Co to jest ból stawu skroniowo-żuchwowego?
Ból stawu skroniowo-żuchwowego nie jest rzadkością. Może promieniować do ucha lub na całą twarz.
Schorzenie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn.
Staw skroniowo-żuchwowy znajduje się bezpośrednio przed uchem. Jak wszystkie stawy, składa się z kości, chrząstki, torebki stawowej i ścięgien. Szczęka jest poruszana przez mięśnie żwacze. Wszystkie struktury stawowe mogą powodować ból.
Ból stawu skroniowo-żuchwowego może towarzyszyć chorobom zębów, jamy ustnej, zatok lub nerwów okolicy twarzy. Ponadto ból może występować na tle zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, lęk oraz w stresie.
Przyczyny
Najczęstsze przyczyny
Częściowe zwichnięcie stawu skroniowo-żuchwowego
- Jest to jedna z najczęstszych przyczyn bólu stawu skroniowo-żuchwowego. U niektórych osób więzadła wokół stawu skroniowo-żuchwowego są osłabione, np. z powodu wcześniejszego urazu, co może powodować lekkie wysuwanie się główki stawowej ze swojego normalnego ustawienia.
- W późniejszym okresie słyszalny jest zwykle trzask przy otwieraniu ust.
- Powoduje to ból i może zwiększać ryzyko zwichnięcia żuchwy (niemożność zamykania ust), wówczas nie jest możliwe ani otwieranie ani zamykanie ust.
Zmiany ze zużycia stawu (artroza)
- Choroba zwyrodnieniowa stawu skroniowo-żuchwowego występuje najczęściej u osób starszych.
- Charakteryzuje się bólem i objawem trzaskania podczas żucia.
Napięte i wrażliwe mięśnie żwacze (bruksizm)
- Ból mięśni żwaczowych jest jedną z najczęstszych przyczyn, może być spowodowany przeciążeniem lub skurczem.
- W mięśniach tych może pojawiać się wzmożone napięcie i węzły, czego skutkiem jest przeciążenie powierzchni stawowych stawu skroniowo-żuchwowego. Zwiększone napięcie może również powodować zgrzytanie zębami, co dodatkowo obciąża staw skroniowo-żuchwowy.
- Wzmożone napięcie mięśni żwaczowych może też być przyczyną bólu głowy i zębów.
- Zapalenie dziąseł (ang. gingivitis) lub zapalenie przyzębia (ang. periodontitis) jest również rozważane jako możliwa przyczyna.
- Na początku przeważają takie objawy, jak nieprzyjemny zapach z ust i krwawienie dziąseł podczas szczotkowania zębów lub używania nici dentystycznej. Jeśli występują też wrzody, pojawia się ból i obrzęki.
- Próchnica to bakteryjna choroba zębów, która powoduje demineralizację szkliwa i zębiny.
- Objawy zależą od stopnia zaawansowania choroby. Ból pojawia się dopiero wtedy, gdy zakażenie wywoła reakcję zapalną. Ból mogą wyzwalać gorące, zimne i słodkie pokarmy lub napoje, utrzymuje się przez kilka sekund, a następnie ustępuje.
Również zapalenie migdałków, zapalenie ślinianki przyusznej lub zapalenie zatok przynosowych może powodować ból stawu skroniowo-żuchwowego.
Rzadkie przyczyny
Zapalenie stawów (ang. arthritis)
- Szczególnie w chorobach reumatycznych zapalenie stawów może powodować ból w szczęce.
- Ból występuje również w innych stawach.
Choroba nerwów okolicy twarzy (nerwoból nerwu trójdzielnego)
- Nerwoból nerwu trójdzielnego występuje przede wszystkim u osób po 50. roku życia.
- Charakteryzuje się nagłym początkiem, który trwa zwykle tylko kilka sekund, ból jest silny i ogranicza się do jednej połowy twarzy, może przypominać porażenie prądem i często jest wyzwalany niegroźnymi bodźcami. Ból koncentruje się w okolicach policzka i brody.
Zalecenia dla pacjentów
Samodzielne leczenie bólu stawu skroniowo-żuchwowego polega na oszczędzaniu stawu i otaczających go mięśni.
- Wybieraj raczej miękkie pokarmy i unikaj tych, które wymagają długiego żucia. Żuj pokarm możliwie wolno.
- Unikaj intensywnego ziewania, śpiewania, żucia gumy i innych czynności wiążących się z nasilonymi ruchami żuchwy.
- Masuj i ogrzewaj bolące miejsce, to przyniesie Ci ulgę.
Spróbuj ustalić, które bodźce są potencjalnymi stymulatorami bólu i zmień odpowiednio swój styl życia, w ten sposób można zmniejszyć dyskomfort.
Pomoc mogą przynieść fizjoterapia i ćwiczenia relaksacyjne.
Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?
Do lekarza należy zgłosić się w przypadku silnego bólu i nawracających dolegliwości.
Jak postępuje lekarz?
Historia choroby (wywiad lekarski)
Lekarz może zadać następujące pytania:
- Gdzie dokładnie zlokalizowany jest ból?
- Od jak dawna pojawiają się dolegliwości?
- Czy do pierwszego pojawienia się bólu mógł przyczynić się jakiś konkretny bodziec?
- Czy występował wcześniej problem związany z niemożnością zamykania ust?
- Czy ma Pan/Pani przypuszczenie, co może być przyczyną dolegliwości?
- Czy często zgrzyta Pan/Pani zębami?
- Czy cierpi Pan/Pani na choroby przewlekłe?
- Czy doświadcza Pan/Pani stresu lub dolegliwości psychicznych?
Badanie lekarskie
Lekarz szczegółowo zbada staw skroniowo-żuchwowy, zęby i sąsiednie struktury.
Dalsze badania
Inne rodzaje badań wymagane są tylko w rzadkich przypadkach. Niekiedy może być potrzebne badanie rentgenowskie szczęki i żuchwy.
Skierowanie do specjalisty
Jeśli powodem Twoich dolegliwości są problemy z zębami, zostaniesz skierowany do stomatologa.
Dodatkowe informacje
- Depresja
- Lęk
- Zapalenie dziąseł
- Próchnica
- Zapalenie migdałków
- Ostre zapalenie zatok
- Reumatoidalne zapalenie stawów
- Nerwoból nerwu trójdzielnego
- Ból stawu skroniowo-żuchwowego – Informacje dla personelu medycznego
Ilustracje
Autorzy
- Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (recenzent)
- Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden