Informacje ogólne
Gruczoły sutkowe składają się z gruczołów mlecznych i przewodów mlecznych, które otoczone są obfitą tkanką tłuszczową i łączną. Guzy i guzki mogą występować w gruczołach i przewodach mlecznych, a także w tkance tłuszczowej i łącznej. Ponadto guzki w skórze nad gruczołami sutkowymi łatwo pomylić z guzkami piersi. Gruczolakowłókniak – guzek tkanki łącznej – jest najczęstszym łagodnym guzkiem piersi. Najczęstszą zmianą złośliwą jest rak piersi zlokalizowany w przewodach mlecznych.
Spośród wszystkich guzków wykrywanych w piersi zdecydowana większość jest łagodna. Guzki są samodzielnie wykrywane przez 85% kobiet.
Powody wizyty u lekarza
Większość kobiet, które konsultują się z lekarzem z powodu guzków w piersi, zdaje sobie sprawę z zagrożenia rakiem i postępuje rozsądnie. Dobrze jest od razu zgłosić się do lekarza i nie czekać do momentu powiększenia się guza.
Co ósma kobieta w krajach uprzemysłowionych zachoruje na raka piersi w ciągu swojego życia, dlatego też należy regularnie badać piersi pod kątem guzków, aby potwierdzić lub wykluczyć podejrzenie raka.
Coroczne badanie palpacyjne piersi wykonywane jest przez lekarza ginekologa. W Polsce, od 2023 roku, w ramach programu profilaktyki raka piersi, mammografię można wykonać bezpłatnie u kobiet w wieku 45-74 lat, bez konieczności posiadania skierowania.
Zmiany związane z wiekiem
Gruczoły sutkowe są wrażliwe na zmiany hormonalne i ich struktura zmienia się wraz z upływem czasu. Istnieje szereg typowych zmian dla różnych grup wiekowych. Liczba przypadków z raka piersi wzrasta wraz z wiekiem, dlatego każdą niepokojącą zmianę zauważoną podczas samodzielnego badania należy zgłosić lekarzowi.
- U osób poniżej 25. roku życia mogą pojawić się torbiele (jamy wypełnione płynem) w przewodach mlecznych, gruczolakowłókniaki (łagodne guzki z luźnej tkanki łącznej) lub zmiany w skórze.
- Między 26. a 35. rokiem życia częściej występuje obrzęk gruczołów sutkowych spowodowany działaniem hormonów i zastojem pokarmu. Częste są również zmiany związane z karmieniem piersią. Raki występują rzadziej, ale nie można ich wykluczyć.
- Do 50. roku życia w gruczołach i przewodach mlecznych często występują łagodne guzki, nadal mogą też występować gruczolakowłókniaki. Należy jednak zwracać uwagę na ryzyko wystąpienia raka w tej grupie wiekowej.
- Od 50. roku życia zawsze podejrzewa się, że nowy guzek w piersi jest rakiem, dopóki nie zostanie udowodnione, że jest inaczej. Jednak w tym wieku możliwe są również łagodne guzki. Podczas terapii hormonalnej mogą wystąpić zmiany hormonalne i torbiele.
Badania dodatkowe
Wiele kobiet regularnie samodzielnie bada swoje piersi (samobadanie piersi). Jednak wiele guzków jest wykrywanych przypadkowo, na przykład podczas brania prysznica.
Podczas badania lekarskiego piersi są systematycznie badane palpacyjnie w celu znalezienia ewentualnych guzków i oceny ich rodzaju. W większości przypadków ustalenia lekarza uzupełniane są badaniem mammograficznym lub ultrasonograficznym. Przy podejrzeniu złośliwego guzka zawsze zleca się dalsze badania w postaci mammografii, ultrasonografii piersi i w razie konieczności pobrania próbek tkanek do badania histopatologicznego.
Dodatkowe informacje
- Łagodny guzek w piersi
- Guzek tkanki łącznej (gruczolakowłókniak) w piersi
- Rak piersi
- Guzek w piersi – Informacje dla lekarzy
Autorzy
- Joanna Dąbrowska-Juszczak, lekarz (recenzent)
- Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (recenzent)
- Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden
- Julia Trifyllis, dr n. med., specjalista w dziedzinie ginekologii i położnictwa, Münster/W.
Link lists
Authors
Previous authors
Updates
Gallery
Snomed
References
Based on professional document Guzek w piersi. References are shown below.
- Klein S. Evaluation of palpable breast masses. Am Fam Physician 2005; 71: 1731-8. PubMed
- Schoonjans JM, Brem RF. Fourteen-gauge ultrasonographically guided large-core needle biopsy of breast masses. J Ultrasound Med 2001; 20: 967-72. PubMed
- Krajowy Rejestr Nowotworów onkologia.org.pl
- National Cancer Institute. SEER 1973-2001 public-use data. Accessed online October 14, 2004, at: http://seer.cancer.gov/publicdata/.
