Regional content

Content

Informacje ogólne

Definicja

• Stan patologiczny wynikający z przeciążenia ścięgna mięśnia podkolanowego (musculus popliteus)

Częstość występowania

• Rzadka przyczyna bólu kolana, ale częsta wśród biegaczy, którzy dużo trenują na twardych podłożach i biegają w dół.¹ 

Anatomia kliniczna

• Mięsień podkolanowy to niewielki mięsień znajdujący się z tyłu stawu kolanowego.¹ 
  • przebieg od kłykcia bocznego kości udowej do tylnej proksymalnej części kości piszczelowej (tibia)
  • funkcja statyczna i dynamiczna: stabilizacja stawu kolanowego chroniąca przed szpotawością, rotacją na zewnątrz i translacja tylna

Etiologia i patogeneza

• Z reguły tendinopatia jest spowodowana przeciążeniem powstałym w związku z uprawianiem sportu.² 
  • powtarzające się zginanie i rozciąganie stawu kolanowego, zwykle podczas biegania po twardych, pochyłych podłożach
• Rzadko przyczyny wtórne, np. kość heterotopowa w ścięgnie, występująca dodatkowo u niewielu osób² 
• Ostra tendinopatia
  • Komórki ścięgien (tenocyty) reagują na ostre przeciążenie wzmożonym wytwarzaniem białek (proteoglikanów), które zasadniczo występują w chrząstce.
  • Białka te magazynują znacznie więcej wody, co skutkuje rozlanym obrzękiem całego ścięgna.
  • To zwiększenie przekroju służy szybkiemu dostosowaniu obciążalności ścięgna.
  • W tej fazie komórki ścięgna są bardzo wrażliwe i podatne na obciążenia.
  • Niewielki wzrost obciążenia prowadzi do natychmiastowego nasilenia bólu.
• Tendinopatia przewlekła
  • Komórek ścięgien jest znacznie więcej.
  • Zmieniony skład proteoglikanów powoduje mniej równoległe ułożenie włókien kolagenowych.
  • W ścięgnie pojawia się coraz więcej tkanki bliznowatej (mniej odporny na obciążenia kolagen typu III).
  • W ścięgnie pojawia się coraz więcej mikronaczyń, a wraz z nimi nowe włókna nerwowe.

Czynniki predysponujące

• Bieganie po twardym, pochyłym podłożu¹

ICD-10

• M76.8 Inne entezopatie kończyny dolnej z wyłączeniem stopy

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Wywiad lekarski i objawy kliniczne
• Dodatni wynik testu Garricka³

Diagnostyka różnicowa

• Patrz też artykuł Bóle kolana.
• Uszkodzenie łąkotki
• Uraz więzadła pobocznego
• Uraz przedniego lub tylnego więzadła krzyżowego
• Kolano biegacza

Wywiad lekarski

• Objawy
  • Zazwyczaj tylno-boczny ból kolana w kierunku dystalnym do bocznego kłykcia kości udowej, nasilający się podczas schodzenia w dół.³ 

Badanie przedmiotowe

• Patrz również artykuł Badanie stawu kolanowego.

Ocena

• Staw kolanowy w badaniu oglądaniem bez zmian

Palpacja

• Ból przy nacisku nad mięśniem podkolanowym (musculus popliteus)
  • zazwyczaj w początkowym odcinku, na poziomie kłykcia bocznego kości udowej, z boku więzadła pobocznego (trudne do wyczucia)

Badanie czynnościowe

• Dodatni wynik testu Garricka³
  • pacjent w pozycji na plecach
  • biodro i staw kolanowy w zgięciu 90 stopni
  • Czynna rotacja na zewnątrz i zgięcie stawu kolanowego przez pacjenta z oporem badającego wywołuje ból.
• Zakres ruchomości i stabilność stawu kolanowego
  • Nieprawidłowości wskazują na urazy towarzyszące.

Diagnostyka specjalistyczna

• Diagnostyka obrazowa tylko w przypadku niepewności co do rozpoznania lub diagnostyce różnicowej
• RM
  • Obrazowane ścięgna mięśnia podkolanowego i innych tkanek miękkich stawu kolanowego, które mogą powodować bóle bocznej okolicy tego stawu.

Wskazania do skierowania do specjalisty

• W przypadku dolegliwości opornych na leczenie zachowawcze lub niestabilności stawu kolanowego skierowanie do ortopedy

Leczenie

Cele leczenia

• Wyleczenie
• Zapobieganie patologicznej przebudowie ścięgna w celu uniknięcia przewlekłych dolegliwości

Ogólne informacje o leczeniu

• Rezygnacja z aktywności wyzwalających dolegliwości bólowe
• Ścięgna, w celu zagojenia i poprawy funkcji, wymagają dawkowanego obciążenia, generalnie nie wymagają unieruchomienia.
  
  • Czasami konieczne jest unieruchomienie tylko na krótki okres i w przypadku ostrej tendinopatii.
• Zabieg chirurgiczny konieczny tylko w przypadku niestabilności stawu kolanowego.¹ 

Zalecenia dla pacjentów

• Rezygnacja z aktywności wyzwalających dolegliwości bólowe.
• Codzienna realizacja programu ćwiczeń.
• Przestrzeganie zaleceń profilaktycznych (patrz Zapobieganie).

Leczenie zachowawcze

Fizjoterapia

• Ćwiczenia rozciągające mięśnie grupy tylnej nóg przy stawie kolanowym (trening wspierający elastyczność)¹
• Kompensacja braku równowagi mięśniowej, wzmocnienie mięśnia czworogłowego²
• W przypadku biegaczy wzmocnienie mięśni tułowia
  • Niewydolność mięśni tułowia jest częstą przyczyną objawów przeciążenia kończyny dolnej.

Leczenie przeciwbólowe

• Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) mają działanie modyfikujące przebieg choroby tylko w kontekście ostrej tendinopatii.
  
  • miejscowo w postaci żelu lub maści
  • w silnym bólu np. ibuprofen 400 mg 1–1–1 przez 4 doby
• Chłodzenie
  • W ostrych bólach schładzać przez 5 minut kilka razy dziennie.

Leczenie chirurgiczne

• Zabieg chirurgiczny konieczny tylko w przypadku niestabilności stawu kolanowego.¹
  • Niestabilność występuje zwykle tylko w przypadku zerwania mięśnia podkolanowego (musculus popliteus) lub w przypadku urazów współistniejących, takich jak zerwanie więzadła pobocznego.

Zapobieganie

• W sportach biegowych dobrze dopasowane obuwie
• Bieganie po miękkim, równym podłożu
• Ćwiczenia rozgrzewające przed treningiem
• Regularne rozciąganie mięśni grupy tylnej nóg (cały łańcuch od biodra, uda i podudzia do ścięgna Achillesa)

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

• Postępująca patologiczna przebudowa ścięgna w przypadku niewystarczającego oszczędzania (patrz rozdział Etiologia i patogeneza)

Powikłania

• Zerwanie ścięgna
• Przejście w stan przewlekły z trwałym bólem i ograniczeniami funkcjonalnymi

Rokowanie

• W zdecydowanej większości przypadków leczenie zachowawcze jest skuteczne.¹ 

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

• Tendinopatia ścięgien mięśnia podkolanowego

Ilustracje