Content

Informacje ogólne

Definicja

• Uraz ścięgna mięśnia prostego uda, którego dwie głowy stanową część mięśnia czworogłowego uda.

Epidemiologia

• Częsty uraz w sportach obejmujących powtarzane sprinty i strzały do bramki¹
• np. piłka nożna i rugby.

Anatomia kliniczna

• Mięsień prosty uda jest jednym z czterech mięśni składających się na mięsień czworogłowy uda.
• Składa się z dwóch głów o różnych przyczepach:
• głowa prosta (caput rectum): kolec biodrowy przedni dolny (spina iliaca anterior inferior) 
• głowa zagięta (caput reflexum): górna powierzchnia panewki miednicznej.
• Połączenie
• przez więzadło rzepki (ligamentum patellae) do guzowatości piszczeli (tuberositas tibiae).
• Unerwienie
• nerw udowy (n. femoralis): L2, L3 i L4.
• Funkcja
• Mięsień prosty uda jest jedynym mięśniem składającym się na mięsień czworogłowy uda, który wychodzi z biodra i rozciąga się na 2 stawy.
• Staw biodrowy: zginanie.
• Staw kolanowy: prostowanie.

Etiologia i patogeneza

• Silny skurcz mięśnia, np. podczas sprintu lub kopania piłki do bramki, może prowadzić do ostrych urazów (rozerwanie włókien mięśniowych) lub przewlekłych dolegliwości (tendinopatia spowodowana powtarzającym się mikrourazem).
• Bardzo silny skurcz mięśnia może prowadzić do złamań awulsyjnych w miejscu przyczepu kolca biodrowego przedniego dolnego, szczególnie u młodych piłkarzy.²
• Złamanie awulsyjne polega na oderwaniu fragmentu kości w miejscu przyczepu np. mięśnia. Dochodzi do niego w wyniku gwałtownych ruchów. Wówczas siła aparatu mięśniowego jest większa od wytrzymałości kości.

Czynniki predysponujące

• Sporty obejmujące sprint i kopanie. ^1-2
• Wcześniejsze urazy mięśnia (nieelastyczna tkanka bliznowata).

ICD-10

• S76.1 Uraz ścięgna i mięśnia czworogłowego uda.

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• W większości przypadków rozpoznanie kliniczne wynika z typowego wywiadu lekarskiego w połączeniu z wynikami badania przedmiotowego.

Diagnostyka różnicowa

• Przepuklina sportowa (uraz powięzi poprzecznej [fascia transversalis]), „miękka pachwina”.
• Tendinopatia przywodzicieli.
• Tendinopatia mięśnia biodrowo-lędźwiowego (m. iliopsoas).
• Tendinopatia mięśnia prostego brzucha (m. rectus abdominis).
• Zespół bólu krętarza większego.
• Przepuklina pachwinowa.
• Kostniejące zapalenie mięśni³
• kostnienie mięśnia po wcześniejszym urazie.

Wywiad lekarski

• Powtarzalne obciążenia, głównie w sporcie obejmującym sprint i kopnięcia
• typowo: piłka nożna, ale także np. lekkoatletyka.
• Zależny od obciążenia ból pachwiny, który nasila się przy zgięciu biodra.
• Wcześniejsze urazy w okolicy pachwiny?
• Dotychczasowa diagnostyka i leczenie?

Badanie przedmiotowe

• Ocena
• Najczęściej badanie przedmiotowe bez odchyleń, w przypadku ciężkiego urazu mięśni może występować krwiak.
• Palpacja
• Ból uciskowy nad kolcem biodrowym przednim dolnym lub górną częścią panewki.
• Brak wypukłości w badaniu palpacyjnym (diagnostyka różnicowa — przepuklina pachwinowa).
• W przypadku poważnego urazu mięśnia może być wyczuwalne zagłębienie.
• Badanie czynnościowe
• prawidłowa ruchomość bierna stawu biodrowego
• ból podczas izometrycznego zgięcia w stawie biodrowym lub wyprostu kolana.

Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

• Brak danych.

Diagnostyka specjalistyczna

• USG
• uwidocznienie naderwanych mięśni, krwiaków, przepukliny pachwinowej lub zapalenia kaletki maziowej.^4-5
  
• RTG
• wykluczenie złamania awulsyjnego lub zwapnień w kontekście kostniejącego zapalenia mięśni.
• RM
• niejasna diagnoza i podejrzenie urazu tkanek miękkich stawu biodrowego.

Wskazania do skierowania do specjalisty

• Jeśli rozpoznanie jest niejasne lub nie ma poprawy po zastosowaniu leczenia zachowawczego, należy skierować pacjenta do ortopedy.

Leczenie

Cele leczenia

• Złagodzenie objawów.
• Przywrócenie bezbolesnej, prawidłowej czynności mięśni.
• Zapobieganie nawrotom.

Ogólne informacje o leczeniu

• Leczenie stanu ostrego polega na odciążeniu, chłodzeniu i w razie potrzeby podaniu leków z grupy NLPZ.
• Po zakończeniu fazy ostrej prowadzi się ćwiczenia fizjoterapeutyczne polegające na wzmacnianiu i rozciąganiu mięśni oraz późniejszym stopniowym obciążaniu.

Leczenie zachowawcze

Leki

• Ewentualnie NLPZ
• w fazie ostrej leczenie przeciwbólowe i przeciwzapalne, np. ibuprofen 600 mg według schematu 1–0–1 przez 4–5 dni lub paracetamol 1000 g wg schematu 1-1-1.

Fizjoterapia

• Po zakończeniu fazy ostrej należy stosować ćwiczenia wzmacniające i rozciągające odnośne ścięgno, szczególnie poprzez ćwiczenia ekscentryczne.

Leczenie chirurgiczne

• Zabieg operacyjny może być konieczny w złamaniach awulsyjnych.
• W tych przypadkach wykonuje się rekonstrukcję anatomiczną i ponowne przymocowanie fragmentu kości lub tenodezę.¹

Zapobieganie

• Ćwiczenia rozgrzewające i rozciągające przed aktywnością sportową.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

• Przy odpowiednim odpoczynku i leczeniu urazy mięśni zwykle goją się w ciągu 4–6 tygodni, w zależności od stopnia zaawansowania.
• UWAGA: Ostrożne stopniowe obciążanie jest konieczne, aby uniknąć ponownego urazu mięśnia.

Powikłania

• Przewlekły dyskomfort spowodowany nieelastyczną tkanką bliznowatą, szczególnie w ciężkich i/lub nawracających urazach mięśni.

Rokowanie

• Rokowanie jest bardzo dobre. Nawet jeśli zabieg operacyjny jest konieczny, pacjenci niemal zawsze mogą po niej wrócić do swoich stałych zajęć sportowych.²

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Medibas

• Ból ścięgna w mięśniu uda.