Informacje ogólne

Definicja

• Rozszczep wargi i podniebienia to wrodzona wada rozwojowa, która pojawia się we wczesnym okresie rozwoju embrionalnego.
• Najczęściej spotyka się rozszczepy wargi, wyrostka zębodołowego i podniebienia.
• Istnieją także rzadko spotykane złożone rozszczepy, które mogą dotyczyć również nosa, powiek, szczęki, ścian oczodołów, wyrostków kości jarzmowej i innych struktur środkowego i górnego piętra części twarzowej czaszki.
• Mogą występować jednostronnie lub obustronnie (z wyjątkiem rozszczepu podniebienia miękkiego).
• Wyróżniamy różne stopnie zaawansowania wad rozszczepowych:
• mikrorozszczep: częściowe rozszczepienie mięśni/kości z nienaruszoną skórą (podskórne) lub błoną śluzową (podśluzówkowe)
• rozszczep niecałkowity: rozszczepienie mięśni i/lub kości z częściowo nienaruszoną skórą lub błoną śluzową
• rozszczep całkowity: rozszczepienie mięśni i/lub kości, w tym pokrywającej je skóry/błony śluzowej
• Wada może występować jako izolowana lub jako część zespołu wad.
• W jednym z badań u około połowy dzieci z wadami rozszczepowymi występowały nieprawidłowości sprzężone, u 12% abberacje chromosomowe, a u 18% schorzenia o charakterze zespołu wad.¹
• Rozszczep języczka jest najmniej zaawansowanym wariantem rozszczepu podniebienia.

Częstość występowania

• Rozszczep wargi, szczęki i/lub podniebienia jest najczęstszą wrodzoną wadą rozwojową w obrębie głowy i szyi.
• Współczynnik chorobowości wynosi²:
  
  • dla rozszczepów wargi (szczęki) z udziałem lub bez udziału podniebienia: około 16 na 10 000 żywych urodzeń
  • dla izolowanego rozszczepu podniebienia: około 9 na 10 000 żywych urodzeń
• Rozszczep wargi, szczęki i podniebienia występuje częściej u chłopców niż u dziewczynek.
• Izolowany rozszczep podniebienia występuje częściej u dziewczynek niż u chłopców.
• Rozkład wad rozszczepowych jest następujący¹:
  • rozszczep wargi i szczęki: 25%
  • rozszczep podniebienia zlokalizowany w podniebieniu miękkim i/lub twardym: 24%
  • rozszczep wargi, szczęki i podniebienia: 51%.
• Jednostronne wady rozszczepowe są od 3 do 4 razy częstsze niż obustronne, występują dwa razy częściej po lewej stronie niż po prawej.

Etiologia i patogeneza

• Rozszczep wargi i szczęki (z rozszczepem podniebienia lub bez) powstaje w różnych okresach ciąży i różni się etiologicznie od izolowanego rozszczepu podniebienia.
  • rozszczep wargi, rozszczep wargi i szczęki, rozszczep wargi, szczęki i podniebienia: 7.–10. tydzień ciąży
  • izolowany rozszczep podniebienia: 9.–11. tydzień ciąży
• Stopień zaawansowania rozszczepu wpływa na ryzyko powtórnego wystąpienia wady w kolejnych ciążach.³
• Zakłada się, że skłonność dziedziczna w połączeniu z wpływami środowiskowymi może prowadzić do rozwoju rozszczepu.
  
  • Czynniki uszkadzające muszą zadziałać w szczególnie wrażliwej fazie rozwoju twarzoczaszki.
• Około 350 zespołów ma związek z wadami rozszczepowymi, np. zespół Pierre'a Robina lub liczbowe aberracje chromosomowe, m.in. trisomia 13, 18 i 21.
• Czynniki środowiskowe wpływające na płód w trakcie ciąży:
  • leki
    • przeciwdrgawkowe: fenytoina, walproinian, topiramat
    • metotreksat
    • izotretinoina, duże spożycie witaminy A w postaci tabletek
  • palenie tytoniu⁴
  • alkohol
  • narkotyki
  • niedotlenienie np. miejscowe zaburzenia krążenia
  • choroba matki w fazie formowania twarzy

