Czym jest hiperglikemia?

Hiperglikemia oznacza zbyt wysokie stężenie glukozy we krwi. Do najczęstszych objawów należą zmęczenie i wyczerpanie, częste parcie na pęcherz, zwiększone pragnienie, utrata apetytu, uczucie wyczerpania fizycznego, ból brzucha, częste infekcje, trudniejsze gojenie ran oraz świąd i pieczenie w okolicach intymnych. U chorych mogą jednak występować tylko niektóre objawy. Czasami choroba przebiega bezobjawowo, a niekiedy występują wszystkie podane powyżej dolegliwości. Podwyższone stężenie glukozy we krwi utrzymujące się przez dłuższy czas zwiększa ryzyko pojawienia się powikłań.

Znacznie podwyższony poziom glukozy we krwi, który rozwija się przez kilka dni, może przyjmować ostrą, zagrażającą życiu postać. Najczęściej dotyczy cukrzycy typu 1 - dochodzi do kwasicy ketonowej. W przypadku cukrzycy typu 2 ma to miejsce bardzo rzadko.

U kogo występuje hiperglikemia?

Wysokie stężenie glukozy we krwi występuje zwłaszcza u pacjentów z nieleczoną lub niewłaściwie leczoną cukrzycą. U osób z cukrzycą, hiperglikemię mogą także powodować inne czynniki. Diagnozę stawia się na podstawie pomiaru stężenia glukozy we krwi (hiperglikemii).

U pacjentów z cukrzycą typu 1 problem ten występuje znacznie częściej niż u osób z cukrzycą typu 2. Niewykryta dotychczas cukrzyca typu 1 może dawać różne objawy, od ciężkiej postaci hiperglikemii aż po śpiączkę.

Przyczyny

Przyczynę hiperglikemii stanowi często nieprawidłowa kontrola stężenia glukozy we krwi. Niejednokrotnie rozwija się ona także wskutek infekcji, podczas której wzrasta zapotrzebowanie na insulinę. Pacjenci przyjmujący zastrzyki podskórne z insuliną powinni wówczas zwiększyć przyjmowaną dawkę: w przeciwnym razie może u nich wystąpić hiperglikemia. Innymi przyczynami występowania hiperglikemii są choroby współistniejące, stan po zabiegach operacyjnych lub stres, który może być powodem odmowy leczenia.

Hiperglikemiczna śpiączka cukrzycowa

Tak zwany zespół hiperglikemiczno-hiperosmolalny występuje najczęściej u pacjentów powyżej 70. roku życia chorujących na cukrzycę typu 2. Schorzenie to występuje jednak stosunkowo rzadko. Hiperosmolarna śpiączka cukrzycowa rozwija się często w powolnym tempie w ciągu kilku dni do kilku tygodni. Pacjenci uskarżają się na coraz większe zmęczenie oraz zaburzenia świadomości. Występują u nich także objawy znacznego odwodnienia. Przyczynami tego stanu są często infekcja lub inna choroba, taka jak zawał czy udar. Mogą go także powodować wysokie dawki leków o działaniu moczopędnym, glikokortykosteroidy oraz spożywanie znacznych ilości słodzonych napojów chłodzących. Stężenie glukozy we krwi przekracza wtedy zazwyczaj 600 mg/dl (33,3 mmol/l).

Leczenie

Hiperglikemiczna śpiączka cukrzycowa wymaga leczenia szpitalnego. Pacjentom podaje się w kontrolowanych warunkach płyny, elektrolity i ewentualnie profilaktykę przeciw zakrzepom. W celu obniżenia stężenia glukozy we krwi otrzymują oni także insulinę.

Zapobieganie hiperglikemii

Najlepszym sposobem na zapobieganie zwiększonemu stężeniu glukozy w osoczu jest odpowiednia i systematyczna kontrola glikemi we krwi. Pacjenci mogą odpowiednio kontrolować swój stan zdrowia, pamiętając o samodzielnym pomiarze glikemii. Konsultację z lekarzem zaleca się w przypadku wysokiego wzrostu poziomu glukozy we krwi i braku możliwości jego obniżenia.

Dodatkowe informacje

• Cukrzycowa kwasica ketonowa
• Insulinoterapia w przypadku infekcji
• Powikłania cukrzycy
• Cukrzyca typu 1 – informacje dla lekarzy
• Cukrzyca typu 2 – informacje dla lekarzy
• Hiperglikemia, leczenie nagłych przypadków – informacje dla lekarzy

Autorzy

• Hannah Brand, dr n. med., Berlin
• Marie-Christine Fritzsche, lekarz, Freiburg
• Aleksandra Kucharska-Janik, lekarz rezydent, Oddział Okulistyczny, Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie (edytor)