MEDIBAS
  2. Tematy kliniczne
  3. Kardiologia/Choroby serca i na...
  4. Informacje dla pacjentów
  5. Zaburzenia krzepnięcia krwi
  6. Zatorowość płucna

Zatorowość płucna (zakrzep w płucu)

Do zakrzepu w płucu może dojść gdy skrzeplina oderwie się od ściany naczynia krwionośnego i trafi tam wraz z prądem krwi. Osadza się wówczas w tętnicy, powodując zamknięcie jej światła. Zależnie od stopnia zaawansowania zatorowość płucna może wymagać pilnego leczenia!
Last published: 27.09.2023  |  Last revised: 17.02.2024  |  Last updated: 17.02.2024
:    : 
: 365
  • zatorowość
  • PE
  • zakrzepica
  • Zatorowość płucna
  • Zator tętnicy płucnej
  • Choroba zakrzepowo-zatorowa
  • Zakrzep

 

Czym jest zatorowość płucna?

Definicja

Zatorowość płucna to stan, w którym skrzeplina, najczęściej pochodząca z żył nóg lub miednicy, oddziela się i przemieszcza do płuc. Zatrzymuje się w tętnicy płucnej, blokując jej światło. Tkanka płucna zaopatrywana przez tę tętnicę obumiera i przestaje pochłaniać tlen.

Objawy

Objawy zatorowości płucnej zależą od wielkości i lokalizacji skrzepliny. W początkowej fazie choroba może być trudna do zdiagnozowania, ponieważ objawy są podobne do wielu innych schorzeń. Do najczęstszych objawów należą:

  • ból w klatce piersiowej
  • duszności
  • szybki oddech

Inne potencjalne objawy to:

  • kaszel, czasem z krwawą plwociną
  • ból nóg
  • przyspieszone tętno
  • lęk, niepokój oraz wyczerpanie
  • w ciężkich przypadkach oszołomienie, a nawet utrata przytomności

W niektórych przypadkach pojawia się także znaczny obrzęk nóg, co jest typowym objawem zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych. Zmiana ukrwienia płuc może wpłynąć na serce, pogarszając jego wydolność i powodując czasami zwężenie żył szyjnych. Zatorowość płucna może prowadzić do nagłego zgonu — około 10% pacjentów umiera w ciągu pierwszych godzin od wystąpienia objawów.

Przyczyny


Zatorowość płucna zwykle wynika z oderwania skrzepliny w jednej z głębokich żył nóg lub miednicy. Zjawisko to jest częściej spotykane u osób z wolniejszym krążeniem krwi, np. tych, które spędzają długie godziny w pozycji leżącej lub mają ograniczoną aktywność fizyczną. Kiedy skrzeplina oderwie się od ściany żyły, trafia do serca, a stamtąd do płuc, gdzie blokuje tętnicę. W rzadkich przypadkach skrzeplina może powstać także w sercu (np. w przypadku migotania przedsionków) i trafić do płuc.

Czynniki ryzyka


Wysokie ryzyko występuje:

  • po złamaniu kości miednicy, nogi lub stopy
  • po pobycie w szpitalu z powodu niewydolności serca lub migotania przedsionków
  • po operacji wymiany stawu biodrowego lub kolanowego
  • po poważnym wypadku lub urazie
  • po zawale serca
  • po urazie rdzenia kręgowego
  • po przebytej zakrzepicy żył

Umiarkowane ryzyko obejmuje:

  • zakrzepicę żył powierzchniowych
  • transfuzje krwi
  • obecność cewników dożylnych
  • chemioterapię
  • ograniczoną czynność serca lub płuc
  • udar mózgu z porażeniem
  • substancje stymulujące erytropoezę
  • infekcje (zwłaszcza zapalenie płuc, zakażenie dróg moczowych, HIV)
  • przewlekłą chorobę zapalną jelit
  • nowotwory (szczególnie z przerzutami)
  • zapłodnienie in vitro
  • stosowanie tabletek antykoncepcyjnych
  • zastępcze leczenie hormonalne
  • okres połogu
  • zabiegi artroskopii
  • choroby autoimmunologiczne

Nieznacznie podwyższone ryzyko to:

  • długotrwałe unieruchomienie (np. po operacjach)
  • cukrzyca
  • nadciśnienie tętnicze
  • długotrwałe siedzenie (np. podróże)
  • podeszły wiek
  • otyłość
  • ciąża
  • żylaki

Długotrwały wzrost ryzyka zatorowości płucnej może również być związany z dziedzicznymi chorobami krwi lub zaburzeniami krzepnięcia, które zwiększają skłonność do tworzenia zakrzepów.

Częstotliwość występowania


Zatorowość płucna jest trzecią najczęstszą chorobą układu krążenia. W Niemczech każdego roku około 55 000 osób wymaga hospitalizacji z powodu tej choroby. Zatorowość płucna często dotyka osoby starsze oraz mieszkańców domów spokojnej starości i placówek opiekuńczych.

Badania


W przypadku podejrzenia zatorowości płucnej pacjent powinien natychmiast trafić do szpitala. Podczas transportu karetką może być mierzone ciśnienie tętnicze, tętno oraz poziom natlenienia organizmu, a także wykonane EKG. W szpitalu przeprowadza się dodatkowe badania krwi oraz zdjęcie rentgenowskie płuc.

Prawdopodobieństwo zatorowości płucnej określa się przy pomocy skali Wellsa, która uwzględnia objawy i czynniki ryzyka. Jeśli prawdopodobieństwo zatorowości płucnej jest wysokie, wykonuje się tomografię komputerową (TK) z kontrastem, aby uwidocznić zablokowane naczynie w płucach. W razie niemożności wykonania TK, przeprowadza się echokardiografię. W niektórych przypadkach, jeśli prawdopodobieństwo jest niskie, można przeprowadzić badanie krwi pod kątem D-dimerów, które są podwyższone w przypadku obecności zakrzepów, choć mogą występować także w innych chorobach.

Postępowanie

  • Leki rozrzedzające krew
    Zatorowość płucną leczy się lekami rozrzedzającymi krew, które rozpuszczają skrzepliny i zapobiegają powstawaniu nowych zakrzepów. Pierwsze dawki leków można podać już przed pełną diagnostyką. Po ustabilizowaniu stanu pacjenta stosuje się leki przeciwzakrzepowe w formie tabletek. Leczenie trwa co najmniej trzy miesiące, ale w niektórych przypadkach może być konieczne przez całe życie.

  • Tromboliza
    W ciężkich przypadkach zatorowości płucnej, gdy pacjent ma niskie ciśnienie tętnicze, przeprowadza się trombolizę. Podaje się wtedy leki powodujące szybkie rozpuszczenie skrzepliny, ale takie leczenie wiąże się z ryzykiem poważnych krwawień, w tym krwawienia do mózgu.

  • Operacja
    Jeśli leczenie farmakologiczne nie przynosi efektów lub nie można go zastosować (np. z powodu ryzyka krwawienia), skrzepliny można usunąć operacyjnie lub za pomocą cewnika.

Co można zrobić we własnym zakresie?


Leki rozrzedzające krew zwiększają ryzyko krwawienia, dlatego ważne jest zachowanie ostrożności w przypadku urazów lub zabiegów chirurgicznych. Przed leczeniem stomatologicznym lub innymi procedurami należy poinformować lekarza o przyjmowaniu leków przeciwzakrzepowych. Pacjenci, którzy przeszli zatorowość płucną, powinni unikać leków zawierających estrogen.

Profilaktyka

  • Kobiety, które miały zatorowość płucną, nie powinny stosować tabletek antykoncepcyjnych ani leczenia hormonalnego w okresie menopauzy.
  • Regularne przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych, szczególnie w przypadku długotrwałego unieruchomienia.
  • Aktywność fizyczna, unikanie długotrwałego siedzenia, np. w czasie podróży.

Rokowanie


Zatorowość płucna może przebiegać łagodnie, ale w niektórych przypadkach prowadzi do poważnych komplikacji, w tym śmierci. W zależności od stanu pacjenta, chorób współistniejących i szybkości podjętego leczenia, rokowanie może się znacznie różnić. W przypadku braku leczenia ryzyko śmierci wynosi około 30%. Choć leki rozrzedzające krew mogą powodować krwawienia, w większości przypadków krwawienie jest kontrolowane. Bardziej poważne krwawienia mogą mieć jednak tragiczne skutki.

Dodatkowe informacje

Autorka

  • Kalina van der Bend, lekarz (recenzent)
  • Hannah Brand, lekarz, Berlin

Link lists

Authors

Previous authors

Updates

Gallery

Snomed

Click to edit

References

Based on professional document Zatorowość płucna (ZP). References are shown below.

  1. Konstantinides S., Meyer G., Becattini C, et al. 2019 ESC Guidelines for the diagnosis and management of acute pulmonary embolism developed in collaboration with the European Respiratory Society (ERS), Eur Heart J 2020, 41: 543-603, doi:10.1093/eurheartj/ehz405, DOI
  2. Douketis J., Tosetto A., Marucci M., et al. Risk of recurrence after venous thromboembolism in men and women: patient level meta–analysis, BMJ 2011, 342: d813, www.bmj.com
  3. Apenteng P.N., Hobbs F.R., Roalfe A., et al. Incidence of venous thromboembolism in care homes: a prospective cohort study, Br J Gen Pract luty 2017, 67 (655): 130-7, pmid:28093420, PubMed
  4. Velmahos G.C., Spaniola K., Tabbara M., et al. Pulmonary embolism and deep venous thrombosis in trauma: are they related?, Arch Surg 2009, 144: 928-32, PubMed
  5. Robert–Ebadi H., Le Gal G., Couturaud F.C.M. et al. Differenses in clinical presentation of pulmonary embolism in women and men, J Thromb Haemost 2010, 8: 693-8, PubMed
  6. Wells P.S. Integrated strategies for the diagnosis of venous thromboembolism, J Thromb Haemost 2007, 5 (suppl. 1): 41-50, www.ncbi.nlm.nih.gov
  7. Pollak A.W., McBane R.D. Succinct review of the new VTE prevention and management guidelines, Mayo Clinic Proceedings 2014, 89, 3; 394-408, www.ncbi.nlm.nih.gov
  8. Gibson N.S., Sohne M., Kruip M.J., et al. Further validation and simplification of the Wells clinical decision rule in pulmonary embolism, Thromb Haemost 2008, 99: 229-34, www.ncbi.nlm.nih.gov
  9. Geersing G-J., Erkens P.M.G., Lucassen W.A.M., et al. Safe exclusion of pulmonary embolism using the Wells rule and qualitative D–dimer testing in primary care: prospective cohort study, BMJ 2012, 345: e6564, BMJ (DOI)
  10. ATS Guideline – Evaluation of Suspected Pulmonary Embolism in Pregnancy. Radiology 2012, 262 (2): 635-46, www.ncbi.nlm.nih.gov
  11. van Mens T., Scheres L., de Jong P., et al. Imaging for the exclusion of pulmonary embolism inpregnancy (Review). Cochrane Database of Systematic Reviews 2017, 1:1-64, doi:10.1002/14651858.CD011053.pub2, DOI
  12. National Institute for Health and Care Excellence. Venous thromboembolic diseases: diagnosis, management and thrombophilia testing, NICE Guideline, Stand 2020, www.nice.org.uk
  13. The PREPIC Study Group. Eight–year follow–up of patients with permanent vena cava filters in the prevention of pulmonary embolism: the PREPIC (Prevention du Risque d`Embolie Pulmonaire par Interruption Cave) randomized study, Circulation 2005, 112: 416-22, www.ncbi.nlm.nih.gov
  14. Bikdeli B., Wang Y., Jimenez D., et al. Association of Inferior Vena Cava Filter Use With Mortality Rates in Older Adults With Acute Pulmonary Embolism, JAMA Intern Med 2018, pmid:30535318, www.ncbi.nlm.nih.gov
  15. Bates S.M., Greer I.A., Middeldorp S., et al. American College of Chest Physicians. VTE, thrombophilia, antithrombotic therapy, and pregnancy: Antithrombotic Therapy and Prevention of Thrombosis, 9th ed: American College of Chest Physicians Evidence–Based Clinical Practice Guidelines. Chest. luty 2012, 141(2 Suppl): e691S-736S, www.ncbi.nlm.nih.gov
  16. Rodina M.T., Pendleton R., Wheeler M., et al. The treatment of venous thromboembolism in special populations Thrombosis Research 2007, 119: 391-402, www.ncbi.nlm.nih.gov
  17. Deneux–Tharaux C., Saucedo M., Bouvier–Colle M.H. Pulmonary embolism in pregnancy. The Lancet 2010, 375: 1778-9, www.ncbi.nlm.nih.gov
  18. Spyropoulus A.C. To bridge or not to bridge: that’s the question. The argument FOR bridging therapy in patients on oral anticoagulants requiring temporary interruption for elective procedures, J Thromb Thrombolysis 2010, 29: 192-8, www.researchgate.net
  19. Connolly S., Milling T., Eikelboom J, et al. Andexanet Alfa for Acute Major Bleeding Associated with Factor Xa Inhibitors, N Engl J Med 2016, 375: 1131-41, www.ncbi.nlm.nih.gov
  20. Zareh M., Davis A., Henderson S. Reversal of Warfarin–Induced Hemorrhage in the Emergency Department, West J Emerg Med 2011, 12: 386-92, doi:10.5811/westjem.2011.3.2051, DOI
  21. Pollack C., Reilly P., Eikelboom J., et al. Idarucizumab for Dabigatran Reversal, N Engl J Med 2015, 373: 511-20, doi:10.1056/NEJMoa1502000, DOI
  22. Steffel J., Verhamme P., Potpara T.S. et al. The 2018 European Heart Rhythm Association Practical Guide on the use of non–vitamin K antagonist oral anticoagulants in patients with atrial fibrillation, European Heart Journal 2018, 16: 1330-9, pmid:30211938, www.ncbi.nlm.nih.gov
  23. Pengo V., Lensing A., Prins M. Incidence of Chronic Thromboembolic Pulmonary Hypertension after Pulmonary Embolism, N Engl J Med 2004, 350: 2257-64, doi:10.1056/NEJMoa032274, DOI
  24. Carrier M., Le Gal G., Wells P.S. et al. Systematic review: case-fatality rates of recurrent Venous Thromboembolism and major Bleeding Events Among Patients treated for venous Thromboembolism, Ann Intern Med 2010, 152: 578-89, www.ncbi.nlm.nih.gov
  25. Klok F.A. and Huisman M.V. Epidemiology and management of chronic thromboembolic pulmonary hypertension, Neth J Med 2010, 68: 347-351, www.ncbi.nlm.nih.gov
  26. Reitter S.E., Waldhoer T., Mayerhofer M. et al. Long–term survival of patients with a history of venous thromboembolism, Ann Hematol maj 2011, 90(5): 585-94. www.ncbi.nlm.nih.gov
  27. Hansson P.O., Welin L., Tibblin G., et al.. Deep vein thrombosis and pulmonary embolism in the general population, Arch Intern Med 1997,; 157: 1665-70, www.ncbi.nlm.nih.gov
  28. Silverstein M., Heit J.A. et al. Trends in the incidence of deep vein thrombosis and pulmonary embolism: a 25–year population–based study, Arch Intern Med. 23.03.1998, 158(6): 585-93, www.ncbi.nlm.nih.gov
  29. Karwinski B., Svendsen E. Comparison of clinical and postmortem diagnosis of pulmonary embolism, J Clin Pathol 1989, 42: 135-9, PubMed
  30. Le Gal G., Righini M., Roy P-M. et al. Prediction of Pulmonary Embolism in the Emergency department: The revised Geneva Score, Ann Int Med 2006, 144: 166-171, www.ncbi.nlm.nih.gov
  31. Hendriksen J.M.T., Geersin G-J., Lucassen W.A.M., et al. Diagnostic prediction models for suspected pulmonary embolism: systematic review and independent external validation in primary care, BMJ 2015, 351: h4438, doi:10.1136/bmj.h4438, DOI
  32. Shen J-H., Chen H-L., Chen J-R., et al. Comparison of the Wells score with the revised Geneva score for assessing suspected pulmonary embolism: a systematic review and meta–analysis, J Thromb Thrombolysis 2016, 41: 482-92, pmid:26178041, PubMed
  33. Ridge C.A., McDermott S., Freyne B.J., et al. Pulmonary embolism in pregnancy: comparison of pulmonary CT angiography and lung scintigraphy, Am J Roentgenol 2009, 193 (5): 1223-7, www.ncbi.nlm.nih.gov
  34. Shahir K., Goodman L.R., Tali A., et al. Pulmonary embolism in pregnancy: CT pulmonary angiography versus perfusion scanning, Am J Roentgenol. 2010, 195 (3): W214-20, www.ncbi.nlm.nih.gov
  35. Sharifi M., Bay C., Skrocki L., et al. Moderate pulmonary embolism treated with thrombolysis (from the "MOPETT" Trial), Am J Cardiol 2013, 111: 273-7, PubMed
  36. Chatterjee S., Chakraborty A., Weinberg I., et al. Thrombolysis for pulmonary embolism and risk of all–cause mortality, major bleeding, and intracranial hemorrhage: a meta–analysis,. JAMA 2014, 311: 2414-21, doi:10.1001/jama.2014.5990, DOI