MEDIBAS
  2. Tematy kliniczne
  3. Laryngologia
  4. Informacje dla pacjentów
  5. Usta
  6. Zespół pieczenia jamy ustnej (...

Zespół pieczenia jamy ustnej (burning mouth syndrom — BMS)

Określenie "Zespół pieczenia jamy ustnej" odnosi się do stanu chorobowego, w którym występuje palący ból w ustach lub na języku bez konkretnej przyczyny tego dyskomfortu.
Last published: 04.12.2023  |  Last revised: 05.04.2025  |  Last updated: 05.04.2025
:    : 
: 365
  • Burning Mouth Syndrom
  • BMS
  • Ból języka
  • Pieczenie języka
  • Pieczenie błony śluzowej
  • Ból błony śluzowej jamy ustnej
  • Ból w jamie ustnej
  • bol w buzi
  • pieczenie w buzi
  • bol jezyka
  • peczenie jezyka
  • pieczenie blony sluzowej
  • bol blony sluzowej jamy ustnej
  • bol w jamie ustnej

Co to jest zespół pieczenia jamy ustnej?

Zespół pieczenia jamy ustnej (BMS) to stan, w którym występuje dyskomfort, ból i uczucie pieczenia w obrębie języka i jamy ustnej. Dolegliwości nie można wyjaśnić innymi chorobami ani wynikami badań lekarskich. BMS jest przewlekłym zaburzeniem bólowym i jest zaliczany do tzw. zaburzeń pod postacią somatyczną. Są to dolegliwości, w przypadku których nie występuje żadna uchwytna przyczyna fizyczna, która mogłaby stanowić ich wystarczające wyjaśnienie.

Choroba ta występuje rzadko, częściej u kobiet i głównie po 70. roku życia. 

Objawy

W zespole pieczenia jamy ustnej występuje palący ból w jamie ustnej o nieznanej przyczynie. Utrzymuje się on przez minimum 2 godziny dziennie przez okres co najmniej 3 miesięcy. Zazwyczaj ból jest zlokalizowany w przedniej części języka, przedniej część podniebienia i/lub po wewnętrznej stronie dolnej wargi. Umiejscowienie bólu jest jednak różne u poszczególnych osób. Ból dotyczy tylko jamy ustnej, a nie skóry twarzy. Intensywność bólu jest często równa intensywności bólu zęba i porównywana do palącego bólu w jamie ustnej po wypiciu zbyt gorącego napoju. Innymi objawami są suchość w jamie ustnej, wzmożone uczucie pragnienia, zmiana odczuwania smaku (często gorzki lub metaliczny smak w ustach) lub uczucie drętwienia/mrowienia w jamie ustnej.

U wielu chorych ból nasila się w ciągu dnia, podczas gdy u innych jest on stały i niezmienny. Zwykle dolegliwości nie występują podczas jedzenia i snu. Mówienie, stres i zmęczenie mogą nasilać objawy. Ból może prowadzić do pogorszenia jakości życia.

Przyczyny

Przyczyna choroby nie jest znana. Jedną z możliwych przyczyn jest zaburzona czynność nerwów czaszkowych odpowiedzialnych za smak. Zaburzenia smaku występują u około 2/3 osób chorych. Rolę może odgrywać również zmieniony skład śliny, który może być spowodowany spadkiem poziomu niektórych hormonów po menopauzie.

Zespół pieczenia jamy ustnej jest jednym z zaburzeń pod postacią somatyczną. Różnorodne zmiany w układzie nerwowym mogą prowadzić do zwiększenia wrażliwości na bodźce.

Zespołowi pieczenia jamy ustnej, podobnie jak innym przewlekłym zaburzeniom bólowym, często towarzyszą zaburzenia psychiczne, takie jak zaburzenia lękowe, depresja lub zmiany osobowości.

Inne przyczyny

Zespół pieczenia jamy ustanej rozpoznaje się po wykluczeniu wszystkich innych możliwych przyczyn. Podobne objawy mogą wystąpić również w wyniku innych chorób. Należą do nich:

  • Choroby błony śluzowej jamy ustnej, takie jak zakażenia grzybicze, liszaj płaski, opryszczka zwykła, afty, alergie kontaktowe
  • Niedobór niektórych składników odżywczych (witaminy B1, B2, B6, B12, kwasu foliowego, żelaza, cynku itp.)
  • Suchość w jamie ustnej może być wywołana przez napromieniowanie, chemioterapię i leki (na przykład obniżające ciśnienie tętnicze, przeciwdepresyjne lub inne leki stosowane w psychatrii). Suchość w jamie ustnej jest również związana ze starzeniem się i chorobami takimi jak zespół Sjögrena.
  • Uszkodzenie nerwu trójdzielnego (nerwoból nerwu trójdzielnego) lub innych nerwów twarzowych.
  • Zgaga z odbijaniem kwasu żołądkowego może również powodować podrażnienie przełyku i jamy ustnej.
  • Zgrzytanie zębami (bruksizm) może powodować napięcie mięśni i podrażnienie tkanek w obszarze jamy ustnej lub wokół niej.
  • Niektóre zaburzenia metaboliczne, takie jak niedoczynność tarczycy (hipotyreoza) lub cukrzyca mogą prowadzić do zaburzeń w składzie śliny, a tym samym do dyskomfortu w jamie ustnej.

Innymi przyczynami mogą być:

  • Niewłaściwie dopasowane protezy zębowe, czyszczenie języka i inne uszkodzenia mechaniczne mogą podrażniać tkankę w jamie ustnej i powodować ból.
  • Alergie lub reakcje na pewne składniki/substancje zawarte w żywności, napojach lub produktach do pielęgnacji zębów mogą powodować dyskomfort w jamie ustnej.

Diagnostyka

Lekarz starannie bada jamę ustną. Stara się zidentyfikować możliwe przyczyny dyskomfortu. Ważne jest, aby dokładnie opisać swoje dolegliwości. 

W uzasadnionych przypadkach wykonuje się badania krwi, może być także pobrana próbka tkanki (biopsja). Błona śluzowa policzków może być zbadana pod kątem obecności grzybów i bakterii. W przypadku podejrzenia reakcji na żywność, implanty zębowe lub podobne, może być również przeprowadzony test na obecność alergii. W przypadku zespołu pieczenia jamy ustnej ust wyniki wymienionych badań nie wykazują nieprawidłowości.

Często elementem diagnostyki jest skierowanie do jednego lub kilku lekarzy specjalistów.

Leczenie

Celem terapii jest łagodzenie objawów. Istnieje tylko kilka miarodajnych badań dotyczących skutecznego leczenia zespołu pieczenia jamy ustnej. W większości przypadków najlepsze rezultaty daje podejście interdyscyplinarne.

Z nielicznych dostępnych raportów z dotychczasowych badań wynika, że terapia poznawczo-behawioralna może być skuteczna zarówno krótkoterminowo, jak i długoterminowo. Jest to rodzaj psychoterapii często stosowany w przypadku chorób psychicznych i przewlekłego bólu. Zakłada się, że terapia poznawczo-behawioralna może poprawiać działanie innych metod terapeutycznych.

W przypadku zespołu pieczenia jamy ustnej nie jest dostępny żaden lek o jednoznacznie potwierdzonej skuteczności. Dostępne są wstępne dowody na przynajmniej krótkotrwały efekt  łagodzący płynów do płukania ust z kapsaicyną, leku przeciwpadaczkowego gabapentyny oraz naświetlania laserem długofalowym (światło czerwone i podczerwone).

Bierze się pod uwagę miejscowe stosowanie kremu z klonazepamem, jest to lek na padaczkę, który ma działanie uspokajające, niestety może prowadzić do uzależnienia. Jednak zwykle nie jest zalecany ze względu na duże ryzyko powstania uzależnienia oraz działania niepożądane (wpływ na zdolność do prowadzenia pojazdów mechanicznych itp.).

Można też samodzielnie pomóc sobie w łagodzeniu bólu. Wskazane jest unikanie wszystkiego, co podrażnia jamę ustną, np. płynów do płukania ust zawierających alkohol, cynamonu, mięty pieprzowej oraz dymu papierosowego. Protezy zębowe w jamie ustnej, które można łatwo wyjąć, powinny być wyjmowane na noc. U niektórych osób objawy może łagodzić żucie gumy bez cukru lub ssanie kostek lodu.

Przebieg i rokowanie

Zespół pieczenia jamy ustnej (BMS) jest rzadkim schorzeniem, o którym wiadomo stosunkowo niewiele. Choroba jest niegroźna dla życia, ale znacząco pogarsza jego jakość, a także sen wielu chorych. 

Schorzenie to zaliczane jest do przewlekłych zespołów bólowych pod postacią somatyczną. Całkowite ustąpienie objawów jest rzadkie (u ok. 3% chorych), ale w przypadku wielu chorych objawy zmniejszają swoje nasilenie z biegiem lat.

Dodatkowe informacje

Autorzy

  • Joanna Dąbrowska-Juszczak, lekarz (redaktor)
  • Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden
  • Anna Zwierzchowska, lekarz rezydent, Kraków (edytor/recenzent)

Link lists

Authors

Previous authors

Updates

Gallery

Snomed

Click to edit

References

Based on professional document Zespół pieczenia jamy ustnej (BMS). References are shown below.

  1. The International Classification of Headache Disorders, 3rd edition (beta version). Headache Classification Committee of the International Headache Society (IHS), Cephalalgia. 2013 Jul, 33(9): 629-808, PMID 23771276, www.ncbi.nlm.nih.gov
  2. Kohorst J.J., Bruce A.J., Torgerson R.R., et al. A population-based study of the incidence of burning mouth syndrome, Mayo Clin Proc 2014, 89: 1545-52, pmid:25176397, PubMed
  3. Scala A., Checchi L., Montevecchi M., et al. Update on burning mouth syndrome: overview and patient management, Crit Rev Oral Biol Med, 2003. 14(4): 275-91, PMID: 12907696, PubMed
  4. Belonliel R. and Svensson P. International Classification of Orofacial Pain ICOP, Stand 2019, www.ihs-headache.org
  5. Grushka M., Epstein J.B., Gorsky M. Burning Mouth Syndrome, Am Fam Physician 2002, 65: 615-20, PMID: 11871678, PubMed
  6. Taiminen T., Kuusalo L., Lehtinen L. et al. Psychiatric (axis I) and personality (axis II) disorders in patients with burning mouth syndrome or atypical facial pain, Scand J Pain, 01.10.2011, 2(4): 155-60, PMID: 29913754, PubMed
  7. Bogetto F., Maina G., Ferro G., Carbone M., Gandolfo S. Psychiatric comorbidity in patients with burning mouth syn-drome, Psychosom Med 1998, 60: 378-85, PMID: 9625229, PubMed
  8. Lauria G., Majorana A., Borgna M., et al. Trigeminal small-fiber sensory neuropathy causes burning mouth syndrome, Pain 2005, 115: 332-7, PubMed
  9. Forssell H., Jaaskelainen S., Tenovuo O., et al. Sensory dysfunction in burning mouth syndrome, Pain. 2002 Sep, 99(1-2): 41-7, PMID: 12237182, PubMed
  10. Yilmaz Z., Renton T., Yiangou Y., et al. Burning mouth syndrome as a trigeminal small fibre neuropathy: Increased heat and capsaicin receptor TRPV1 in nerve fibres correlates with pain score, J Clin Neurosci, 2007 Sep, 14(9): 864-71, PMID: 17582772, PubMed
  11. Loeb L.M., Naffah-Mazzacoratti M.G., Porcionatto M.A., et al. Chondroitin sulfate and kallikrein in saliva: Markers for glossodynia. International Immunopharmacology, July 2008, 8: 1056-8, DOI: 10.1016/j.intimp.2008.03.002, DOI
  12. de Moura S.A., de Sousa J.M., Lima D.F., et al. Burning mouth syndrome (BMS): sialometric and sialochemical analysis and salivary protein profile, Gerodontology, 2007 Sep., 24(3): 173-6, PMID: 17696895, PubMed
  13. Minicucci E.M., Pires R.B., Vieira R.A. et al. Assessing the impact of menopause on salivary flow and xerostomia, Aust Dent J 2013, 58(2): 230-4, PMID: 23713645, PubMed
  14. Zakrzewska J.M., Forssell H., Glenny A.M. Interventions for the treatment of burning mouth syndrome, Cochrane Database of Systematic Reviews 2005, Issue 1. Art. No.: CD002779, DOI: 10.1002/14651858.CD002779.pub2, DOI
  15. Tu T.T.H., Takenoshita M., Matsuoka H. et al. Current management strategies for the pain of elderly patients with burning mouth syndrome: a critical review, Biopsychosoc Med 2019, 13:1. PMID: 30733824, PubMed
  16. McMillan R., Forssell H., Buchanan J.A. et al. Interventions for treating burning mouth syndrome, Cochrane Database Syst Rev 2016, 11: CD002779, PMID: 27855478, PubMed
  17. de Moraes M., do Amaral Bezerra B.A., da Rocha Neto P.C., et al. Randomized trials for the treatment of burning mouth syndrome: an evidence-based review of the literature, J Oral Pathol Med 2012 Apr, 41(4): 281-7, www.ncbi.nlm.nih.gov
  18. Bergdahl J., Anneroth G., Perris H. Cognitive therapy in the treatment of patients with resistant burning mouth syndrome: a controlled study, J Oral Pathol Med. 1995, 24(5): 213-5, PMID: 7616460, PubMed
  19. Gremeau-Richard C., Woda A., Navez M.L., et al. Topical clonazepam in stomatodynia: a randomised placebo-controlled study. Pain 2004, 108: 51-7, www.ncbi.nlm.nih.gov
  20. Sardella A., Lodi G., Demarosi F., et al. Burning mouth syndrome: a retrospective study investigating spontaneous remission and response to treatments, Oral Dis 2006, 12: 152-5, pmid:16476036, PubMed