Czynniki predysponujące

• W większości przypadków wada rozszczepowa rozwija się w wyniku skłonności dziedzicznej.
• Choroba występuje nierzadko w przypadku istnienia zaburzeń genetycznych - często abberacji chromosomowych i w różnych zespołach chorobowych.
• Jeżeli istnieje dziedziczna predyspozycja, powstawaniu rozszczepu mogą sprzyjać wpływy środowiskowe podczas ciąży, np. spożywanie alkoholu lub stosowanie leków przeciwpadaczkowych.
• Niedobór kwasu foliowego?
  • Istnieją dowody, że niedobór kwasu foliowego może przyczyniać się do powstawania wad cewy nerwowej i wad serca.
  • Nie ma jednak dowodów, że niedobór kwasu foliowego może powodować rozszczepy twarzoczaszki lub że suplementacja kwasem foliowym może im zapobiegać.^5-6
• Palenie tytoniu
  • Palenie tytoniu w pierwszym okresie ciąży podwaja ryzyko wystąpienia rozszczepu wargi.⁷
• Czynniki genetyczne³
  • Jeśli matka lub ojciec mieli wadę rozszczepową, ryzyko wystąpienia rozszczepu u dziecka wynosi odpowiednio 3,6 lub 4,7%.
    • w porównaniu z podstawowym ryzykiem w populacji wynoszącym 0,2%
  • Mniej więcej takie samo ryzyko istnieje w przypadku drugiego dziecka, jeśli pierwsze urodziło się z rozszczepem.
  • Korelacja ta dotyczy tego samego typu rozszczepu, zarówno w przypadku izolowanego rozszczepu podniebienia, jak i rozszczepu wargi z rozszczepem podniebienia lub bez niego.

ICD-10

• Q35 Rozszczep podniebienia
  • Q35.0 Roszczep podniebienia twardego, obustronny
  • Q35.1 Rozszczep podniebienia twardego, jednostronny
  • Q35.2 Rozszczep podniebienia miękkiego, obustronny
  • Q35.3 Rozszczep podniebienia miękkiego, jednostronny
  • Q35.4 Rozszczep podniebienia twardego i miękkiego, obustronny
  • Q35.5 Rozszczep podniebienia twardego i miękkiego, jednostronny
  • Q35.6 Rozszczep podniebienia pośrodkowy
  • Q35.7 Rozszczep języczka podniebienia
  • Q35.8 Rozszczep podniebienia, nieokreślony, obustronny
  • Q35.9 Rozszczep podniebienia, nieokreślony, jednostronny
• Q36 Rozszczep wargi
  • Q36.0 Rozszczep wargi, obustronny
  • Q36.1 Rozszczep wargi pośrodkowy
  • Q36.9 Rozszczep wargi, jednostronny
• Q37 Rozszczep podniebienia wraz rozszczepem wargi
  • Q37.0 Rozszczep podniebienia twardego wraz z rozszczepem wargi, obustronnym
  • Q37.1 Rozszczep podniebienia twardego wraz z rozszczepem wargi, jednostronnym
  • Q37.2 Rozszczep podniebienia miękkiego wraz z rozszczepem wargi, obustronnym
  • Q37.3 Rozszczep podniebienia miękkiego wraz z rozszczepem wargi, jednostronnym
  • Q37.4 Rozszczep podniebienia twardego i miękkiego wraz rozszczepem wargi, obustronnym
  • Q37.5 Rozszczep podniebienia twardego i miękkiego wraz rozszczepem wargi, jednostronnym
  • Q37.8 Rozszczep podniebienia nieokreślony, wraz z rozszczepem wargi, obustronnym
  • Q37.9 Rozszczep podniebienia nieokreślony, wraz z rozszczepem wargi, jednostronnym

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• W zakrojonym na szeroką skalę badaniu stwierdzono, że około 69% przypadków rozszczepu wargi z rozszczepem podniebienia lub bez rozszczepu podniebienia, jest wykrywanych w badaniu ultrasonograficznym w 18. tygodniu ciąży.¹
  • W badaniu tym nie wykryto izolowanych rozszczepów podniebienia, które są bardzo trudne do uwidocznienia za pomocą USG.
• W pozostałych przypadkach chorobę rozpoznaje się bezpośrednio po urodzeniu lub podczas badania noworodka, na podstawie charakterystycznego obrazu klinicznego wargi i/lub podniebienia.
• Izolowane rozszczepy podniebienia są w niektórych przypadkach trudne do stwierdzenia i wykrywane dopiero później, np. z powodu trudności podczas karmienia.
  • Podśluzówkowy (inaczej ukryty) rozszczep podniebienia, w którym wada mięśni podniebienia miękkiego jest pokryta błoną śluzową, może być trudny do rozpoznania bezpośrednio po porodzie.

Diagnostyka różnicowa

• W przypadku wykrycia rozszczepu konieczne jest dokładne badanie dziecka w poszukiwaniu innych nieprawidłowości, ponieważ około połowa dzieci z rozszczepami ma sprzężone inne wady rozwojowe. U 12% stwierdzono aberracje chromosomowe, a u 18% rozszczep był częścią zespołu chorobowego.⁸

Wywiad

• Wykrycie wady następuje w trakcie prenatalnego badania ultrasonograficznego, przy porodzie lub podczas badania noworodka. 
• Dla większości rodziców informacja, że dziecko ma wadę rozwojową twarzy jest wstrząsem i w pierwszym okresie po postawieniu diagnozy potrzebują oni dużo wsparcia, troski i odpowiedniej, rzetelnej edukacji.
• Jeśli wada rozszczepowa obejmuje rozszczep podniebienia, może to powodować natychmiastowe problemy z karmieniem dziecka i zwykle wymagana jest fachowa pomoc oraz instruktaż.
• Jeśli rozszczep nie został rozpoznany okołoporodowo, najczęstszym problemem są pojawiające się trudności podczas karmienia piersią – problemy z prawidłowym ssaniem, ślinotok, brak harmonijnego przyboru masy ciała.
• W przypadku rozszczepu podniebienia problemem są nawracające wysiękowe zapalenia ucha. Takie dzieci są ponadto narażone na zwiększone ryzyko utraty słuchu i wtórnie zaburzeń rozwoju mowy/języka.

Badanie przedmiotowe

• Izolowany rozszczep wargi, izolowany rozszczep podniebienia zlokalizowany w podniebieniu miękkim i/lub twardym lub połączenie rozszczepu wargi i podniebienia
• Rozszczepy częściowe lub podśluzówkowe można łatwo przeoczyć po urodzeniu, dlatego badanie przedmiotowe jest konieczne, jeśli podejrzenie choroby w wywiadzie jest uzasadnione.
• Ewentualnie inne wyniki badań swoiste dla wrodzonych zespołów chorobowych
• U dzieci z wadami rozszczepowymi częściej występują zaburzenia mowy, zaburzenia wentylacji trąbki słuchowej, nawrotowe zapalenia ucha środkowego, zaburzenia rozwoju zębów (dodatkowe informacje można znaleźć w sekcji Powikłania).

Badania uzupełniające w gabinecie lekarza rodzinnego

• Choroba jest zwykle wykrywana po urodzeniu, a zadaniem lekarza rodzinnego jest pokierowanie rodziców w kwestii dalszego leczenia i działań wspomagających, np. w sprawach społeczno-medycznych.
• Regularna otoskopia
• Monitorowanie stanu odżywienia, pomiary masy ciała i wzrostu wraz z nanoszeniem wyników na siatki centylowe

Diagnostyka specjalistyczna

• Badanie w kierunku innych wrodzonych wad rozwojowych
• Badanie kariotypu/inne badania genetyczne w przypadku podejrzenia nieprawidłowości lub zespołów genetycznych
• Prenatalne badanie ultrasonograficzne
  • Twarzoczaszkę płodu dokładniej udaje się uwidocznić dopiero po 13.‒14. tygodniu ciąży.

Wskazania do skierowania do specjalisty

• Wszystkie nowe przypadki rozszczepu wargi, szczęki i podniebienia powiny być kierowane do interdyscyplinarnego ośrodka specjalizującego się w leczeniu wad rozszczepowych.

Leczenie

Cele leczenia

• Leczenie ma na celu osiągnięcie dobrego wyniku funkcjonalnego i estetycznego, aby zapobiec powikłaniom, takim jak zaburzenia jedzenia, mowy i języka.

Ogólne informacje o leczeniu

• Leczenie odbywa się w interdyscyplinarnym ośrodku leczenia rozszczepów.
  
• Wada wymaga zwykle interwencji chirurgicznej.
• Leczenie wymaga przeważnie interdyscyplinarnej współpracy między chirurgiem szczękowym, laryngologiem, ortodontą, dentystą, terapeutą mowy i logopedą.

Zalecenia dla pacjentów

• Rodzice powinni zadbać przede wszystkim o efektywne karmienie, regularne kontrole lekarskie i oceny stanu odżywienia.
• W przypadku rozszczepu podniebienia karmienie piersią jest często niemożliwe lub możliwe w bardzo ograniczonym zakresie.
• Często wymagany jest indywidualny trening mowy i języka.
• Dokładne czyszczenie zębów już od pojawienia się pierwszego zęba
• Dzieci z wadami rozszczepowymi często wymagają specjalnej profilaktyki przeciwpróchniczej, ponieważ zęby mogą mieć kształt i położenie utrudniające ich efektywne czyszczenie.

Leczenie farmakologiczne

• Rozszczep wargi i podniebienia jest przede wszystkim problemem wymagającym interwencji chirurgicznej.
• Leczenie farmakologiczne może być zasadne w przypadku pojawienia się powikłań, np. problemów w obrębie układu oddechowego i zapaleń ucha środkowego.

Ortodoncja

• Dopasowanie płytki podniebiennej w pierwszych dniach życia u noworodków z rozszczepem podniebienia
  
  • oddzielne przestrzenie funkcjonalne ust i nosa
  • normalizacja położenia języka
  • w przypadku rozszczepów wargi, szczęki i podniebienia sterowanie wzrostem poszczególnych obszarów szczęki
  • Nie ma dowodów wpływu takiego postępowania na rozwój dziecka.⁹
• Poza korektą chirurgiczną, konieczne jest kompleksowe leczenie ortodontyczne lub monitorowanie do czasu zakończenia wzrostu.
• Regulacja zgryzu krzyżowego i/lub przodozgryzu
• Regulacja ustawienia górnych siekaczy w wieku 7‒8 lat
• U większości dzieci w wieku 11‒13 lat konieczny jest aparat ortodontyczny.
• Korekta chirurgiczna przy braku zawiązków zębów

Chirurgia jamy ustnej i szczękowo-twarzowa

• Z reguły konieczne jest leczenie chirurgiczne obejmujące najczęściej kilka operacji.
• Kolejność i czas poszczególnych operacji różnią się w zależności od celu terapii i ośrodka leczącego.
• Plastyka rozszczepu wargi
  • zamknięcie najczęściej w wieku 3‒6 miesięcy
  • rekonstrukcja dna jamy nosowej, w razie potrzeby korekta nosa
• Plastyka rozszczepu podniebienia
  • jednoczasowe zamknięcie podniebienia twardego i miękkiego: w wieku około 12 miesięcy
  • zamknięcie dwuczasowe
    
    • podniebienie miękkie: w wieku około 12 miesięcy
    • podniebienie twarde: w wieku od 2 do 5 lat
  • Inne koncepcje przewidują zamknięcie wszystkich odcinków już przed 6. miesiącem życia.
  • wątpliwości
    • wczesna operacja: niezakłócony rozwój mowy
    • późna operacja: niezakłócony rozwój szczęki
  • Jeśli występują problemy z wentylacją ucha środkowego, podczas zabiegu korekty rozszczepu, zwykle jednoczasowo zakłada się dreniki tympanostomijne.
• Przeszczep kości (szew kości) w przypadku rozszczepu szczęki
  • zwykle konieczny w przypadku całkowitych rozszczepów w obrębie trzonu szczęki: bardzo wcześnie w wieku przedszkolnym lub przy uzębieniu mieszanym w wieku 8–11 lat
  • Czas operacji zależy od tego, kiedy wyrzynają się zęby - ocena należy do ortodonty.
  • Do wypełnienia rozszczepu szczęki wykorzystuje się najczęściej materiał kostny z grzebienia biodrowego.
  • Celem jest przywrócenie prawidłowego stanu uzębienia u dziecka, co w większości przypadków kończy się powodzeniem.
• Operacje korekcyjne
  • cel leczenia: prawidłowa funkcja mowy i korekta estetyczna przed pójściem do szkoły
  • operacje poprawiające wymowę
  • plastyka grzbietu nosa
  • korekcja blizn
  • operacje ortodontyczne

 Stomatologia

• Regularna konsultacja stomatologiczna z powodu:
  • utrudnionego czyszczenia zębów w przypadku wad zgryzu
  • zmian w szkliwie zębów w pobliżu rozszczepu
• W przypadku braku zawiązków zębów - ewentualnie implanty od 18. roku życia

Inne metody leczenia

Odżywianie

• Karmienie piersią?
  • Ponieważ rozszczep podniebienia utrudnia wytworzenie podciśnienia koniecznego do prawidłowego ssania, mogą występować problemy podczas karmienia noworodka piersią.
  • Niektórym matkom udaje się mimo to karmić piersią, choć karmienie wyłącznie tym sposobem często okazuje się niewystarczające.
  • W przypadku izolowanego rozszczepu wargi, czasowe zamknięcie rozszczepu podczas karmienia można wykonać palcem matki.  
  • Dostępne są słabe dowody świadczące o korzyściach płynących z karmienia piersią w porównaniu z karmieniem łyżeczką po chirurgicznym zamknięciu podniebienia.⁹
  • Należy zachęcać do karmienia dzieci mlekiem matki tak długo, jak to możliwe.
    • Niewątpliwie dodatkowym obciążeniem dla matek jest karmienie dzieci wyłącznie mlekiem z piersi, ponieważ zazwyczaj wymaga to odciągania pokarmu.
    • Pomimo uciążliwości, należy wspierać decyzję o karmieniu piersią jak najdłużej.
• Karmienie butelką (mleko matki i/lub pokarm dla niemowląt)
  • Pokarm nie powinien samoistnie wypływać ze smoczka.
  • Niektórym dzieciom potrzebne są specjalne smoczki, (np. smoczek Habermann).
  • Zazwyczaj odpowiedni jest zwykły smoczek dopasowany do szczęki.
  • W razie potrzeby można zrobić w smoczku dwa dodatkowe otwory, tworzące trójkąt.
  • Pomocna jest pozycja pionowa podczas picia.
  • Miękkie butelki, poddające się naciskowi są łatwiejsze w użyciu niż butelki sztywne.
    • Nie ma jednak dowodów na wpływ różnych typów butelek na rozwój dzieci z wadami rozszczepowymi.
• Smoczek uspokajający
  • Należy odzwyczaić dziecko do wieku 3 lat.

Logopedia

• Dzieci z zaburzeniami mowy powinny być od 2.–4. roku życia poddawane terapii logopedycznej.
• Szczególnie należy pracować nad dysfunkcjami podniebienia i nosowaniem.
• Faza aktywnej terapii może trwać do momentu rozpoczęcia nauki w szkole, a nawet dłużej.

Laryngologia

• W przypadku rozszczepu podniebienia, często pojawia się ograniczenie prawidłowej czynności mięśni gardła, które prowadzi do dysfunkcji trąbki słuchowej i wskutek tego do upośledzonej wentylacji ucha środkowego.
• Może to powodować wysięki w jamie bębenkowej i niedosłuch oraz opóźniony rozwój mowy, a także nawracające zapalenia ucha środkowego.
• Dlatego w pierwszych latach życia należy regularnie zgłaszać się z pacjentem na kontrolę do laryngologa.
• Często okazuje się konieczne wykonanie drenażu wentylacyjnego.
• Po raz pierwszy dreniki tympanostomijne można założyć w trakcie korekty podniebienia.

Zapobieganie

• Unikanie w ciąży czynników predysponujących, takich jak palenie tytoniu, alkohol i określone leki.
• Suplementacja kwasu foliowego?
  • Nie ma wystarczających dowodów, aby stwierdzić związek przyczynowy suplementacji kwasu foliowego u ciężarnych z obniżeniem ryzyka powstania wady rozszczepowej twarzoczaszki u płodu.
  • Kobietom, które wcześniej urodziły dzieci z wadami cewy nerwowej, zaleca się przyjmowanie dużych dawek kwasu foliowego przed zajściem w kolejną ciążę i w jej pierwszym trymestrze (4 mg/dzień).
  • Nadal jednak nie ma naukowych podstaw do zalecania przyjmowania folianów kobietom, które wcześniej urodziły dziecko z wadą rozszczepową.
• Przyjmowanie preparatów multiwitaminowych we wczesnym okresie ciąży i inne czynniki żywieniowe mogą w pewnej mierze chronić przed powstawaniem wad rozszczepowych.⁵

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

• Większość pacjentów wymaga korekty chirurgicznej rozszczepu jeszcze w pierwszym roku życia.
• W większości przypadków niezbędny jest aparat ortodontyczny.
• Przebieg zależy od tego, czy jest to wada izolowana, czy też choroba jest częścią bardziej złożonego zespołu anomalii wrodzonych.

Powikłania

• Problemy z karmieniem
  • W przypadku trudności z karmieniem należy zapewnić rodzicom odpowiednie wsparcie i porady (np. konsultacje laktacyjne).
    
  • Należy ściśle monitorować rozwój dziecka nanosząc pomiary masy ciała i długości/wzrostu na siatki centylowe.
• Ostra obturacja dróg oddechowych
  • W przypadku rozszczepu podniebienia, język może przesunąć się do tyłu jamy ustnej i wywołać ostrą obturację dróg oddechowych – ten stan wymaga natychmiastowego działania.
• Zaburzenia rozwoju mowy i języka
  • Podniebienie miękkie może być skrócone lub z powodu deformacji nie zamykać dopływu powietrza do nosa podczas fonacji, przez co mowa charakteryzuje się brzmieniem nosowym.
  • Przetrwałe przetoki i umiarkowane lub duże wady zgryzu mogą prowadzić do zaburzeń artykulacji.
• Zapalenia ucha środkowego i zaburzenia słuchu
  • Dzieci z rozszczepem podniebienia częściej chorują na zapalenia ucha środkowego spowodowane dysfunkcją trąbki słuchowej.
  • Może to prowadzić do zaburzeń zdolności słyszenia, co może dodatkowo opóźniać rozwój mowy i języka.
• Rozwój zębów
  • Typowymi problemami są agenezje, zniekształcone zęby, ektopowe wyrzynanie się zębów, hipoplazje szkliwa i zwiększona częstość występowania próchnicy.
  • Często konieczne jest interdyscyplinarne leczenie ortodontyczno-chirurgiczne.
    
    • Często potrzebne jest wykonanie zabiegu Le Fort I celem wysunięcia szczęki.
    • Nierzadko przeprowadza się operacje poszerzenia szczęki, cofnięcia/wysunięcia żuchwy lub kombinacji tych zabiegów.

Rokowanie

• Izolowane rozszczepy wargi, szczęki i podniebienia, niebędące częścią innego zespołu wad, mają dobre rokowanie.
• Korekta chirurgiczna jest na ogół skuteczna, a efekt estetyczny u większości pacjentów zadowalający.
• Pacjenci z izolowanym rozszczepem wargi nie wykazują zwiększonej zachorowalności w porównaniu z ogółem populacji.¹⁰
• Pacjenci z izolowanym rozszczepem podniebienia w przeprowadzonym badaniu kohortowym wykazywali zwiększoną zachorowalność i umieralność.¹⁰
  • zwiększona częstość występowania trudności w uczeniu się, padaczki, zaburzeń lękowych, zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego i porażenia mózgowego¹⁰
• W niektórych przypadkach rozwijają się trwałe zaburzenia logopedyczne.
• U części pacjentów obserwuje się przewlekłe upośledzenie słuchu.
• Nie ma dowodów na to, że rozszczep wargi, szczęki i podniebienia zwiększa ryzyko zachorowania na raka.¹¹

Dalsze postępowanie

• Operacje w pierwszym roku życia promują prawidłowy wzrost i rozwój szczęki.
• Osiągnięcie zadowalającego wyniku końcowego wymaga, aby dzieci były monitorowane przez zespoły interdyscyplinarne aż do wieku dorosłego.
• Kontrole co najmniej raz w roku, aż do zakończenia okresu rozwoju (18.–21. rok życia)
• Kontrola za pomocą fotografii, badań rentgenowskich, odlewów gipsowych szczęki
• Kontrola stanu odżywienia (tempo wzrostu, masa ciała, wysokość) oraz sprawność mowy i słuchu

Informacje dla pacjentów

O czym należy poinformować pacjentów?

• Informacje dla rodziców o:
  • szczególnych uwarunkowaniach związanych z odżywianiem dziecka
  • postępowaniu logopedycznym
  • możliwościach korekty chirurgicznej
  • potrzebie długoterminowej obserwacji
• Jeśli rodzice planują mieć więcej dzieci, powinni odbyć konsultację z genetykiem (zobacz także sekcja Czynniki predysponujące).

Informacje dla pacjentów w Deximed

• Rozszczepowe wady rozwojowe

Ilustracje

Lewostronny rozszczep wargi i szczęki (źródło: Centra Kontroli i Prewencji Chorób, Narodowe Centrum Wad Urodzenia i Niepełnosprawności Rozwojowych)

 

Rozszczep podniebienia twardego i miękkiego (Źródło: Centra Kontroli i Prewencji Chorób, Narodowe Centrum Wad Urodzenia i Niepełnosprawności Rozwojowych)