Co to jest ból ścięgna mięśnia biodrowo-lędźwiowego?

Mięsień biodrowo-lędźwiowy (musculus iliopsoas) jest jednym z najważniejszych mięśni w organizmie, odpowiedzialnym za zginanie stawu biodrowego oraz pomoc w obracaniu uda. Ten silny mięsień leży w obrębie pachwiny, a jego funkcje są kluczowe w codziennych ruchach, takich jak chodzenie, bieganie czy wchodzenie po schodach. Ból ścięgna mięśnia biodrowo-lędźwiowego (znany również jako tendinopatia biodrowo-lędźwiowa) występuje najczęściej w wyniku przeciążenia tego mięśnia, jego ścięgna lub kaletki maziowej znajdującej się pod ścięgnem. Zespół mięśnia biodrowo-lędźwiowego może obejmować zarówno zapalenie ścięgna (tendinitis), jak i zapalenie kaletki maziowej (bursitis), które są ze sobą ściśle powiązane, ponieważ te struktury leżą w bezpośrednim sąsiedztwie.

Przyczyny bólu ścięgna mięśnia biodrowo-lędźwiowego

Ból ścięgna mięśnia biodrowo-lędźwiowego najczęściej wynika z przeciążenia mięśnia i jego ścięgna, a także z nienaturalnych lub intensywnych ruchów, które obciążają ten obszar ciała. Wśród głównych przyczyn bólu wymienia się:

• Nadmierne obciążenie – częste i intensywne zginanie stawu biodrowego, zwłaszcza przy dynamicznych ruchach jak bieganie, skakanie czy wykonywanie ćwiczeń siłowych.
• Przeciążenie przy wczesnym treningu – w przypadku młodszych sportowców, którzy dopiero zaczynają intensywnie trenować, mogą występować przykurcze tego mięśnia, co czyni ścięgno bardziej podatnym na urazy.
• Zbyt intensywny trening – gwałtowny wzrost obciążenia treningowego bez odpowiedniej rozgrzewki.
• Brak równowagi mięśniowej – osłabienie mięśni brzucha lub pośladków może wpłynąć na nadmierne obciążenie mięśnia biodrowo-lędźwiowego.
• Uszkodzenie włókien mięśniowych lub ścięgna – w wyniku nadmiernego napięcia może dojść do rozerwania włókien mięśniowych lub całkowitego zerwania ścięgna (w rzadkich przypadkach).

Objawy 

Ból w okolicy ścięgna mięśnia biodrowo-lędźwiowego zwykle pojawia się po intensywnych lub długotrwałych wysiłkach, takich jak bieganie, skakanie czy wykonywanie ćwiczeń zgięcia biodra. Objawy mogą obejmować:

• Ból w okolicy pachwiny – ból lokalizuje się pośrodku pachwiny, czasami promieniuje ku dołowi do przedniej części uda lub kolana.
• Ból po długotrwałym siedzeniu lub staniu – ból może nasilić się po długim okresie nieaktywności lub długotrwałym siedzeniu.
• Trzaskający dźwięk w okolicy biodra – w niektórych przypadkach może dochodzić do tzw. zespołu trzaskającego biodra, który objawia się słyszalnym trzaskiem przy ruchach stawu biodrowego.
• Ból promieniujący w kierunku pleców lub kolana – napięcie w mięśniu biodrowo-lędźwiowym może także powodować ból w dolnej części pleców lub w okolicy przedniej części kolana.
• Ograniczona ruchomość – w wyniku bólu pacjenci mogą mieć trudności z wykonywaniem pełnych ruchów w stawie biodrowym, szczególnie podczas zginania biodra.

Rozpoznanie

Diagnostyka opiera się głównie na wywiadzie lekarskim i badaniu fizykalnym. Lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad, aby ocenić przyczyny bólu oraz określić czas trwania objawów. W badaniu fizykalnym może być stwierdzony ból przy rozciąganiu lub obciążaniu mięśnia biodrowo-lędźwiowego. Dodatkowo, w niektórych przypadkach, aby potwierdzić diagnozę i ocenić stan ścięgna, pomocne może być wykonanie badania obrazowego, takiego jak:

• Rezonans magnetyczny (RM) – pozwala na dokładną ocenę struktury mięśnia, ścięgna oraz okolicznych tkanek, takich jak kaletka maziowa.
• Ultrasonografia (USG) – może pomóc w wykryciu zapalenia ścięgna lub przyczepu ścięgna do kości.

Terapia 

Leczenie bólu ścięgna mięśnia biodrowo-lędźwiowego obejmuje zarówno terapie zachowawcze, jak i w razie potrzeby interwencje chirurgiczne. Oto zalecane metody:

• Odpoczynek i unikanie obciążenia – w początkowej fazie leczenia konieczne jest unikanie ruchów, które obciążają mięsień biodrowo-lędźwiowy, szczególnie w fazie ostrego bólu.
• Zimne okłady – stosowanie okładów z lodu przez 20 minut co 2-3 godziny w celu zmniejszenia obrzęku i stanu zapalnego.
• Leki przeciwzapalne (NLPZ) – niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak ibuprofen, mogą pomóc w złagodzeniu bólu i stanu zapalnego.
• Ćwiczenia rozciągające – po ustąpieniu ostrego bólu, zaleca się wykonywanie łagodnych ćwiczeń rozciągających mięsień biodrowo-lędźwiowy, aby poprawić jego elastyczność i zmniejszyć napięcie.
• Trening siłowy i rehabilitacja – stopniowe wprowadzanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie ud, pośladków i brzucha w celu przywrócenia równowagi mięśniowej i zwiększenia siły mięśniowej.
• Kinezyterapia – masaże, terapia manualna i inne techniki rehabilitacyjne, które pomagają w redukcji napięcia mięśniowego i przyspieszają regenerację.
• Glikokortykosteroidy – w przypadku uporczywego bólu, który nie ustępuje po zastosowaniu leczenia zachowawczego, można zastosować zastrzyki sterydowe w okolicach przyczepu ścięgna do kości.
• Chirurgia – w rzadkich przypadkach, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów, może być konieczna interwencja chirurgiczna, szczególnie w przypadku zerwania ścięgna.

Rehabilitacja

Celem rehabilitacji jest przywrócenie pełnej funkcji mięśnia biodrowo-lędźwiowego oraz umożliwienie powrotu do sportu. Ćwiczenia muszą być stopniowo wprowadzane i dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta. Ważne jest, aby:

• Rozciąganie mięśnia biodrowo-lędźwiowego – zaleca się wykonywanie ćwiczeń rozciągających, takich jak wykonanie kroku w przód z prostą „chorą” nogą w tył i wypychaniem biodra w stronę przodu.
• Wzmacnianie mięśni – stopniowe wprowadzanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie bioder, ud, pośladków i brzucha, aby poprawić stabilność i siłę mięśniową.

Środki zapobiegawcze

Aby zapobiec nawrotom bólu ścięgna mięśnia biodrowo-lędźwiowego, zaleca się:

• Regularne rozciąganie – szczególnie przed i po aktywności fizycznej, koncentrując się na rozciąganiu mięśnia biodrowo-lędźwiowego oraz innych mięśni nóg.
• Trening wzmacniający – w celu poprawy siły mięśniowej, zwłaszcza mięśni brzucha i pośladków.
• Odpowiednia technika treningu – unikaj nadmiernego obciążenia i dbaj o właściwą technikę wykonywania ćwiczeń.

Rokowanie

Większość pacjentów z bólem ścięgna mięśnia biodrowo-lędźwiowego odzyskuje pełną sprawność po odpowiednim leczeniu, rehabilitacji i wdrożeniu środków zapobiegawczych. Ważne jest, aby wrócić do sportu dopiero po całkowitym ustąpieniu bólu i uzyskaniu odpowiedniej siły oraz ruchomości.

Dodatkowe informacje

• Nadwyrężenie pachwiny
• Zespół mięśnia biodrowo-lędźwiowego – Informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden
• Lek. Kalina van der Bend, recenzent