Co to jest zgrzytanie zębami?
Przy nieświadomym zgrzytaniu zębami (bruksizm) pacjent zaciska lub dociska zęby podczas snu lub w sytuacjach stresowych. Zgrzytanie zębami wiąże się ze zwiększonym napięciem mięśni biorących udział w procesie żucia i może prowadzić do bólu głowy i bólu szczęki.
Często pojawia się w nocy i może być tak głośne, że zakłóca sen partnera. Wielu cierpiących na tę przypadłość może zgrzytać zębami głośniej podczas snu niż na jawie. U innych zgrzytanie zębami nie jest głośne i można je rozpoznać dopiero wtedy, gdy powoduje dolegliwości bólowe zębów lub szczęki.
Zgrzytanie zębami jest stosunkowo powszechne — dotyczy szacunkowo około 20% populacji. Zgrzytanie zębami może wystąpić w dzieciństwie, ale najczęściej występuje w drugiej lub trzeciej dekadzie życia i stopniowo ustępuje z wiekiem1.
Oznaki i objawy
Czy szczęka boli, jest napięta lub tkliwa? Czy występuje ból i wrażliwość zębów? Czy budzisz się rano ze sztywnym karkiem lub bólem głowy? Mogą to być oznaki, że zgrzytasz zębami. Inne objawy zgrzytania zębami to:
- Słyszalne zgrzytanie zębami podczas czuwania lub w sytuacjach stresowych.
- Nadmierne zużycie zębów i wypełnień lub protez zębowych.
- Przerost mięśni biorących udział w procesie żucia.
- Klikanie i inne odgłosy w stawie skroniowo-żuchwowym.
- Ślady zębów na brzegu języka i policzkach.
Jeśli zaobserwujesz u siebie niektóre z tych objawów, odwiedź gabinet stomatologiczny, aby dowiedzieć się, czy przyczyną jest zgrzytanie zębami.
Przyczyny
Nie udało się jeszcze ustalić jednoznacznej przyczyny zgrzytania zębami. Wydaje się jednak, że pozycja zębów odgrywa w rozwoju tej dolegliwości podrzędną rolę. Czynniki psychologiczne, takie jak napięcie, stres, bezsenność, depresja lub lęk mogą powodować lub wyzwalać objawy. Często u osób dotkniętych tym problemem występuje wyższe ogólne napięcie mięśni. Zgrzytanie zębami jest również często związane z bólem w innych częściach ciała, takich jak bóle głowy, przewlekły ból pleców i zespół jelita drażliwego.
Spożywanie alkoholu, kofeiny i nikotyny może również sprzyjać zgrzytaniu zębami, podobnie jak stosowanie niektórych leków, np. leków przeciwdepresyjnych lub leków stosowanych w leczeniu zaburzeń koncentracji uwagi (ADHD)1.
Ciągłe zgrzytanie zębami może prowadzić do zaburzeń czynności stawu skroniowo-żuchwowego.
Nawet jedna trzecia wszystkich dzieci zgrzyta zębami, zwłaszcza w okresie wymiany uzębienia na stałe. Eksperci dopatrują się związku ze wzrostem, wyrzynaniem się nowych zębów i rozpoczęciem szkoły, która dla wielu dzieci jest nowym wyzwaniem. U większości dzieci zgrzytanie zębami ustępuje samoistnie, ale nawet krótkotrwałe zgrzytanie może uszkodzić zęby stałe.
Diagnostyka
Nadmierne zużycie zębów można wykryć nawet w podstawowym badaniu. Jeśli istnieje podejrzenie, że pacjent zgrzyta zębami, prowadzone są regularne kontrole, aby ocenić, czy konieczne jest leczenie. Odpowiedzi na pytania o nawyki i stosowane leki mogą wyjaśnić przyczynę zgrzytania zębami. Stomatolog bada zęby i wykonuje zdjęcia rentgenowskie, aby sprawdzić ich ustawienie.
Co możesz zrobić sam w przypadku zgrzytania zębami?
Jeśli zgrzytanie zębami jest spowodowane stresem, pomocne mogą być ćwiczenia relaksacyjne, spokojniejszy tryb życia i ograniczenie spożycia alkoholu, tytoniu i kawy. Zadbaj o dobry sen.
Dyskomfort może złagodzić masaż mięśni biorących udział w procesie żucia i miejscowe stosowanie ciepłych okładów.
Jeśli w ciągu dnia często zaciskasz zęby, możesz regularnie się kontrolować. Wargi powinny być luźno zamknięte, a zęby dolnej i górnej szczęki nie powinny się ze sobą stykać1.
Terapia
Ewentualny ból można złagodzić zwykłymi środkami przeciwbólowymi. Pomocna może być również fizjoterapia.
Ważne jest, aby leczyć czynniki sprzyjające, takie jak stres, lęk lub depresję, w razie potrzeby za pomocą psychoterapii.
Szyna zgryzowa z tworzywa sztucznego zakładana przed snem chroni zęby i odciąża stawy skroniowo-żuchwowe i mięśnie szczęki. Szyny te są przepisywane i specjalnie dopasowywane przez stomatologów.
Uszkodzenia zębów spowodowane zgrzytaniem należy naprawić. W niektórych przypadkach warto przeprowadzić korektę ustawienia zęba.
Jeśli zgrzytanie zębami jest wywołane przez leki, należy ewentualnie rozważyć stosowanie innego preparatu.
W przypadku przewlekłego zgrzytania zębami można wstrzykiwać toksynę botulinową w punkty spustowe. Wydaje się jednak, że jej działanie jest nieznaczne i przejściowe.
Skutki zgrzytania zębami
Największym problemem związanym ze zgrzytaniem zębów stałych jest uszkodzenie zębów i protez lub wypełnień. Intensywne napięcie mięśni podczas zgrzytania zębami może również powodować ból w otaczających tkankach i stawach oraz mięśniach — może to prowadzić do bólów głowy, sztywności karku i tkliwości szczęki. Uporczywe zgrzytanie zębami jest czynnikiem ryzyka zaburzeń czynności stawu skroniowo-żuchwowego.
Autorzy
- Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden
- Lek. Kalina van der Bend, recenzent
Link lists
Authors
Previous authors
Updates
Gallery
Snomed
References
Based on professional document Dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego (DSSŻ). References are shown below.
- Buescher JJ. Temporomandibular joint disorders. Am Fam Physician 2007; 76: 1477-82. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Bakke M. Temporomandibulær dysfunktion giver smerter fra kæbeled og tyggemuskler. Ugeskr Læger 2010; 172: 3037. odontology.ku.dk
- Hentschel K, Capobianco DJ, Dodick DW. Facial pain. Neurologist 2005; 11: 244-9. PubMed
- Arvidsson LZ, Flatø B, Larheim TA. Radiographic TMJ abnormalities inpatients with juvenil idiopathic arthritis followed for 27 years. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2009; 108: 114-23. PMID: 19540449 PubMed
- Kindler S, Samietz S, Houshmand M, et al. Depressive and anxiety symptoms as risk factors for temporomandibular joint pain: a prospective cohort study in the general population. J Pain. 2012;13(12): 1188–97. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Koh H, Robinson PG. Occlusal adjustment for treating and preventing temporomandibular joint disorders. J Oral Rehabil 2004; 31: 287-92. PubMed
- Scrivani SJ, Keith DA, Kaban LB. Temporomandibular disorders. N Engl J Med. 2008;359(25): 2693–705. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Dimitroulis G. Temporomandibular disorders: A clinical update. BMJ 1998; 317: 190-4. www.bmj.com
- Gauer RL, Semidey MJ. Diagnosis and treatment of temporomandibular disorders. Am Fam Physician. 2015 Mar 15;91(6): 378-86. PMID: 25822556. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- American Society of Temporomandibular Joint Surgeons. Guidelines for diagnosis and management of disorders involving the temporomandibular joint and related musculoskeletal structures. Cranio 2003; 21: 68-76. PubMed
- Al-Ani MZ, Davies SJ, Gray RJ, Sloan P, Glenny AM. Stabilisation splint therapy for temporomandibular pain dysfunction syndrome. Cochrane Database Syst Rev, issue 1, 2004. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Okeson JP, for the American Academy of Orofacial Pain. Orofacial Pain: Guidelines for Assessment, Diagnosis, and Management. Chicago, Ill.: Quintessence Pub, 1996. www.quintpub.com
- Conti PC, dos Santos CN, Kogawa EM, de Castro Ferreira Conti AC, de Araujo Cdos R. The treatment of painful temporomandibular joint clicking with oral splints: a randomized clinical trial. J Am Dent Assoc 2006; 137: 1108-14. PubMed
- Bjørnland T, Gjærum AA, Møystad A. Osteoarthritis of the temporomandibular joint: an evaluation of effects and complications of corticosteroid injection compared with injection with sodium hyaluronate. J Oral Rehabil 2007; 34: 583-9. PubMed
- Machado D, Martimbianco ALC, Bussadori SK, et al. Botulinum Toxin Type A for Painful Temporomandibular Disorders: Systematic Review and Meta-Analysis. J Pain. 2019. PMID: 31513934. www.ncbi.nlm.nih.gov
- Louw WF, Reeves KD, Lam SKH, et al. Treatment of temporomandibular dysfunction with hypertonic dextrose injection (prolotherapy): A randomized controlled trial with long-term partial crossover. Mayo Clin Proc 2019 May; 94:820 PMID: 30878157. www.ncbi.nlm.nih.gov