- Berg WA, Campassi CI, Ioffe OB. Cystic lesions of the breast: sonographic-pathologic correlation. Radiology 2003; 227: 183-91. Radiology
- Barton MB, Harris R, Fletcher SW. The rational clinical examination. Does this patient have breast cancer? The screening clinical breast examination: should it be done? How? JAMA 1999; 282: 1270-80. Journal of the American Medical Association
- Campbell HS, Fletcher SW, Pilgrim CA, Morgan TM, Lin S. Improving physicians' and nurses' clinical breast examination: a randomized controlled trial. Am J Prev Med 1991; 7: 1-8. PubMed
- Kolb TM, Lichy J, Newhouse JH. Comparison of the performance of screening mammography, physical examination, and breast US and evaluation of factors that influence them: an analysis of 27,825 patient evaluations. Radiology 2002; 225: 165-75. Radiology
- Moss HA, Britton PD, Flower CD, Freeman AH, Lomas DJ, Warren RM. How reliable is modern breast imaging in differentiating benign from malignant breast lesions in the symptomatic population? Clin Radiol 1999; 54: 676-82. PubMed
- Lister D, Evans AJ, Burrell HC, Blamey RW, Wilson AR, Pinder SE, et al. The accuracy of breast ultrasound in the evaluation of clinically benign discrete, symptomatic breast lumps. Clin Radiol 1998; 53: 490-2. PubMed
- The Royal College of Radiologists. Making the best use of a Department of Clinical Radiology. Guidelines for doctors. Fourth edition. London: The Royal College of Radiologists, 1998.
- Barlow WE, Lehman CD, Zheng Y, Ballard-Barbash R, Yankaskas BC, Cutter GR, et al. Performance of diagnostic mammography for women with signs or symptoms of breast cancer. J Natl Cancer Inst 2002; 94: 1151-9. PubMed
- Obenauer S, Luftner-Nagel S, von Heyden D, Munzel U, Baum F, Grabbe E. Screen film vs full-field digital mammography: image quality, detectability and characterization of lesions published correction appears in Eur Radiol 2002;12:2388. Eur Radiol 2002; 12: 1697-702. PubMed
- Lewin JM, Hendrick RE, D'Orsi CJ, Isaacs PK, Moss LJ, Karellas A, et al. Comparison of full-field digital mammography with screen-film mammography for cancer detection: results of 4,945 paired examinations. Radiology 2001; 218: 873-80. Radiology
- Efficacy of screening mammography. A meta-analysis. JAMA 1995; 273: 149-54 Journal of the American Medical Association
- Breast cancer screening with mammography: overview of Swedish randomised studies. Lancet 1993; 341: 973-80 PubMed
- Gøtzsche P, Olsen O. Is screening for breast cancer with mammography justifiable?. Lancet 2000; 355: 129-34. PubMed
- Gøtzsche PC, Jørgensen KJ. Screening for breast cancer with mammography. Cochrane Database of Systematic Reviews 2013, Issue 6. Art. No.: CD001877. DOI: 10.1002/14651858.CD001877.pub5. DOI
- Program profilaktyki raka piersi (mammografia). Ministerstwo Zdrowia. www.gov.pl
- Breast cancer screening with mammography in women aged 40-49 years. Int J Cancer 1996; 68: 693-
- Morris KT, Vetto JT, Petty JK, Lum SS, Schmidt WA, Toth-Fejel S, et al. A new score for the evaluation of palpable breast masses in women under age 40. Am J Surg 2002; 184: 346-7. PubMed
- Kamphausen BH, Toellner T, Ruschenburg I. The value of ultrasound-guided fine-needle aspiration cytology of the breast: 354 cases with cytohistological correlation. Anticancer Res 2003; 23: 3009-13. PubMed
- Ariga R, Bloom K, Reddy VB, Kluskens L, Francescatti D, Dowlat K, et al. Fine-needle aspiration of clinically suspicious palpable breast masses with histopathologic correlation. Am J Surg 2002; 184: 410-3. PubMed
- Osuch JR, Reeves MJ, Pathak DR, Kinchelow T. BREASTAID: clinical results from early development of a clinical decision rule for palpable solid breast masses. Ann Surg 2003; 238: 728-37. PubMed
- Crowe JP Jr, Rim A, Patrick R, Rybicki L, Grundfest S, Kim J, et al. A prospective review of the decline of excisional breast biopsy. Am J Surg 2002; 184: 353-5. PubMed
- Westenend PJ, Sever AR, Beekman-De Volder HJ, Liem SJ. A comparison of aspiration cytology and core needle biopsy in the evaluation of breast lesions. Cancer 2001; 93: 146-50. PubMed
- Hrung JM, Sonnad SS, Schwartz JS, Langlotz CP. Accuracy of MR imaging in the work-up of suspicious breast lesions: a diagnostic meta-analysis. Acad Radiol 1999; 6: 387-97. PubMed
- Kristoffersen Wiberg M, Aspelin P, Perbeck L, Bone B. Value of MR imaging in clinical evaluation of breast lesions. Acta Radiol 2002; 43: 275-81. PubMed
- Herborn CU, Marincek B, Erfmann D, Meuli-Simmen C, Wedler V, Bode-Lesniewska B, et al. Breast augmentation and reconstructive surgery: MR imaging of implant rupture and malignancy. Eur Radiol 2002; 12: 2198-206. PubMed