Czym jest drżenie?

Drżenia to rytmiczne ruchy różnych części ciała: Najczęściej dotyka rąk, ramion lub głowy, ale zdarza się również drżenie w nogach lub tułowiu. Rytmiczne, mimowolne drżenie nazywane jest w terminologii medycznej z łaciny tremorem.

Tremor jest kategoryzowany z jednej strony ze względu na cechy kliniczne, tj. czy istnieją wcześniej istniejące choroby lub ryzyko, czy drżenie występuje tylko w pewnych sytuacjach, takich jak odpoczynek, ruch lub określona postawa ciała:

• Drżenie spoczynkowe: drżenie, gdy dotknięta chorobą część ciała jest w spoczynku, np. gdy ręce leżą luźno na udach.
• Drżenie pozycyjne: drżenie części ciała, które są aktywnie utrzymywane w określonej pozycji, np. wyciągnięte ramiona.
• Drżenie zamiarowe: drżenie podczas ruchów celowych, np. podczas picia ze szklanki.

Klasyfikacji dokonuje się także w zależności od tego, czy drżenie występuje w związku z chorobą, jest dziedziczne, czy też nie ma rozpoznanej przyczyny. Drżenie bez zidentyfikowanej przyczyny dotyczy od 0,31 do 1,7% populacji ogólnej. Częstotliwość występowania wzrasta wraz z wiekiem.

Co może być przyczyną?

Najczęstsze przyczyny, które nie wymagają leczenia

Wzmożone drżenie fizjologiczne

• Normalne drżenie w przypadku lęku i nerwowości może wystąpić u każdego.
• Może być ono nasilone przez chorobę lub leki lub też ich odstawienie.
• Utrzymuje się zwykle krócej niż 3 lata, ale i tak należy wykluczyć podstawową chorobę neurologiczną.

Najczęstsze przyczyny, które mogą wymagać leczenia

Drżenie samoistne

• Często występuje w rodzinie, zwykle rozpoczyna się w wieku dorosłym i stopniowo nasila.
• Różni się częstotliwością występowania i nasileniem, występuje po obu stronach rąk, ale może też dotyczyć innych części ciała, np. głowy.
• Najczęstsze z nich to drżenie pozycyjne i ruchowe.
• Drżenie może chwilowo zmniejszyć się w wyniku spożywania alkoholu, by potem powrócić z większą siłą.

Choroba Parkinsona

• Zwykle występuje na początku jednostronnie u osób po 60 roku życia i z czasem się pogarsza.
• Jednostronne drżenie w spoczynku klasycznie zmniejsza się podczas przejścia do ruchów pozycyjnych lub działania.
• Typowe objawy to utrata wymachu ramion podczas chodzenia, utrata mimiki twarzy i monotonny głos.

Nadczynność tarczycy (hipertyreoza)

• Choroba ta znacznie częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn.
• Typowe objawy to drżenie, utrata wagi, pocenie się i bezsenność.

Przewlekły alkoholizm

• Drżenie rąk często występuje po długotrwałym spożywaniu alkoholu.
• Drżenie może być również spowodowane odstawieniem alkoholu.
• Zwykle objawy ulegają poprawie po spożyciu niewielkich ilości alkoholu z nawrotem po upływie od 3 do 4 godzin.

Drżenie wywołane lekami

• Do leków wywołujących drżenie należą m.in. lit, amfetamina i steroidy. Także kofeina może wywołać drżenie.
• Drżenie może wystąpić jako objaw odstawienia w uzależnieniu od benzodiazepin lub narkotyków.

Rzadkie przyczyny, które mogą wymagać leczenia

Choroby mózgu

• Drżenie psychogenne zwykle zaczyna się nagle i może ustać równie nagle lub w momencie rozproszenia.
• Przyczyną drżenia może być również udar lub guz mózgu.

Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?

• Jeśli drżenie ogranicza Pana(-i) życie codzienne lub jest uciążliwe, należy szukać pomocy lekarskiej.

Badania

• Ważne jest, aby dokładnie opisać od kiedy, w jakich sytuacjach i w jaki sposób występuje drżenie.
• Objawy towarzyszące, drżenie u członków rodziny, stosowanie leków lub spożywanie alkoholu mogą również dać wskazówki co do przyczyny.
• Badanie fizykalne wykaże, jaki to rodzaj drżenia i czy występują oznaki typowych chorób podstawowych.
• Próbka pisma ręcznego może dostarczyć informacji wskazującej na chorobę Parkinsona.
• Wykonuje się badania neurologiczne i – w zależności od podejrzewanej diagnozy – ewentualnie badania krwi.
• W przypadku podejrzenia określonych chorób konieczne może być wykonanie badania rezonansem magnetycznym (RM).
• Dzieci z drżeniem, niepewnością co do klasyfikacji drżenia, nagłym początkiem bez uchwytnej przyczyny lub drżeniem samoistnym, które nie poprawia się po terapii, powinny być kierowane do neurologa.

Leczenie

• Drżenie samoistne może być leczone za pomocą leków lub elektrycznej stymulacji mózgu.
• Jeśli przyczyną drżenia są leki, odstawia się je (czasowo) lub zmniejsza ich dawkę.
• Jeśli drżenie jest spowodowane chorobą podstawową, to jest ona leczona.

Dodatkowe informacje

• Drżenie samoistne
• Choroba Parkinsona
• Nadczynność tarczycy (hipertyreoza)
• Drżenie – informacje dla personelu medycznego
• Drżenie samoistne – Informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Markus Plank, mgr, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń
• Jonas Klaus, lekarz, Fryburg Bryzgowijski
• Lek. Kalina van der Bend, recenzent