Czym jest rak części krtaniowej gardła?

Część krtaniowa gardła odnosi się do obszaru gardła, który leży poniżej nagłośni (łac. epiglottis). Raki dolnej części gardła to złośliwe nowotwory, które rozwijają się w błonie śluzowej dolnej części gardła. Są one również nazywane rakami części krtaniowej gardła.

W ponad 95% przypadków guz wywodzi się z powierzchownej warstwy komórek błony śluzowej, tzw. tkanki nabłonkowej. Wyróżnia się raka części dolnej gardła i raka w strunach głosowych, raka krtani. Często jednak precyzyjne rozróżnienie nie jest możliwe.

Objawy

We wczesnych stadiach może występować niewiele lub brak objawów, co może utrudniać odpowiednio wczesne wykrycie choroby. Bezbolesny obrzęk węzłów chłonnych na szyi jest często pierwszym objawem raka gardła dolnego. Inne objawy to uczucie „kuli w gardle” lub trudności z połykaniem. Później pojawiają się również obolałe miejsca w gardle. Niektórzy chorzy skarżą się na nieprzyjemny zapach oddechu lub krwawą plwocinę. Przy zajęciu krtani pojawia się chrypka.

Przyczyny

Wiedza na temat przyczyn jest ograniczona. Według różnych wyników, nowotwór rozwija się głównie w związku z nadużywaniem alkoholu oraz paleniem tytoniu. Badania pokazują. że konkretny typ wirusa, często spotykany wirus brodawczaka ludzkiego, jest związany z rakiem gardła dolnego, a także z innymi rodzajami nowotworów. 

Częstotliwość występowania

• Jest to rzadka choroba, która stanowi 6% wszystkich nowotworów głowy i szyi. Rocznie na 100 000 mieszkańców występuje około 17 nowych przypadków raka jamy ustnej i gardła.
• Rak gardła dolnego występuje częściej w populacji osób starszych. Średnia wieku w momencie rozpoznania wynosi 64 lata.

Badania

Na chorobę wskazują historia choroby lub pewne objawy. Guz można zobaczyć w badaniu laryngoskopowym dolnej części gardła. Podczas badania przez nos lub przez usta do gardła jest wpuszczana mała rurka z oświetleniem. Do ostatecznego rozpoznania niezbędna jest próbka tkanki, która jest badana i oceniana pod mikroskopem przez patomorfologa.

W przypadku wykrycia raka gardła dolnego w dalszym przebiegu przeprowadza się badanie funkcji głosu i połykania. Do określenia rozległości guza jest również niezbędna diagnostyka obrazowa. Wykorzystuje się do tego badanie USG, TK i/lub RM. W celu wykrycia przerzutów odległych wykonuje się scyntygrafię.

Wymienione wyżej badania są kluczowe dla ustalenia terapii i rokowania.

Leczenie

Leczenie zależy od klasyfikacji guza i jest wysoce zindywidualizowane, składa się z chemioterapii, chirurgicznego usunięcia guza i radioterapii. Mniejsze, miejscowe guzy mogą być zasadniczo usunięte podczas jednej operacji lub za pomocą lasera CO₂. W przypadku większych raków usuwa się część dolną gardła, czasem także krtań. Ze względu na to, że guz może rozprzestrzeniać się przez limfę (chłonkę), często dodatkowo usuwa się węzły chłonne na szyi (wycięcie węzłów chłonnych szyi).

Co można zrobić we własnym zakresie?

• Po interwencji chirurgicznej w obszarze krtani na pewno warto skorzystać z ofert terapii mówienia i połykania.
• Aby wykryć nawroty lub przerzuty choroby we wczesnym stadium, lekarz ustala wizyty kontrolne po leczeniu nowotworu.

Profilaktyka

• Należy unikać czynników ryzyka, takich jak palenie oraz nadmierne spożywanie alkoholu.

Rokowania

• O rokowaniu decyduje wielkość i lokalizacja guza.
• Ok. 41% pacjentów z rakiem gardła dolnego przeżywa co najmniej 5 lat od rozpoznania – w zależności od wieku, stadium nowotworu i używania nikotyny.
• Wskaźnik przeżywalności uległ poprawie w ostatnich latach.

Dodatkowe informacje

• Nadużywanie alkoholu
• Zakażenie wirusami brodawczaka ludzkiego (HPV)
• Dlaczego warto rzucić palenie i jak to zrobić?
• Rak gardła dolnego – informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (recenzent)
• Hannah Brand, dr n. med., lekarz, Berlin