Czym jest rak części krtaniowej gardła?

Definicja

Część krtaniowa gardła to obszaru gardła, który leży poniżej nagłośni Są one również nazywane rakami części krtaniowej gardła lub rakami dolnej części gardła

W ponad 95% przypadków guz wywodzi się z powierzchownej warstwy komórek błony śluzowej, tzw. tkanki nabłonkowej. Wyróżnia się raka części dolnej gardła i raka w strunach głosowych czyli raka krtani. Często jednak precyzyjne rozróżnienie nie jest możliwe.

Objawy

We wczesnych stadiach może występować niewiele lub brak objawów, co może utrudniać odpowiednio wczesne wykrycie choroby. Bezbolesne  powiększenie węzłów chłonnych na szyi jest często pierwszym objawem raka gardła dolnego. Inne objawy to uczucie przeszkody w gardle („guli”)  lub trudności z połykaniem. Później mogą pojawiać się również ranki i owrzodzenia w gardle z towarzyszącym bólem. Niektórzy chorzy skarżą się na nieprzyjemny zapach oddechu lub krwawą plwocinę. Przy zajęciu krtani pojawia się chrypka.

Przyczyny

Wiedza na temat przyczyn jest ograniczona. Prawdopodobnie nowotwór rozwija się głównie w związku z nadużywaniem alkoholu oraz paleniem tytoniu. W badaniach wykazano, że konkretny typ wirusa brodawczaka ludzkiego jest związany z powstawaniem rakiem gardła dolnego, a także z innych rodzajów nowotworów. 

Częstość występowania

• Jest to rzadka choroba, która stanowi 6% wszystkich nowotworów głowy i szyi. Rocznie na 100 000 osób występuje około 17 nowych przypadków raka jamy ustnej i gardła.
• Rak gardła dolnego występuje częściej w populacji osób starszych. Średnia wieku w momencie rozpoznania wynosi 64 lata.

Badania

Na chorobę wskazują historia choroby lub pewne objawy. Guz można zobaczyć w badaniu laryngoskopowym dolnej części gardła. Podczas badania przez nos lub przez usta do gardła jest wpuszczana mała rurka z oświetleniem. Do ostatecznego rozpoznania niezbędna jest próbka tkanki, która jest badana i oceniana pod mikroskopem przez patomorfologa.

W przypadku wykrycia raka gardła dolnego w dalszym przebiegu przeprowadza się badanie funkcji głosu i połykania. Do określenia rozległości guza niezbędna jest również diagnostyka obrazowa. W tym celu wykorzystuje się badanie USG, TK i/lub RM. W celu wykrycia przerzutów odległych wykonuje się scyntygrafię.

Wymienione wyżej badania są kluczowe dla ustalenia terapii i rokowania.

Leczenie

Leczenie zależy od rodzaju guza i stopnia jego zaawansowania i jest wysoce zindywidualizowane. Wykorzystuje się chemioterapię, chirurgiczne usunięcie guza i radioterapię. Mniejsze, miejscowe guzy mogą być usunięte podczas operacji lub za pomocą lasera CO₂. W przypadku większych guzów usuwa się część dolną gardła, czasem także krtań. Ze względu na to, że guz może rozprzestrzeniać się przez limfę (chłonkę), często dodatkowo usuwa się węzły chłonne na szyi (wycięcie węzłów chłonnych szyi).

Często ze względu na lokalizacje guza i naciek otaczających tkanek, leczenie chirurgiczne nie jest możliwe. Wówczas w leczeniu stosuje się radio- i chemioterapię.

Co można zrobić we własnym zakresie?

• Po interwencji chirurgicznej w obszarze krtani warto skorzystać z ofert terapii mówienia i połykania.
• Aby wykryć nawroty lub przerzuty choroby we wczesnym stadium, lekarz ustala wizyty kontrolne po leczeniu nowotworu.

Profilaktyka

• Należy unikać czynników ryzyka, takich jak palenie oraz nadmierne spożywanie alkoholu.

Rokowanie

• O rokowaniu decyduje rodzaj, wielkość i lokalizacja guza.
• Ok. 41% pacjentów z rakiem gardła dolnego przeżywa co najmniej 5 lat od rozpoznania – w zależności od wieku, stadium nowotworu i używania nikotyny.
• Wskaźnik przeżywalności uległ poprawie w ostatnich latach.

Dodatkowe informacje

• Nadużywanie alkoholu.
• Zakażenie wirusami brodawczaka ludzkiego (HPV).
• Dlaczego warto rzucić palenie i jak to zrobić?
• Rak krtaniowej części gardła – informacje dla leekarzy.

Autorzy

• Joanna Dąbrowska-Juszczak, lekarz (redaktor)
• Anna Zwierzchowska, lekarz (recenzent)
• Hannah Brand, lekarz (recenzent/redaktor)