Informacje ogólne

Definicja

• Definicja: Patologiczne uwypuklenie zawartości jam ciała spowodowane przez osłabienie ściany jamy brzusznej lub jej ubytek, składa się z wrót przepukliny oraz worka przepuklinowego wraz z zawartością
  • powstaje w wyniku miejscowego osłabienia ściany brzucha, przez którą uwypuklają się fragmenty tkanek jamy brzusznej lub jelita.
  • ubytek w ścianie jamy brzusznej może być obecny od urodzenia lub powstaje wtórnie.
  • narządy jamy brzusznej i struktury wewnątrzbrzuszne mogą przemieszczać się do jamy klatki piersiowej przez wrota przepuklinowe w przeponie (przepuklina rozworu przełykowego).
  • wrota przepukliny to otwór w ścianie brzucha, worek przepuklinowy to kieszeń wytworzona z otrzewnej, a zawartość przepukliny to tkanki jamy brzusznej znajdujące się w jej wnętrzu.

Czynniki predysponujące

• Predyspozycja genetyczna/występowanie rodzinne
• Choroby tkanki łącznej lub nieprawidłowy metabolizm kolagenu
• Płeć (w zależności od rodzaju przepukliny)
• Wiek¹
• Podwyższone ciśnienie wewnątrzbrzuszne
  • podnoszenie dużych ciężarów
• Palenie
• Stan po prostatektomii

Etiologia i patofizjologia

• Dochodzi do uwypuklenia tkanek spowodowanego miejscowym osłabieniem tkanek ściany brzucha.
• Szczególnymi typami przepuklin są przepukliny wślizgowe lub przepukliny niepełne, które nie zawierają pełnej ściany jelita (przepuklina Richtera).

Uwięźnięcie

• Jeśli do worka przepuklinowego dostaną się części jelita lub narządy jamy brzusznej, może dojść do ich zakleszczenia lub uwięźnięcia.
• Im mniejszy otwór przepuklinowy, tym większe ryzyko uwięźnięcia
• Nieleczona uwięźnięta przepuklina może prowadzić do perforacji, powstania ropnia, zapalenia otrzewnej, niedrożności jelita lub wstrząsu septycznego.
• W przypadku uwięźnięcia konieczna jest pilna operacja.

Rodzaje przepuklin

Przepuklina pachwinowa (inguinal hernia)

• U dzieci częstość występowania przepuklin pachwinowych wynosi 0,8-5%, u wcześniaków nawet 30%, wyraźnie częściej chorują chłopcy.
• U dorosłych ryzyko wystąpienia przepukliny pachwinowej w ciągu całego życia wynosi 3% dla kobiet i 27% dla mężczyzn.²
• W przepuklinie pachwinowej dochodzi do uwypuklenia tkanki tłuszczowej, otrzewnej i niekiedy fragmentów jelita i/lub narządów jamy brzusznej w okolicy kanału pachwinowego.
• W zależności od otworu, przepukliny dzieli się na przepukliny pachwinowe proste (przyśrodkowe) lub skośne (boczne).

Skośna przepuklina pachwinowa

• Etiopatogeneza: po procesie zstąpienia jądra do moszny wyrostek pochwowy pozostaje otwarty i może przez niego przedostawać się zawartość jamy brzusznej (wrodzona przepuklina pachwinowa)
  • częściej występuje po stronie prawej ze względu na późniejsze zstępowanie prawego jądra.

Prosta przepuklina pachwinowa

• Prosta przepuklina pachwinowa jest zawsze nabyta.
• W tym przypadku otwór przepukliny leży po wewnętrznej stronie trójkąta Hesselbacha, na zewnątrz pierścienia pachwinowego zewnętrznego, a worek przepukliny jest umiejscowiony przyśrodkowo w stosunku do powrózka nasiennego.
• Operacja przepukliny pachwinowej jest najczęstszą operacją w chirurgii jamy brzusznej i ogólnej.²
• Przepuklina pachwinowa u małych dzieci
  • nie ustępuje samoistnie i musi być operowana odpowiednio szybko, aby zapobiec uwięźnięciu.
• Przepuklina pachwinowa u dorosłych mężczyzn
• w bezobjawowych i niepostępujących przepuklinach pachwinowych alternatywą może być „czujne wyczekiwanie”.²

Przepuklina udowa (femoral hernia) 

• Rzadsza postać przepukliny, zawsze nabyta, najczęściej u starszych kobiet
• Przepuklina występuje poniżej więzadła pachwinowego.
• Planowe i wykonywane w trybie nagłym operacje przepukliny udowej stanowią około 2–4% wszystkich operacji przepuklin.³
• Ryzyko uwięźnięcia wynosi 30%.²

Przepuklina sportowców 

• Tzw. przepuklina sportowców nie jest klasyczną przepukliną z workiem przepuklinowym i wrotami; chodzi w jej przypadku o przewlekły ból pachwiny u sportowców - po wykluczeniu innych przyczyn (staw biodrowy, przepuklina pachwinowa, tendinopatia przywodzicieli) stwierdza się w USG uwypuklenie tylnej ściany kanału pachwinowego.

