Co to jest rak jelita grubego?

Wyróżnia się dwa główne typy nowotworu jelita grubego: rak odbytnicy, w ostatnich ok. 15 cm jelita grubego i rak jelita grubego w pozostałych częściach jelita grubego. W języku specjalistycznym mówi się o raku odbytnicy i raku jelita grubego, bardziej ogólnie także o raku jelita grubego.

Większość przypadków raka jelita grubego zaczyna się od małych, łagodnych struktur zwanych gruczolakowatymi polipami. Z czasem niektóre z tych polipów rosną, zmieniają swój charakter i przekształcają się w guzy złośliwe (raki).

Polipy są często niewielkie i powodują niewiele objawów lub nie powodują ich wcale.

Objawy

Wiele osób z rakiem jelita grubego nie ma żadnych objawów we wczesnych stadiach choroby. Występujące objawy różnią się w zależności od wielkości guza i jego umiejscowienia w jelicie. Często guz rośnie powoli.

Objawy raka jelita grubego mogą być następujące:

• zmiany w rytmie wypróżnień w postaci biegunki lub zaparcia (obstrukcja) lub zmiana konsystencji odchodów
• krwawienie z odbytu lub widoczna krew w stolcu
• utrzymujący się dyskomfort w jelitach, taki jak ból, gazy lub skurcze
• uczucie, że jelita nigdy nie mogą zostać całkowicie opróżnione.
• zmęczenie i osłabienie
• niewyjaśniona utrata masy ciała.

Krwawienia

Krew z jelita może mieszać się ze stolcem i dlatego nie być zauważalna. Dlatego takie krwawienia mogą wystąpić niezauważone i trwać przez długi czas. Z powodu ciągłej utraty krwi rozwija się niedokrwistość spowodowana utratą żelaza. Chory czuje się zmęczony i ma bladą skórę. Rak może zostać często, ale nie zawsze, wykryty poprzez badanie kału na obecność krwi utajonej (krew utajona). Istnieje na to test, który należy wykonać w domu przez 3 dni (3 wypróżnienia).

Zwężenie w jelicie

Jeśli guz stał się dość duży, może całkowicie lub częściowo zablokować jelito grube - powstaje zwężenie. W przypadku trudności z perystaltyką występują następujące objawy:

• wzdęcie brzucha bez przybierania na wadze
• ból brzucha (raczej rzadki w przypadku raka jelita grubego)
• niewyjaśnione, uporczywe nudności i wymioty
• zauważalne, mniejsze ilości stolca podczas wypróżnień
• uczucie, że jelito nie zostało całkowicie opróżnione podczas defekacji
• Ból odbytnicy: ból jest rzadki w przypadku raka jelita grubego, ale może być oznaką, że guz rośnie w otaczającej tkance.

Guzy w prawej lub lewej części jelita grubego

Objawy pojawiają się późno, zwłaszcza jeśli guz znajduje się w prawej połowie jelita grubego. Są one spowodowane krwawieniem z guza w jelicie lub objawiają się jako zwężenie z powodu zablokowania jelita w miejscu, w którym znajduje się guz. Po prawej stronie jelito grube jest szersze, a guz może często rosnąć przez długi czas bez zauważalnego zwężenia i objawów. Odwrotnie jest w przypadku lewej strony: im bliżej odbytnicy znajduje się guz, tym wcześniej pojawiają się objawy, takie jak zmiany w rytmie wypróżnień, uczucie niepełnego wypróżnienia, ewentualnie krew (czerwona) lub śluz w stolcu i ból podczas defekacji.

Ponad połowa pacjentów z rakiem jelita grubego zauważyła krew w stolcu. Jest to szczególnie częste, jeśli guz znajduje się w dolnej części (po lewej stronie) jelita grubego. Im wyżej w jelicie znajduje się guz, tym częściej krew miesza się z treścią jelitową i jest trudna do wykrycia. Niedokrwistość objawia się spadkiem stężenia Hb we krwi oraz narastającym zmęczeniem. Jeśli u osób ze stabilnymi wartościami krwi wartość Hb spadnie o 1–2% w ciągu jednego roku, należy zbadać jelito grube pod kątem raka.

Dodatkowe informacje

• Rak jelita grubego i odbytnicy
• Polipy jelita grubego
• Rak jelita, wczesne wykrywanie
• Niedokrwistość
• Krew w stolcu
• Krew utajona w kale
• Rak jelita grubego — informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Susanne Meinrenken, dr n. med., Brema