w inhalacji.

Inne czynniki sprzyjające powstawaniu tego schorzenia to tłusta, łojotokowa cera, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, kosmetyki, hormonalne środki antykoncepcyjne, kolonizacja bakteriami, pasożytami lub grzybami, ekspozycja na słońce, upał, wiatr oraz wahania hormonalne u kobiet.

Leczenie

W przypadku stosowania maści z glikokortykosteroidem należy stopniowo zaprzestawać ich stosowania, aby zapobiec zaostrzeniu wysypki. Należy również unikać natłuszczających produktów do pielęgnacji skóry oraz perfum. W okresie leczenia należy ostrożnie dobierać kosmetyki, środki do oczyszczania skóry i kremy nawilżające. W większości przypadków wystarczy "terapia zero", co oznacza, że do czasu ustąpienia wysypki nie wolno stosować żadnych kremów, makijażu itp.

Alternatywnym rozwiązaniem jest stosowanie przepisanych przez lekarza preparatów leczniczych w postaci roztworów, maści lub kremów z takimi substancjami czynnymi jak erytromycyna, metronidazol, pimekrolimus lub takrolimus.

W cięższych przebiegach stosuje się antybiotyki do stosowania doustnego (np. doksycyklinę). Leczenie należy kontynuować do całkowitego ustąpienia wysypki.

W niektórych przypadkach pomóc może również terapia fotodynamiczna.

Rokowanie

Okołoustne zapalenie skóry jest zasadniczo klasyfikowane jako choroba łagodna. U niektórych osób choroba ustępuje w ciągu kilku miesięcy nawet bez leczenia. U innych jednak nieleczone zmiany mogą utrzymywać się przez kilka lat. Stosowanie miejscowych glikokortykosteroidów przyczynia się do przejścia choroby w stan przewlekły.

Choroba jest niegroźna, a rokowanie dobre. Zmiany skórne zwykle znikają i nie pozostawiają blizn.

Dodatkowe informacje

• Maści i kremy kortyzonowe
• Antybiotykoterapia
• Okołoustne zapalenie skóry – informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden
• Aleksandra Kucharska-Janik, lekarz rezydent, Oddział Okulistyczny MSSW (edytor)