Co to jest PPPD?

Termin persistent postural perceptual dizziness (PPPD) oznacza dosłownie „uporczywe zawroty głowy w pozycji wyprostowanej”. Utrzymujące się posturalno-percepcyjne zawroty głowy (PPPD) są stosunkowo częstym schorzeniem. PPPD są stosunkowo powszechne i wcześniej często określano je jako posturalne zawroty głowy z fobią lub przewlekłe czynnościowe zawroty głowy.

Typowym objawem są uporczywe zawroty głowy, które nasilają się w pozycji stojącej i zmniejszają się lub całkowicie zanikają podczas siedzenia lub leżenia. Zazwyczaj zawroty głowy nie są tak samo intensywne każdego dnia, a nasilają się przy ruchach ciała i intensywnych odczuciach zmysłowych. 

Częstotliwość występowania

Nie ma jednoznacznych danych dotyczących częstotliwości występowania tej jednostki chorobowej. PPPD rozpoznano u około 15–20% pacjentów z zawrotami głowy, którzy zostali skierowani do szpitala do dalszej oceny. Według innego badania objawy zgodne z rozpoznaniem PPPD utrzymujące się 3–12 miesięcy po ostrym epizodzie zawrotów głowy u koło 1 na 4 pacjentów, u których stwierdzono silne zawroty głowy, takie jak łagodny pozycyjny zawrót głowy lub wirusowe zakażenie nerwu przedsionkowego.

Przyczyny

Dokładna przyczyna choroby nie jest znana. Jednak fakt, że czynnikiem wyzwalającym PPPD jest zwykle ostry epizod zawrotów głowy, doprowadził do powstania pewnej teorii: według niej dolegliwości mogą wynikać z faktu, że pacjenci nieświadomie próbują zniwelować zawroty głowy nawet po ustąpieniu ostrego epizodu. Nasz zmysł równowagi zależy od nerwów czuciowych zlokalizowanych w stopach i mięśniach, od percepcji zmysłowej oraz od narządów równowagi w uchu wewnętrznym. Jeśli równowaga jest zaburzona np. z powodu choroby ucha wewnętrznego, organizm stara się zniwelować to zaburzenie, intensyfikując percepcję funkcji, które są jeszcze zachowane. Może to prowadzić na przykład do uważniejszego postrzegania otoczenia, szerszego i ostrożniejszego chodu, a jednocześnie do wzrostu napięcia i uczucia niepewności. Mogą więc wystąpić zawroty głowy, pomimo że wszystkie narządy równowagi pracują prawidłowo.

Objawy i dolegliwości

Istnieją konkretne kryteria rozpoznania PPPD. Przez co najmniej trzy miesiące muszą występować uporczywe zawroty głowy, których nasilenie często zmienia się z dnia na dzień. Objawy występują bez konkretnego czynnika wyzwalającego. Zwykle jednak dolegliwości nasilają się w pozycji wyprostowanej, podczas ruchu ciała lub w przypadku intensywnych doznań zmysłowych np. w centrum handlowym lub na ulicy. Ponadto objawy muszą być wywołane ostrym epizodem zawrotów głowy i prowadzić do znacznego dyskomfortu i zaburzenia funkcjonowania.

Diagnostyka

Jeśli pacjent ma dolegliwości, które pasują do tego obrazu zawrotów głowy, powinien zasięgnąć porady lekarza.
Chorobę można rozpoznać na podstawie opisanego wyżej obrazu klinicznego. Czasami jednak warto wykonać badania uzupełniające, aby wykluczyć inne choroby, które mogą być przyczyną zawrotów głowy. Zaleca się na przykład oznaczenie poziomu hemoglobiny i pomiar ciśnienia tętniczego. U lekarza przeprowadza się badanie neurologiczne, aby upewnić się, że aparat przedsionkowy i układ nerwowy funkcjonują prawidłowo.

Leczenie

Często najlepszym sposobem leczenia jest kompleksowa edukacja na temat choroby. Świadomość, że ta bardzo nieprzyjemna postać zawrotów głowy jest dobrze znana, stosunkowo powszechna i nieszkodliwa, może spowodować, że pacjent będzie odczuwać mniejsze napięcie i przestanie nieświadomie próbować kontrolować zawroty głowy.

Dodatkowo opracowano program ćwiczeń, których skuteczność została potwierdzona naukowo. Jest on często nazywany terapią rehabilitacji przedsionkowej i opiera się na ćwiczeniu określonych ruchów oczu, głowy i ciała. Mają one na celu stopniowe przyzwyczajenie organizmu do tolerowania czynników zwiększających dyskomfort. Zaleca się wykonywanie ćwiczeń codziennie przez 6–12 tygodni. Pacjenci mogą wykonywać je samodzielnie lub z pomocą fizjoterapeuty.

Jeśli objawy nie ustępują, pomocne może być leczenie psychologiczne w postaci terapii poznawczo-behawioralnej, mimo że PPPD nie są uznawane za chorobę psychiczną.

Przebieg i rokowanie

Rokowania są dobre. PPPD są nieszkodliwe i u większości pacjentów objawy ustępują. Może się jednak okazać, że konieczne jest wykonanie wspomnianego programu ćwiczeń.

Dodatkowe informacje

• Zawroty głowy
• Łagodne pozycyjne zawroty głowy
• Utrzymujące się posturalno-percepcyjne zawroty głowy (PPPD) — informacje dla personelu medycznego

Autorka

• Kalina van der Bend, lekarz, Blachownia (recenzent)