Czym jest bielactwo?

Definicja

Bielactwo to schorzenie skóry, w którym pojawiają się wyraźnie odgraniczone, mlecznobiałe plamy na skórze. Czasami na dotkniętych obszarach odbarwiają się również włosy, stając się jasne, a nawet białe. Przyczyną jest stopniowe niszczenie melanocytów – komórek wytwarzających melaninę, czyli barwnik skóry i włosów. Choroba nie jest zakaźna.

W zależności od rozprzestrzeniania się zmian skórnych wyróżnia się różne podtypy bielactwa. Bielactwo niesegmentalne występuje symetrycznie po obu stronach ciała i często obejmuje duże obszary skóry. Z kolei bielactwo segmentalne ma charakter miejscowy. Klasyfikacja obejmuje także bielactwo mieszane. 

Objawy

Na skórze pojawiają się jasne, pozbawione pigmentu plamy, które czasami mogą lekko swędzieć, ale nie łuszczą się. Na początku plamy są często wyraźnie odgraniczone i niewielkie. Następnie zwiększają swój rozmiar i stopniowo zlewają się z innymi plamami, ostatecznie prowadząc do objęcia wiekśzych obszarów skóry. 

Plamy często rozmieszczone są na dużych obszarach, ale mogą też występować miejscowo. Bielactwo może dotyczyć także ust, narządów płciowych, brodawek sutkowych oraz błon śluzowych. Włosy w miejscu zmienionym chorobowo również mogą stracić swój kolor.

Bielactwo

Bielactwo

Przyczyny

Białe plamy powstają, ponieważ komórki pigmentotwórcze skóry (melanocyty) zostają zniszczone i przestają wytwarzać melaninę, co prowadzi do odbarwienia skóry.

Dokładne przyczyny tego procesu nie są jeszcze w pełni poznane.  Często występuje predyspozycja genetyczna. W przypadku bielactwa dochodzi do zaburzenia równowagi różnych enzymów i cząsteczek sygnałowych w skórze. Prawdopodobnie zachodzi reakcja autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje melanocyty.

Częstotliwość występowania

Bielactwo dotyka od 0,5% do 1% populacji na całym świecie, a jej występowanie jest równie częste u kobiet, jak i u mężczyzn. Choroba najczęściej ujawnia się między 10. a 30. rokiem życia, choć może wystąpić w każdym wieku. Około 20% przypadków ma charakter rodzinny, co wskazuje na genetyczne predyspozycje.

Badania dodatkowe

• Wyraźnie odgraniczone, pozbawione pigmentu obszary skóry o różnej wielkości zazwyczaj pozwalają na postawienie jednoznacznej diagnozy.
• Badanie krwi pozwala ustalić, czy obecne są określone przeciwciała lub czy współwystępuje choroba tarczycy.
• Jeśli rozpoznanie jest niepewne, można pobrać i zbadać próbkę tkanki.
• Zdjęcia mogą być przydatne do oceny zaawansowania i aktywności choroby. 

Leczenie

• Celem leczenia jest zatrzymanie postępu choroby oraz poprawa wyglądu skóry.
• Terapia jest dostosowywana do aktywności i rozległości bielactwa oraz indywidualnych preferencji pacjentów.

Leki

• W przypadku ograniczonego bielactwa poza twarzą stosuje się kremy z glikokortykosteroidem (np. furoinianem mometazonu). Krem stosuje się raz dziennie przez 3 miesiące.
• Na skórze twarzy można stosować tzw. inhibitory kalcyneuryny (np. takrolimus).
• Przy szybko postępującym bielactwie można również przepisać tabletki z glikokortykosteroidem. 

Terapia światłem

• Inną opcją terapeutyczną w przypadku rozległego bielactwa jest naświetlanie krótkofalowym światłem UV o wąskim spektrum (UVB).Promienie te, poprzez stymulację określonych substancji w organizmie, pobudzają melanocyty do namnażania się. Białe plamy odzyskują pigment i poprawia się wygląd skóry.
• Pojedyncze ogniska bielactwa mogą być również leczone w sposób celowanylaserem excimerowym , który emituje jedynie światło o długości fali 308 nm.

Operacja

• W przypadku bardzo ograniczonych stabilnych białych plam możliwe jest również chirurgiczne przeszczepienie zdrowej skóry. Należy jednak wziąć pod uwagę ryzyko tworzenia się blizn czy keloidu. 

Psychoterapia

• Bielactwo może znacząco wpływać na jakość życia poprzez stygmatyzację, obniżenie poczucia własnej wartości czy poczucia wstydu. To z kolei może skutkować wystąpieniem depresji oraz lęków. Z drugiej za czynnik mogący wywoływać chorobę uznaje się stres. 
• Pomocne może być zatem towarzyszące leczenie psychoterapeutyczne.

Co można zrobić we własnym zakresie?

• Miejsca na skórze objęte bielactwem powinny być chronione przed słońcem, aby nie doszło do ich uszkodzenia pod wpływem promieniowania UV. Dlatego należy zasłaniać skórę odpowiednią odzieżą, stosować kremy przeciwsłoneczne o wysokim filtrze SPF oraz unikać bezpośredniego przebywania na słońcu, przebywając w cieniu.
• Białe plamy można również maskować za pomocą makijażu lub specjalnych kosmetyków kryjących. 

Rokowania

Przebieg choroby jest bardzo zróżnicowany i indywidualny. Często jasne plamy na skórze rozprzestrzeniają się stopniowo, w formie nawrotów. W wielu przypadkach jednak liczba plam stabilizuje się po pewnym czasie i pozostaje na stałym poziomie. Rzadko zdarza się, że bielactwo całkowicie ustępuje.

Jako powikłanie mogą wystąpić uszkodzenia niepigmentowanej skóry spowodowane działaniem słońca. Zwiększone jest również ryzyko wystąpienia czerniaka (nowotworu skóry). 

Dodatkowe informacje

• Bielactwo — informacje dla lekarzy

Autor

• Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden
• Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (recenzent)