Czym są krwawe wymioty i krwawe biegunki?

Krwawe wymioty i krwawe biegunki to objawy krwawienia z przewodu pokarmowego.

Jeśli krew pochodzi z przełyku lub żołądka, w wyniku wymiotów może wyglądać podobnie do fusów kawy, co jest efektem reakcji krwi z kwasem żołądkowym. Stolec w przypadku takiego krwawienia zazwyczaj jest czarny, błyszczący i lepki, nazywany „smolistym stolcem".

Natomiast jeśli krwawienie ma miejsce w jelicie cienkim lub grubym, krew jest zazwyczaj świeża i czerwona, ponieważ czas przebywania krwi w jelitach jest krótszy niż przy krwawieniach z żołądka.

Drobne krwawienia często ustają samoistnie. Silniejsze krwawienie często trzeba zatrzymać endoskopowo za pomocą gastroskopii w szpitalu. Silniejsze krwawienie jest ostrym, zagrażającym życiu stanem nagłym!

Co może być przyczyną?

Najczęstsze przyczyny

• Wrzody żołądka lub dwunastnicy (choroba wrzodowa)
  
  • Wrzody żołądka lub dwunastnicy są najczęstszą przyczyną krwawień w górnym odcinku przewodu pokarmowego (ok. od 30 do 40%).
  • Do objawów choroby wrzodowej należą częste, przemijające bóle w górnej części brzucha/ zgaga, wzdęcia, nudności i wymioty.
• Zapalenie błony śluzowej żołądka z krwawieniem
• przyczyna około 15% krwawień
• Występuje często po spożyciu alkoholu lub zażywaniu leków, które mogą uszkodzić błonę śluzową żołądka.
• Żylaki w przełyku (żylaki przełyku)
  • przyczyna około 15% krwawień
  • Jako następstwo marskości wątroby może gromadzić się więcej krwi w żyłach przełyku i mogą powstać żylaki.
  • Poza zaburzeniami wątroby czynnikiem ryzyka jest przede wszystkim nadużywanie alkoholu.
• Pęknięcia błony śluzowej przełyku (zespół Mallory'ego-Weissa)
  • podłużne pęknięcia błony śluzowej dolnej części przełyku lub górnej części żołądka
  • Występują po epizodach silnych wymiotów, często w połączeniu ze spożyciem alkoholu lub po podnoszeniu dużych ciężarów.
• Krwawienie z odbytnicy
  • Hemoroidy lub rozdarcia w błonie śluzowej odbytu (szczelina odbytu) mogą również powodować krwawy stolec.
  • Jest on wtedy przede wszystkim świeży i czerwony, może być zmieszany lub paskowaty.
• Smoliste stolce spowodowane chorobami jelit
  • Czarne stolce mogą być również rzadkim następstwem przewlekłych chorób jelit, np. nowotworu jelita grubego, polipów jelitowych, uchyłków jelit lub przewlekłych chorób zapalnych jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego).
  • Krew często jest świeża lub zmieszana ze stolcem.

Rzadkie przyczyny

• Nowotwór przełyku (rak przełyku)
  
  • Najczęściej dotyka osoby po 50 roku życia.
  • Objawy to stale rosnące zaburzenia połykania, utrata masy ciała, słaby ogólny stan fizyczny oraz niedokrwistość (anemia).
• Rak żołądka (nowotwór żołądka)
  • Występuje przeważnie u osób starszych (powyżej 75 roku życia).
  • Chorobie często towarzyszy utrata apetytu, zaburzenia połykania i utrata masy ciała.
• Zapalenie przełyku
  • Zmiany zapalne mogą powodować, że błona śluzowa przełyku staje się wrażliwa i łatwo krwawi.

 Inne przyczyny

• Krwawienie z nosa lub jamy ustnej może również prowadzić do krwawych wymiotów, jeśli krew zostanie połknięta.
• Niektóre pokarmy lub suplementy żywieniowe mogą powodować ciemnienie stolca, np. borówki, lukrecja, buraki lub tabletki z żelazem, co może być mylone z krwawieniem.

Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?

• W przypadku wyraźnych wymiotów krwią (innych niż tylko śladowe ilości krwi) należy niezwłocznie zwrócić się o pomoc lekarską.
• W przypadku oznak silnego krwawienia wezwać pomoc medyczną!
• Czarny, smolisty stolec świadczy o silnym krwawieniu w przewodzie pokarmowym. W tym przypadku pilnie wymagane jest natychmiastowe zgłoszenie się do szpitala lub pomoc lekarska w nagłych wypadkach.

Jak postępuje lekarz?

Historia choroby – mogą zostać zadane następujące pytania

• Od jak dawna występują te dolegliwości?
• Czy krwawienie było wynikiem silnych wymiotów?
• Jakiego koloru były wymiociny – przypominające fusy kawy czy też krew była świeża i czerwona?
• Czy stolec był czarny i smolisty?
• Czy w przeszłości występowały problemy z żołądkiem/ wrzody żołądka?
• Czy przyjmowałeś jakieś leki, np. leki przeciwbólowe (NLPZ) lub leki rozrzedzające krew?
• Czy spożywasz regularnie alkohol lub czy ostatnio piłeś dużo alkoholu?

Badanie lekarskie

• Najpierw lekarz sprawdzi, czy występują objawy silnego krwawienia i czy istnieje ryzyko wstrząsu.
  
  • Czy częstość akcji serca jest podwyższona, a ciśnienie tętnicze obniżone?
  • Czy występują zimne poty?
  • Czy występują zawroty głowy lub duszności?
• Lekarz dokona badania palpacyjnego brzucha i, jeśli zajdzie taka potrzeba, przeprowadzi również badanie odbytnicy w celu wykrycia objawów krwawienia.

Badania szpitalne

• Krwawe wymioty i biegunka wymagają w większości przypadków leczenia szpitalnego.
• Przełyk, żołądek i dwunastnica bada się za pomocą endoskopu (gastroskopia). Ewentualne źródła krwawienia można wtedy również zatrzymać.
• W przypadku podejrzenia krwawienia w dolnym odcinku jelita wykonuje się rektoskopię lub kolonoskopię.

Leczenie

• Pierwszym krokiem jest endoskopowe zatamowanie krwawienia, jeśli nie ustąpiło ono jeszcze samoistnie. W rzadkich przypadkach krwawienie musi być leczone chirurgicznie.
• W przypadku dużej utraty krwi przetacza się preparaty krwi.
• Konieczna może być intensywna terapia medyczna i obserwacja w szpitalu.
• Chorobę podstawową leczy się w sposób ukierunkowany, np. leczenie farmakologiczne wrzodu żołądka.

Dodatkowe informacje

• Wymioty z krwią i smoliste stolce – informacje dla lekarzy

Autorka

• Marcin Major, lekarz, Kraków (recenzent)
• Susanna Allahwerde, lekarz rodzinny Berlin