Regional content

Content

Informacje ogólne

Definicja

• Pęknięcie błony bębenkowej może wystąpić wskutek zapalenia ucha środkowego, urazu ciśnieniowego lub w wyniku nagłego wzrostu ciśnienia w przewodzie słuchowym.

Epidemiologia

• Urazowe
• W około 40% przypadków w wyniku uderzenia płaską stroną dłoni.
• W około 20% przypadków podczas stosowania patyczków do czyszczenia uszu.
• W około 15% przypadków spowodowane nurkowaniem głębinowym.
• W przebiegu zapalenia ucha środkowego.
• Szczególnie u małych dzieci.
• Podczas podróży lotniczych¹
• U 10% dorosłych i 22% dzieci występują takie objawy jak zawroty głowy, ból ucha i ubytek słuchu.
• Perforacje są rzadkie.

Etiologia i patogeneza

• Stan zapalny ucha środkowego.
• Przewlekły stan zapalny przebiegający z niedrożnością trąbki słuchowej.
• Eksplozje.
• Uraz ciśnieniowy.
• Uderzenie w ucho.
• Upadek na taflę wody.
• Złamanie kości czaszki.
• Ciało obce.
• Irygacja ucha (zwłaszcza w przypadku cienkich błon bębenkowych).
• Perlak.²

ICD–10

• S09 Inne, nieokreślone przyczyny urazów głowy.
• S09.2 Urazowe pęknięcie błony bębenkowej.
• H72 Ubytek błony bębenkowej.

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Perforacja wykryta podczas otoskopii.
• W razie potrzeby patologiczna próba stroikowa, najczęściej wykonywana w gabinetach otolaryngologicznych.

Wywiad lekarski

• W przypadku pęknięć spowodowanych urazem:
• nagły, kłujący ból
• nagły ubytek słuchu
• szumy uszne
• uczucie ucisku.
• W przypadku zapalenia ucha środkowego występuje typowe nagłe ustąpienie bólu w momencie perforacji błony bębenkowej.

Badanie fizykalne

• Badanie fizykalne układu oddechowego, w szczególności górnych dróg oddechowych.
• Otoskopia obojga uszu.
• Pęknięcie w wyniku urazu powoduje zwykle centralne uszkodzenie błony bębenkowej z postrzępionymi krawędziami błony bębenkowej, a także skrzepliny w następstwie krwawienia.
• Próby stroikowe wykonywane w gabinetach otolaryngologicznych potwierdzają uszkodzenia.
• Próba Webera lateralizuje w kierunku uszkodzenia ucha.
• Próba Rinnego pokazuje lepsze przewodnictwo kostne niż powietrzne.

Wskazania do skierowania do specjalisty

• Przewlekłe zapalenie ucha środkowego.
• Sygnały alarmowe
• uporczywy ból
• zawroty głowy
• porażenie nerwu twarzowego.²
• Poważne lub nie gojące się samoistnie pęknięcia błony bębenkowej.²

Leczenie

Cele leczenia

• Zapobieganie zakażeniom wtórnym.
• Całkowite zamknięcie błony bębenkowej.

Ogólne informacje o leczeniu

• Pęknięcie błony bębenkowej w większości przypadków zamyka się samoistnie.³
• Leki przeciwzapalne (niesteroidowe leki przeciwzapalne – NLPZ) w razie bólu i/lub zapalenia.⁴
• Unikanie wlewania się wody do ucha środkowego.
• Nie wolno stosować płynów do płukania uszu ani kropli do uszu ze względu na niebezpieczeństwo rozprzestrzenienia się drobnoustrojów do ucha środkowego.
• Unikanie czyszczenia kanału słuchowego płynem, wacikami lub patyczkami.
• W przypadku prostego, niewielkiego pęknięcia obserwowanie pacjenta aż do całkowitego zamknięcia błony.

Farmakoterapia

• W przypadku nagłego wystąpienia objawów ogólnych (np. gorączki) należy rozpocząć antybiotykoterapię doustną ze względu na możliwość wystąpienia nadkażenia.
• Pacjenci z wyciekiem wydzieliny z ucha w przypadku ostrego zapalenia ucha środkowego powinni natychmiast otrzymać antybiotykoterapię.
• Na temat antybiotykoterapii patrz również artykuły ostre zapalenie ucha środkowego oraz przewlekłe zapalenie ucha środkowego.
• Przy większych pęknięciach, brzegi błony bębenkowej mają tendencję do podwijania się. Konieczne jest możliwie jak najszybsze pilne skierowanie do poradni otolaryngologicznej.

Leczenie chirurgiczne

• Rzadko konieczna jest operacja tympanoplastyczna.³

Zapobieganie – urazy ciśnieniowe

• Podczas podróży lotniczych pacjenci z ryzykiem urazu ciśnieniowego powinni przełykać/ziewać/wykonywać manewr Valsalvy.
• W razie potrzeby można stosować krople do nosa o działaniu obkurczającym błonę śluzową nosa na 0,5–1 godzinę przed lądowaniem, jednak ich działanie nie zostało wystarczająco udowodnione.¹
• Podanie doustne leków obkurczających błonę śluzową:
• Pseudoefedryna może zmniejszyć częstość występowania bólu i utraty słuchu u dorosłych pasażerów, którzy są podatni na takie dolegliwości.¹
• Nie udało się udowodnić porównywalnego efektu w przypadku dzieci.¹

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

• Zazwyczaj (>95%) przypadków goi się samoistnie w ciągu kilku dni do kilku tygodni.³

Powikłania

• Trwała perforacja i ryzyko przewlekłego zapalenia ucha środkowego.
• Ubytek słuchu u dzieci.

Rokowanie

• Na ogół dobre.
• Perforacje spowodowane przewlekłym zapaleniem ucha środkowego lub perlak zwykle nie goją się samoistnie.²

Dalsze postępowanie

• Istniejąca perforacja powinna być kontrolowana otoskopowo, ewentualnie przez laryngologa, aż do jej zamknięcia.
• Kontrola:
• otoskopia
• orientacyjne badanie słuchu.

Informacje dla pacjentów

Materiały edukacyjne dla pacjentów

• Pęknięcie błony bębenkowej.

Ilustracje