Co to jest źle gojąca się rana?

• Rana lub uraz skóry może mieć wiele oczywistych przyczyn.
• Skóra osób młodszych jest znacznie bardziej wytrzymała niż skóra osób starszych, dlatego też u osób starszych łatwiej dochodzi do powstawania ran.
• Skóra z wiekiem staje się cieńsza i bardziej krucha. Małe i drobne naczynia krwionośne, które zaopatrują skórę w substancje odżywcze, stają się węższe i dlatego mogą przenosić mniej składników odżywczych do komórek skóry.
• Po powstaniu rany skóra jest zależna od ukrwienia, zarówno jeśli chodzi o dostarczenie wystarczającej ilości składników odżywczych dla procesu gojenia, jak i dostarczenie substancji potrzebnych do naprawy uszkodzeń skóry.
• Gdy zmniejsza się dopływ krwi, prowadzi to do tego, że rany łatwiej powstają i gorzej się goją.
• Ranę nazywamy przewlekłą, jeśli nie zagoi się w ciągu ośmiu tygodni.

Czynniki utrudniające gojenie się ran

• Zmniejszony dopływ krwi opóźnia gojenie się ran (patrz wyżej).
• Zakażenia w ranie utrudniają gojenie, a także mogą powodować powiększanie się rany.
• Ten sam efekt mają ciała obce w ranie. Ewentualnymi ciałami obcymi mogą być zanieczyszczenia, drzazgi itp.
• Niektóre choroby, jak np. cukrzyca, zwiększają ryzyko powstania przewlekłych ran.
• Jeśli pacjent ciągle rozdrapuje ranę, proces gojenia zostanie zaburzony.
• W rzadkich przypadkach przyczyną przewlekłych ran mogą być zmiany złośliwe.

Jakie są możliwe przyczyny?

Najczęstsze przyczyny

Owrzodzenia nóg, owrzodzenia żylne

• Żylne owrzodzenia nóg są zwykle spowodowane słabym krążeniem w naczyniach krwionośnych, które przenoszą krew z powrotem do serca. Stopa i noga są spuchnięte. Czasami przyczyną są również żylaki lub powierzchowne zapalenia naczyń.
• Owrzodzenia żylne często występują po wewnętrznej stronie kostki; mogą być duże, różnej głębokości, być ostro odgraniczone i często bezbolesne.

Owrzodzenia nóg, tętnicze

• Owrzodzenia tętnicze powstają w wyniku zwapnienia naczyń (miażdżycy), które powoduje zaburzenia krążenia.
• Owrzodzenia tętnicze są często zlokalizowane na palcach nóg lub na stopie i wyraźnie się odróżniają.
• Rany mogą ulec zakażeniu.

Odleżyny

• Pacjenci obłożnie chorzy oraz osoby o obniżonym poziomie czucia mogą nabawić się odleżyn.

Owrzodzenia stóp w cukrzycy

• U pacjentów zmagających się z cukrzycą często powstają na stopie owrzodzenia, które upośledzają czynność stopy i mogą prowadzić do powikłań.
• Wrzody często przechodzą w stan przewlekły.

Zmiany złośliwe

• Szczególnie narażone są osoby starsze, które mają rany na skórze wystawionej na działanie słońca.
• Wrzody są najczęściej spowodowane nowotworem skóry z kategorii rak podstawnokomórkowy lub rak płaskonabłonkowy.
• Należą one do mniej agresywnych nowotworów skóry, co oznacza, że nie są tak niebezpieczne jak inne nowotwory.

Rzadkie przyczyny

Czerniak złośliwy

• Czerniaki mogą rozwijać się z istniejących już plam barwnikowych lub w nowych miejscach.

Piodermia zgorzelinowa

• Rzadko występuje
• Wrzód może pojawić się u pacjentów z przewlekłymi zapalnymi chorobami jelit, zaburzeniami reumatycznymi, białaczką i gammapatią monoklonalną.
• Wrzody są bolesne i mają oderwaną od rany fioletową obwódkę w kształcie wianuszka.

Co można zrobić we własnym zakresie?

• Większości z tych wrzodów można zapobiec.
• Należy leczyć choroby podstawowe takie jak cukrzyca lub przewlekła niewydolność żylna.
• Nie spędzać zbyt wiele czasu na słońcu i używać kremów z wysokim współczynnikiem ochrony przeciwsłonecznej.
• Pacjenci zagrożeni odleżynami powinni mieć zapewnioną dobrą i częstą pielęgnację oraz leżeć na podkładzie chroniącym przed odleżynami.
• Przy cukrzycy należy dbać o staranną pielęgnację stóp.

Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?

• Rany, które się nie goją, powinny zawsze być leczone przez lekarza.

Co się dzieje podczas badania lekarskiego?

Historia choroby

Lekarz może zadać następujące pytania:

• Kiedy rozwinął się wrzód?
• Jak doszło do powstania wrzodu?
• Czy ma Pan(i) własne wytłumaczenie na przyczynę powstania wrzodu?
• Czy występują inne choroby, np. cukrzyca?
• Czy występują problemy z krążeniem w nogach?
• Czy regularnie przyjmujesz leki?
• Czy Pan(i) pali tytoń?

Badanie lekarskie

• Rana jest dokładnie badana. Można wykonać bardziej kompleksowe badanie fizykalne, jeśli istnieje podejrzenie podstawowej choroby.

Inne badania

• Mogą być przydatne do identyfikacji choroby podstawowej.
• Czasami lekarz pobiera próbkę tkanki, aby wykryć ewentualne zakażenie lub wyjaśnić, czy choroba ma charakter nowotworowy.

Skierowanie do specjalisty 

• W przypadku podejrzenia nowotworu pacjent jest kierowany do gabinetu dermatologa.
• Zarówno owrzodzenia nóg, odleżyny, jak i owrzodzenia stopy cukrzycowej mogą wymagać leczenia chirurgicznego.

Dodatkowe informacje

• Zakażenie rany
• Cukrzyca typu 2
• Przewlekła niewydolność żylna
• Pielęgnacja stóp
• Palenie szkodzi zdrowiu.
• Opóźnione gojenie ran — informacje dla lekarzy

Autorzy

• Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden