Jakie są powikłania cukrzycy?

Cukrzyca typu 1 oraz typu 2 mogą powodować ciężkie powikłania. Ryzyko znacznie wzrasta w przypadku nieprzestrzegania zasad leczenia oraz w sytuacji utrzymywania się przez dłuższy czas wysokiego poziomu glukozy we krwi pacjenta. Przyczyną powikłań jest uszkodzenie naczyń krwionośnych oraz nerwów.

Przyczyny

W przypadku niewłaściwie kontrolowanej cukrzycy w niewielkich naczyniach krwionośnych (tętniczkach) tworzą się złogi; ulegają one również zwężeniu. Może to powodować uszkodzenie oczu, nerek, nerwów, stóp, mózgu oraz serca. U mężczyzn mogą występować zaburzenia erekcji. Do powikłań cukrzycy należy także zwiększone ryzyko pojawienia się infekcji grzybiczych w okolicy narządów płciowych, infekcji dróg moczowych oraz powierzchniowych zakażeń skóry.

Jakie są możliwe powikłania?

Oczy

Zwężenia niewielkich naczyń krwionośnych są przyczyną zmniejszenia przepływu krwi i występowania krwawienia w siatkówce oka (retinopatia cukrzycowa). U niektórych pacjentów powoduje to pogorszenie wzroku, a w najgorszym wypadku jego utratę. Dlatego też tak ważne są systematyczne, kontrolne badania okulistyczne. Aby ograniczyć uszkodzenia siatkówki, możemy zastosować terapię laserową w miejscu pojawienia się kruchych naczyń.

Nerki

Cukrzyca może także wywoływać uszkodzenie nerek. Jednym z pierwszych objawów zaburzeniaich funkcjonowania jest zmniejszenie filtracji kłębuszkowej. Określa się ją na podstawie oznaczenia stężenia kreatyniny.

Nerwy

Powikłaniem cukrzycy może być także uszkodzenie nerwów. Dotyczy to zwłaszcza nerwów znajdujących się w stopach lub dłoniach. Pogorszenie ukrwienia tkanki nerwowej może znacznie ograniczyć odczuwanie bólu i różnic temperatury u pacjenta. Może także pojawić się uczucie pieczenia i mrowienia w stopach, które nasila się zwłaszcza w nocy. 

Stopy

Stopy osób chorujących na cukrzycę są w dużym stopniu narażone na pogorszenie ukrwienia, mniejsze odczuwanie bólu, wyższe ryzyko infekcji oraz gorsze gojenie się ran. Czujność pacjentów powinny wzbudzić rany stóp, które słabo się goją i nie powodują zwiększego odczuwania bólu. Bez zastosowania odpowiedniego leczenia może dojść do rozwoju martwicy tkanek, a w najgorszym wypadku konieczna będzie amputacja chorej kończyny. Z tego powodu ważnym elementem badania lekarskiego jest również kontrola stanu stóp.

Serce i mózg

U osób z cukrzycą występuje podwyższone ryzyko zachorowania na zawał serca lub udar. Prawdopodobieństwo wzrasta zwłaszcza u tych pacjentów, u których obecne są niektóre spośród niżej wymienionych czynników ryzyka. Aby ograniczyć ryzyko chorób układu krwionośnego, należy utrzymywać skurczowe ciśnienie tętnicze krwi poniżej 140 mm Hg, zaprzestać palenia tytoniu, rozważyć zrzucenie nadmiarowych kilogramów oraz zadbać o systematyczną aktywność fizyczną. W przypadku wielu osób wskazane jest także leczenie statynami w celu obniżenia stężenia lipidów we krwi.

Ogólne ryzyko

Ryzyko chorób układu krążenia jest tym wyższe, im więcej spośród następujących czynników ryzyka występuje u pacjenta:

• Nadciśnienie tętnicze
• Wysokie stężenie lipidów we krwi (stężenie cholesterolu całkowitego i stężenie cholesterolu LDL)
• Palenie tytoniu
• Nadwaga
• Miażdżyca
• Podeszły wiek
• Płeć męska
• Obciążenie genetyczne, częste przypadki chorób układu krwionośnego w najbliższej rodzinie

Dodatkowe informacje

• Cukrzyca typu 2
• Cukrzyca typu 1
• Dlaczego warto rzucić palenie i jak to zrobić?
• Praktyczne wskazówki dotyczące zwiększenia ilości ćwiczeń
• Leczenie farmakologiczne, cukrzyca typu 2
• Cukrzyca typu 1 – informacje dla lekarzy
• Cukrzyca typu 2 – informacje dla lekarzy

Autorzy

• Hannah Brand, dr n. med., Berlin
• Marie-Christine Fritzsche, lekarz, Freiburg
• Aleksandra Kucharska-Janik, lekarz rezydent, Oddział Okulistyczny, Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie (edytor)