Czym jest nowotwór części jamy nosowo-gardłowej?

Nowotwory charakteryzują się niekontrolowanym rozrostem komórek: O ile zdrowe komórki namnażają się tylko w pewnych granicach, w komórkach nowotworowych te mechanizmy kontrolne zostały utracone. Dochodzi do gromadzenia się tych komórek i stopniowego rozwoju nowotworów. Rozróżnia się nowotwory łagodne i złośliwe. W przypadku guza (nowotworu) złośliwego ten niekontrolowany wzrost jest potęgowany przez fakt, że może on wrastać w otaczającą tkankę i rozprzestrzeniać się na inne części ciała.

W nosie większość zmian jest łagodna, ale może również pojawić się guz złośliwy. Dlatego ważne jest, aby dokładnie badać wszystkie zmiany. Guzy, które rozwijają się dalej w tylnej części nosa, tzn. w nosogardzieli, są znacznie częściej złośliwe.

Nowotwory nosa lub nosogardzieli są rzadkim rodzajem nowotworów w Europie Środkowej, ale znacznie częstszym na przykład w Azji.

Przyczyna

Niewiele wiadomo na temat bezpośredniej przyczyny nowotworów nosa, ale znane są pewne czynniki, które mogą przyczyniać się do ich rozwoju. Na przykład pył drzewny (zwiększone ryzyko u stolarzy), nikiel i pył skórzany mogą przyczyniać się do niektórych nowotworów występujących w jamie nosowej. Czynniki dziedziczne prawdopodobnie również odgrywają pewną rolę. Wiadomo również, że niektóre wirusy (wirus Epsteina-Barr [EBV], wirus brodawczaka ludzkiego [HPV]) mogą sprzyjać rozwojowi nowotworów nosogardzieli, zwłaszcza w Azji. Jednak w Europie i Stanach Zjednoczonych konsumpcja alkoholu i tytoniu jest prawdopodobnie ważniejszym czynnikiem ryzyka niż wirusy.

Objawy

Typowy dla tego typu nowotworu, zwłaszcza zlokalizowanego w nosogardzieli, jest długi czas do pojawienia się objawów. Choroba często rozwija się niezauważona, a objawy pojawiają się w późnym stadium. Zwiększa to ryzyko, że guz może być już znacznie zaawansowany w momencie diagnozy.

Na przykład chory może zauważyć, że ma skłonność do częstych krwawień z nosa, co wcześniej nie miało miejsca. Stopniowo może pojawić się uczucie zatkanego nosa, czego chory wcześniej nie doświadczał. Mogą również wystąpić objawy ze strony ucha (jednostronne uczucie ucisku, stan zapalny, dzwonienie w uszach) lub ból gardła, a węzły chłonne na szyi mogą być powiększone. Możliwe są też bóle głowy. Jeśli choroba jest bardziej zaawansowana, może również dojść do porażenia nerwów, co skutkuje podwójnym widzeniem, bólem i drętwieniem twarzy.

Diagnostyka

Lekarz ogólny może podejrzewać guza na podstawie objawów oraz badania nosa i gardła. W takim przypadku skieruje pacjenta do specjalisty, który przeprowadzi dokładne badanie w celu wyjaśnienia, czy wykryty guz jest złośliwy, czy łagodny. Badania TK i MRI mogą pokazać guz bardziej szczegółowo i określić jego zasięg. Decydującym badaniem jest endoskopia nosogardzieli, podczas której pobierane są próbki tkanki guza, które następnie są badane mikroskopowo. Badanie mikroskopowe pozwala określić z wysokim stopniem pewności, czy choroba ma charakter nowotworowy.

Leczenie

Terapia zależy od lokalizacji guza, jego rodzaju i stadium rozwoju. Jeśli wydaje się to możliwe, można podjąć próbę chirurgicznego usunięcia guza. Operacja jest opcją w przypadku guza w nosie, ale jest rzadziej możliwa w przypadku guza w nosogardzieli.

Nowotwory w nosogardzieli mają tendencję do rozprzestrzeniania się już we wczesnym stadium na inne tkanki. Operowanie większych guzów w gardle często wiąże się z wysokim ryzykiem uszkodzenia dużych naczyń krwionośnych i nerwów, które znajdują się blisko siebie w tym regionie ciała. W związku z tym lekarz dokładnie rozważy ryzyko i korzyści związane z operacją u każdego pacjenta indywidualnie. U większości pacjentów zalecana jest radioterapia jako dodatkowe lub jedyne leczenie. Postępy zarówno w diagnostyce obrazowej, jak i technikach radioterapii poprawiły wyniki takiego leczenia. W niektórych przypadkach radioterapia wyraźnie zmniejsza rozmiar guza, ułatwiając jego chirurgiczne usunięcie. Zasadniczo sama radioterapia jest stosowana w przypadku nowotworów we wczesnych stadiach; w przypadku bardziej zaawansowanych chorób jest łączona z chemioterapią. W zależności od rodzaju nowotworu można rozważać różne substancje czynne.

Rokowania

Rokowanie jest najlepsze w przypadku nowotworów wykrytych na wczesnym stadium. Często są to guzy rosnące w przedniej części jamy nosowej. Wiele takich guzów ma dobre rokowania w porównaniu z guzami położonymi dalej w nosogardzieli. Jednak szansa na wyleczenie zależy także od rodzaju nowotworu. Badania wykazały, że wskaźnik 5-letniego przeżycia w przypadku nowotworów nosogardzieli waha się od 90% do 58% w przypadku wczesnego wykrycia w porównaniu z bardziej zaawansowaną chorobą.

Po zakończeniu terapii ważne są regularne badania kontrolne.

Dodatkowe informacje

• Nowotwory jamy ustnej i gardła, przegląd
• Nowotwory nosa i nosogardzieli — dla personelu medycznego

Ilustracje

Nos z małżowinami nosowymi i zatokami

 

Autorka

• Dr med. Susanne Meinrenken, dziennikarka medyczna, Brema