Przepukliny brzuszne

• Przepukliny brzuszne (ventral hernia) dzieli się w zależności od ich pochodzenia na:
  • wrodzone (przepukliny pierwotne) punktowe osłabienie ścian brzucha (np. przepuklina pępkowa)
  • nabyte (przepukliny wtórne) powstałe jako powikłanie operacji brzusznych  (przepukliny w miejscu blizny pooperacyjnej lub nacięcia)
• Zalicza się do nich przepukliny nadbrzusza, które niekiedy mogą powodować silny i nagły ból w górnej części brzucha.
• Przepuklina Spiegela (przepuklina boczna brzucha) jest rzadką przepukliną po stronie brzusznej wzdłuż linii półksiężycowatej, która często przez długi czas pozostaje nierozpoznana ze względu na pokrywające przepuklinę rozcięgno mięśnia skośnego zewnętrznego brzucha.
• Przepuklina może również rozwinąć się w pobliżu stomii (przepuklina okołostomijna).
• Przepukliny o dużych rozmiarach i dużych wrtotach rzadziej ulegają uwięźnięciu.
• Przepukliny pępkowe i przepukliny ściany jamy brzusznej u dorosłych nie cofają się samoistnie i powinny być leczone operacyjnie; tylko w ten sposób można uniknąć ryzyka ewentualnej operacji w trybie pilnym w przypadku uwięźnięcia.
  • im mniejsza przepuklina, tym łatwiejsza i mniej ryzykowna operacja
  • przeciwwskazaniem do planowej operacji przepukliny jest sytuacja, gdy pacjent nie może zostać zakwalifikowany do operacji lub znieczulenia ze względu na wiek lub choroby współistniejące.
• Często obserwowane nawroty.

Przepuklina rozworu przełykowego

• Patrz artykuł Przepuklina rozworu przełykowego.
• Narządy jamy brzusznej i inne struktury wewnątrzbrzuszne ulegają przemieszczeniu do jamy klatki piersiowej przez wrota przepukliny w przeponie (przepuklina przeponowa).⁴
• Wyróżnia się cztery rodzaje przepukliny rozworu przełykowego:
  • typ I – czyli przepuklina wślizgowa osiowa – zdecydowanie najczęstszy
    • wpust żołądka przemieszcza się ku górze przez rozwór przełykowy przepony
    • występowanie objawowych przepuklin rozworu przełykowego jest ściśle związane z objawami choroby refluksowej przełyku.
  • typ II, III i IV to przepukliny okołoprzełykowe, klasyfikowane w zależności od wielkości, umiejscowienia i przechodzącego przez nie materiału
• Bardzo duże przepukliny mogą doprowadzić do całkowitego przemieszczenia żołądka do klatki piersiowej (tzw. upside-down stomach).
• Wiele przepuklin rozworu przełykowego jest bezobjawowych, ale mogą wystąpić objawy takie jak zgaga, dysfagia i ból przy przełykaniu, chrypka, astma, duszność, ból w klatce piersiowej, niedokrwistość i wymioty krwawe, a nawet zagrażające życiu uwięźnięcie z gorączką, tachykardią, obniżeniem ciśnienia tętniczego, tachypnoe, dezorientacją lub zaburzeniami świadomości.
• Leczenie zależy od objawów i anatomicznej lokalizacji przepukliny. W przypadku uwięźnięcia wskazana jest pilna operacja, podczas gdy niepowikłane przepukliny wślizgowe często mogą być leczone objawowo.
• Operacja obejmuje:
  • repozycję zawartości przepukliny
  • wypreparowanie i wycięcie worka przepuklinowego
  • hiatoplastykę
  • unieruchomienie żołądka

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

• Przepuklina pachwinowa
• Przepuklina pępkowa
• Operacja przepukliny pachwinowej u dzieci
• Operacja przepukliny pachwinowej u dorosłych

Ilustracje

Przepuklina pachwinowa

Przepuklina pachwinowa może się wyraźnie uwypuklać, gdy pacjent stoi, kaszle lub w inny sposób zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej.

USG:

USG: Przepuklina pępkowa (jelito cienkie i krezka) (dzięki uprzejmości sonographiebilder.de ©Albertinen-Diakoniewerk e. V., Hamburg).