Co to jest ból stawu skroniowo-żuchwowego?

Ból stawu skroniowo-żuchwowego nie jest rzadkością. Może promieniować do ucha lub na całą twarz.

Schorzenie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn.

Staw skroniowo-żuchwowy znajduje się bezpośrednio przed uchem. Jak wszystkie stawy, składa się z kości, chrząstki, torebki stawowej i ścięgien. Szczęka jest poruszana przez mięśnie żwacze. Wszystkie struktury stawowe mogą powodować ból.

Ból stawu skroniowo-żuchwowego może towarzyszyć chorobom zębów, jamy ustnej, zatok lub nerwów okolicy twarzy. Ponadto ból może występować na tle zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, lęk oraz w stresie.

Przyczyny

Najczęstsze przyczyny

Częściowe zwichnięcie stawu skroniowo-żuchwowego

• Jest to jedna z najczęstszych przyczyn bólu stawu skroniowo-żuchwowego. U niektórych osób więzadła wokół stawu skroniowo-żuchwowego są osłabione, np. z powodu wcześniejszego urazu, co może powodować lekkie wysuwanie się główki stawowej ze swojego normalnego ustawienia.
• W późniejszym okresie słyszalny jest zwykle trzask przy otwieraniu ust.
• Powoduje to ból i może zwiększać ryzyko zwichnięcia żuchwy (niemożność zamykania ust), wówczas nie jest możliwe ani otwieranie ani zamykanie ust.

Zmiany ze zużycia stawu (artroza)

• Choroba zwyrodnieniowa stawu skroniowo-żuchwowego występuje najczęściej u osób starszych.
• Charakteryzuje się bólem i objawem trzaskania podczas żucia.

Napięte i wrażliwe mięśnie żwacze (bruksizm)

• Ból mięśni żwaczowych jest jedną z najczęstszych przyczyn, może być spowodowany przeciążeniem lub skurczem.
• W mięśniach tych może pojawiać się wzmożone napięcie i węzły, czego skutkiem jest przeciążenie powierzchni stawowych stawu skroniowo-żuchwowego. Zwiększone napięcie może również powodować zgrzytanie zębami, co dodatkowo obciąża staw skroniowo-żuchwowy.
• Wzmożone napięcie mięśni żwaczowych może też być przyczyną bólu głowy i zębów.

Zapalenie dziąseł

• Zapalenie dziąseł (ang. gingivitis) lub zapalenie przyzębia (ang. periodontitis) jest również rozważane jako możliwa przyczyna.
• Na początku przeważają takie objawy, jak nieprzyjemny zapach z ust i krwawienie dziąseł podczas szczotkowania zębów lub używania nici dentystycznej. Jeśli występują też wrzody, pojawia się ból i obrzęki.

Próchnica

• Próchnica to bakteryjna choroba zębów, która powoduje demineralizację szkliwa i zębiny.
• Objawy zależą od stopnia zaawansowania choroby. Ból pojawia się dopiero wtedy, gdy zakażenie wywoła reakcję zapalną. Ból mogą wyzwalać gorące, zimne i słodkie pokarmy lub napoje, utrzymuje się przez kilka sekund, a następnie ustępuje.

Również zapalenie migdałków, zapalenie ślinianki przyusznej lub zapalenie zatok przynosowych może powodować ból stawu skroniowo-żuchwowego.

Rzadkie przyczyny

Zapalenie stawów (ang. arthritis)

• Szczególnie w chorobach reumatycznych zapalenie stawów może powodować ból w szczęce.
• Ból występuje również w innych stawach.

Choroba nerwów okolicy twarzy (nerwoból nerwu trójdzielnego)

• Nerwoból nerwu trójdzielnego występuje przede wszystkim u osób po 50. roku życia.
• Charakteryzuje się nagłym początkiem, który trwa zwykle tylko kilka sekund, ból jest silny i ogranicza się do jednej połowy twarzy, może przypominać porażenie prądem i często jest wyzwalany niegroźnymi bodźcami. Ból koncentruje się w okolicach policzka i brody.

Zalecenia dla pacjentów

Samodzielne leczenie bólu stawu skroniowo-żuchwowego polega na oszczędzaniu stawu i otaczających go mięśni.

• Wybieraj raczej miękkie pokarmy i unikaj tych, które wymagają długiego żucia. Żuj pokarm możliwie wolno.
• Unikaj intensywnego ziewania, śpiewania, żucia gumy i innych czynności wiążących się z nasilonymi ruchami żuchwy.
• Masuj i ogrzewaj bolące miejsce, to przyniesie Ci ulgę.

Spróbuj ustalić, które bodźce są potencjalnymi stymulatorami bólu i zmień odpowiednio swój styl życia, w ten sposób można zmniejszyć dyskomfort.

Pomoc mogą przynieść fizjoterapia i ćwiczenia relaksacyjne.

Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?

Do lekarza należy zgłosić się w przypadku silnego bólu i nawracających dolegliwości.

Jak postępuje lekarz?

Historia choroby (wywiad lekarski)

Lekarz może zadać następujące pytania:

• Gdzie dokładnie zlokalizowany jest ból?
• Od jak dawna pojawiają się dolegliwości?
• Czy do pierwszego pojawienia się bólu mógł przyczynić się jakiś konkretny bodziec?
• Czy występował wcześniej problem związany z niemożnością zamykania ust?
• Czy ma Pan/Pani przypuszczenie, co może być przyczyną dolegliwości?
• Czy często zgrzyta Pan/Pani zębami?
• Czy cierpi Pan/Pani na choroby przewlekłe?
• Czy doświadcza Pan/Pani stresu lub dolegliwości psychicznych?

Badanie lekarskie

Lekarz szczegółowo zbada staw skroniowo-żuchwowy, zęby i sąsiednie struktury.

Dalsze badania

Inne rodzaje badań wymagane są tylko w rzadkich przypadkach. Niekiedy może być potrzebne badanie rentgenowskie szczęki i żuchwy.

Skierowanie do specjalisty 

Jeśli powodem Twoich dolegliwości są problemy z zębami, zostaniesz skierowany do stomatologa.

Dodatkowe informacje

• Depresja
• Lęk
• Zapalenie dziąseł
• Próchnica
• Zapalenie migdałków
• Ostre zapalenie zatok
• Reumatoidalne zapalenie stawów
• Nerwoból nerwu trójdzielnego
• Ból stawu skroniowo-żuchwowego – Informacje dla personelu medycznego

Ilustracje

Staw skroniowo- żuchwowy

Autorzy

• Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (recenzent)
• Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden