Pacjentów z cukrzycą typu 2 należy motywować pacjentów do aktywności fizycznej. Oznacza to, że w codziennych aktywnościach powinni wybierać zawsze „aktywną alternatywę”.
Dla wielu osób zwiększona aktywność fizyczna na co dzień (chodzenie po zakupy, wybieranie schodów zamiast windy, chodzenie lub jazda na rowerze do pracy, prace domowe wewnątrz i na zewnątrz) może mieć pozytywny wpływ na zdrowie.
Ponadto należy zachęcać pacjentów do tego, aby wplatali tzw. aktywność treningową kilka razy w ciągu tygodnia w swoje codzienne czynności.
Pacjentom z cukrzycą typu 2 zaleca się zwłaszcza takie aktywności, których intensywność można dobrze kontrolować i które wykazują niewielkie międzyosobnicze wahania w zakresie zużycia energii, są łatwe do kontynuowania i wymagają niewielkiej wiedzy.
Np. chodzenie, jazda na rowerze, pływanie, gimnastyka w wodzie, gimnastyka, aerobik typu low impact.
Chodzenie to aktywność, która jest doskonała dla większości pacjentów z cukrzycą typu 2. Dla osób z powikłaniami w postaci neuropatii obwodowej czy zwyrodnieniowego zapalenia stawów konieczne może być jednak wybieranie alternatywnych dyscyplin sportu jak aktywności bez obciążenia (jazda na rowerze, korzystanie z roweru stacjonarnego, pływanie, gimnastyka w wodzie).
Należy unikać takich rodzajów aktywności jak: intensywne treningi siłowe, sprinty, gry zespołowe wymagające intensywnego wysiłku.
Nie należy wykonywać wysiłku fizycznego przy niewyrównanej cukrzycy i wartościach glikemii <120 mg/dL i >250 mg/dL., a także bezpośrednio po przyjęciu insuliny lub posiłku.
Częstość treningów
Pacjentom z cukrzycą typu 2 zaleca się podejmowanie kilka razy w tygodniu jednej lub kilku form aktywności fizycznej.
Optymalna częstość aktywności fizycznej to 4 razy w tygodniu po 30 min. treningu sportowego i 2 razy w tygodniu lekki wysiłek w postaci np. spaceru lub jazdy na rowerze.
Natężenie (intensywność)
Intensywność wybranej aktywności powinna być niewielka po umiarkowaną (40–70 % VO2max) (10–14 w skali Borga).
Korzystny wpływ na metabolizm (np. obniżenie poziomu cukru we krwi, zwiększona insulinowrażliwość) uzyskuje się zazwyczaj przy regularnej aktywności o niewielkiej intensywności po umiarkowaną.
W celu poprawy wydolności sercowo-naczyniowej jest jednak konieczne zwiększenie intensywności (> 50% VO2max) (12–15 w skali Borga).
Osoby z cukrzycą typu 2 mają zwiększoną zapadalność na utajoną chorobę niedokrwienną serca. Dlatego chorzy na cukrzycę, którzy chcą trenować z dużą intensywnością (>15 w skali Borga) powinni wcześniej ew. poddać się ocenie kardiologicznej, w zależności od wieku, stanu ogólnego, objawów klinicznych i czasu trwania choroby.
Rola lekarza rodzinnego
Ograniczenia zawodowe i dotyczące aktywności fizycznej powinny być nakładane po starannym przeanalizowaniu indywidualnej sytuacji pacjenta i jego stanu zdrowia.1
Dobrór aktywnośći fizycznej i jej natężenie powinny uwzględniać:
ocenę ryzyka wystapienia hipoglikemii
obecnośc przewlekłych powikłań cukrzycy
ocenę widzy pacjenta na temat choroby
Leczenie niefarmakologiczne w profilaktyce pierwotnej chorób sercowo-naczyniowych
Należy przekazać zalecenia dotyczące ruchu, diety, zaprzestania palenia.
Należy przy tym uwzględnić czynniki społeczne i psychologiczne, a także status socjoekonomiczny.
Wszyscy pacjenci powinni być zachęcani do regularnej aktywności fizycznej.
Połączenie lub wybór aktywności fizycznej lub sportowej powinien odbyć się w oparciu o preferencje/zdolności danej osoby.
W przypadku umiarkowanej intensywności ruchu należy ćwiczyć 5 dni w tygodniu po 30 minut.
Liczy się każdy regularny ruch o średniej intensywności > 10 min.
Efektów należy oczekiwać od 15 minut dziennie lub 90 minut tygodniowo średnio intensywnego ruchu.
Zaleca się całkowitego rzucenie palenia papierosów.
Warto zadbać o zróżnicowane odżywianie, wprowadzając elementy diety śródziemnomorskiej. Trzeba przy tym w miarę możliwości ograniczyć ilość spożywanych tłuszczów nasyconych. Dzienne spożycie soli kuchennej nie powinno przekraczać 6 g. Zaleca się także ograniczenie ilości spożywanego alkoholu.
Źródła
Piśmiennictwo
Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą – 2025. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Curr Top Diabetes 2025; 5(1). ptdiab.pl