Zapalenie pochewki ścięgnistej (choroba de Quervaina) – co to jest?

Definicja

Choroba de Quervaina to zapalenie pochewki ścięgnistej pierwszego przedziału ścięgien prostowników kciuka, które objawia się bólem w okolicy nadgarstka po stronie kciuka. Została po raz pierwszy opisana w 1895 roku przez szwajcarskiego lekarza Fritza de Quervaina. Jest to jedno z najczęstszych schorzeń związanych z zapaleniem ścięgien w obrębie nadgarstka.

Choroba de Quervaina występuje najczęściej u osób po 40. roku życia, chociaż może również dotyczyć osób młodszych. Kobiety chorują znacznie częściej niż mężczyźni, szczególnie w okresie ciąży i karmienia piersią. Choroba może być wynikiem przeciążenia ścięgien kciuka, szczególnie przy jednostronnych, powtarzalnych czynnościach.

Przyczyna

W obrębie nadgarstka znajdują się liczne ścięgna, więzadła oraz pochewki ścięgniste, które mogą ulec zapaleniu w wyniku przeciążenia, urazu lub miejscowego obrzęku tkanek. W początkowej fazie choroby występuje odczyn zapalny, jednak w późniejszym etapie może dojść do rozrostu tkanki łącznej, przez co ścięgna zrastają się i zmniejsza się ich zdolność do przesuwania się, co prowadzi do bólu.

Zapalenie pochewki ścięgnistej najczęściej spowodowane jest nadmiernym obciążeniem ścięgien w wyniku pracy, uprawiania sportu lub gry na instrumencie muzycznym. Choroba może także wystąpić w przebiegu chorób reumatycznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, podagra oraz cukrzyca. Do rozwoju choroby przyczyniają się również zmiany hormonalne, takie jak menopauza, stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych, ciąża czy laktacja. U niektórych osób odmienna budowa anatomiczna nadgarstka może zwiększać ryzyko wystąpienia choroby de Quervaina.

Ścięgna mięśni ręki

 

Objawy i dolegliwości

Choroba de Quervaina rozwija się zwykle stopniowo, przez kilka tygodni lub miesięcy. Pierwszym objawem jest ból w okolicy nadgarstka, szczególnie w rejonie kciuka. Ból nasila się przy poruszaniu kciukiem i może promieniować w kierunku przedramienia, a nawet barku. Pacjent ma trudności z chwytaniem i trzymaniem przedmiotów, a dolegliwości mogą być na tyle silne, że utrudniają codzienne funkcjonowanie. Często występuje również obrzęk w okolicy chorego ścięgna, które jest wrażliwe na dotyk.

Choroba de Quervaina zazwyczaj dotyczy obu nadgarstków jednocześnie, choć może występować również jednostronnie.

Diagnostyka

Rozpoznanie choroby de Quervaina stawia się głównie na podstawie wywiadu lekarskiego oraz badania klinicznego. Podczas badania lekarz ocenia ruchomość nadgarstka, przeprowadza palpację oraz sprawdza reakcję na ruchy kciuka. Charakterystycznym testem jest tzw. test Finkelsteina – ból pojawia się, gdy pacjent zgiął kciuk w kierunku dłoni, a następnie odchyla rękę w kierunku małego palca.

Jeśli diagnoza jest niepewna, lekarz może zlecić dodatkowe badania obrazowe, takie jak ultrasonografia (USG) lub rezonans magnetyczny (RM), które pozwalają zobrazować zmiany w strukturze ścięgien i pochewek ścięgnistych.

W przypadkach, gdy podejrzewa się, że zapalenie pochewki ścięgnistej jest wynikiem choroby reumatycznej, wskazane może być przeprowadzenie badań krwi w celu wykrycia markerów zapalnych lub innych wskaźników chorób autoimmunologicznych.

Terapia

Leczenie choroby de Quervaina polega na zastosowaniu metod zachowawczych oraz w wyjątkowych przypadkach leczeniu operacyjnym.

• Oszczędzanie i odciążanie nadgarstka: Najważniejszym elementem terapii jest unikanie czynności, które wyzwalają ból. Kciuk i nadgarstek można unieruchomić za pomocą szyn, bandaży lub opasek podtrzymujących. Należy również unikać intensywnego używania ręki przez okres 1-3 tygodni.

• Okłady chłodzące: W przypadku ostrego bólu, obrzęku i/lub podwyższonej temperatury w obrębie nadgarstka, pomocne mogą być zimne okłady, które zmniejszają stan zapalny.

• Farmakoterapia: W leczeniu stosuje się kremy i żele przeciwzapalne i przeciwbólowe, takie jak preparaty zawierające diklofenak. W przypadku silnego bólu można także zastosować doustne niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ).

• Iniekcje glikokortykosteroidów: W przypadku braku poprawy po leczeniu farmakologicznym, lekarz może zlecić iniekcje glikokortykosteroidów do tkanek otaczających zajęte ścięgno. Iniekcje są skuteczne u około 80-90% pacjentów.

• Fizjoterapia: Fizjoterapia jest zalecana, gdy objawy utrzymują się przez dłuższy czas. Stosuje się ćwiczenia rozciągające oraz wzmacniające, które pomagają w przywróceniu pełnej sprawności nadgarstka.

• Leczenie operacyjne: W przypadku przewlekłej postaci choroby, która nie reaguje na leczenie zachowawcze (po 4-6 miesiącach), wykonuje się zabieg chirurgiczny. Operacja polega na podłużnym rozcięciu pochewki ścięgnistej i jest przeprowadzana w znieczuleniu miejscowym. Zabieg jest zwykle skuteczny w 90% przypadków, a po 2-3 tygodniach pacjent może wrócić do codziennych czynności.

Rokowanie

Rokowanie w chorobie de Quervaina jest zwykle bardzo dobre. Po wyleczeniu stanu zapalnego nadgarstek odzyskuje pełną sprawność. W wielu przypadkach objawy ustępują po kilku tygodniach leczenia zachowawczego. Jednakże, choroba może nawracać, zwłaszcza po powrocie do obciążających czynności.

Dodatkowe informacje

• Zapalenie ścięgien w obrębie nadgarstka
• Choroba de Quervaina (tendovaginitis stenosans de Quervain) – Informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Kalina van der Band, lekarz (recenzent)
• Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden