Czym jest drżenie?
Drżenia to rytmiczne ruchy różnych części ciała: Najczęściej dotyka rąk, ramion lub głowy, ale zdarza się również drżenie w nogach lub tułowiu. Rytmiczne, mimowolne drżenie nazywane jest w terminologii medycznej z łaciny tremorem.
Tremor jest kategoryzowany z jednej strony ze względu na cechy kliniczne, tj. czy istnieją wcześniej istniejące choroby lub ryzyko, czy drżenie występuje tylko w pewnych sytuacjach, takich jak odpoczynek, ruch lub określona postawa ciała:
- Drżenie spoczynkowe: drżenie, gdy dotknięta chorobą część ciała jest w spoczynku, np. gdy ręce leżą luźno na udach.
- Drżenie pozycyjne: drżenie części ciała, które są aktywnie utrzymywane w określonej pozycji, np. wyciągnięte ramiona.
- Drżenie zamiarowe: drżenie podczas ruchów celowych, np. podczas picia ze szklanki.
Klasyfikacji dokonuje się także w zależności od tego, czy drżenie występuje w związku z chorobą, jest dziedziczne, czy też nie ma rozpoznanej przyczyny. Drżenie bez zidentyfikowanej przyczyny dotyczy od 0,31 do 1,7% populacji ogólnej. Częstotliwość występowania wzrasta wraz z wiekiem.
Co może być przyczyną?
Najczęstsze przyczyny, które nie wymagają leczenia
Wzmożone drżenie fizjologiczne
- Normalne drżenie w przypadku lęku i nerwowości może wystąpić u każdego.
- Może być ono nasilone przez chorobę lub leki lub też ich odstawienie.
- Utrzymuje się zwykle krócej niż 3 lata, ale i tak należy wykluczyć podstawową chorobę neurologiczną.
Najczęstsze przyczyny, które mogą wymagać leczenia
Drżenie samoistne
- Często występuje w rodzinie, zwykle rozpoczyna się w wieku dorosłym i stopniowo nasila.
- Różni się częstotliwością występowania i nasileniem, występuje po obu stronach rąk, ale może też dotyczyć innych części ciała, np. głowy.
- Najczęstsze z nich to drżenie pozycyjne i ruchowe.
- Drżenie może chwilowo zmniejszyć się w wyniku spożywania alkoholu, by potem powrócić z większą siłą.
Choroba Parkinsona
- Zwykle występuje na początku jednostronnie u osób po 60 roku życia i z czasem się pogarsza.
- Jednostronne drżenie w spoczynku klasycznie zmniejsza się podczas przejścia do ruchów pozycyjnych lub działania.
- Typowe objawy to utrata wymachu ramion podczas chodzenia, utrata mimiki twarzy i monotonny głos.
Nadczynność tarczycy (hipertyreoza)
- Choroba ta znacznie częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn.
- Typowe objawy to drżenie, utrata wagi, pocenie się i bezsenność.
Przewlekły alkoholizm
- Drżenie rąk często występuje po długotrwałym spożywaniu alkoholu.
- Drżenie może być również spowodowane odstawieniem alkoholu.
- Zwykle objawy ulegają poprawie po spożyciu niewielkich ilości alkoholu z nawrotem po upływie od 3 do 4 godzin.
Drżenie wywołane lekami
- Do leków wywołujących drżenie należą m.in. lit, amfetamina i steroidy. Także kofeina może wywołać drżenie.
- Drżenie może wystąpić jako objaw odstawienia w uzależnieniu od benzodiazepin lub narkotyków.
Rzadkie przyczyny, które mogą wymagać leczenia
Choroby mózgu
- Drżenie psychogenne zwykle zaczyna się nagle i może ustać równie nagle lub w momencie rozproszenia.
- Przyczyną drżenia może być również udar lub guz mózgu.
Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?
- Jeśli drżenie ogranicza Pana(-i) życie codzienne lub jest uciążliwe, należy szukać pomocy lekarskiej.
Badania
- Ważne jest, aby dokładnie opisać od kiedy, w jakich sytuacjach i w jaki sposób występuje drżenie.
- Objawy towarzyszące, drżenie u członków rodziny, stosowanie leków lub spożywanie alkoholu mogą również dać wskazówki co do przyczyny.
- Badanie fizykalne wykaże, jaki to rodzaj drżenia i czy występują oznaki typowych chorób podstawowych.
- Próbka pisma ręcznego może dostarczyć informacji wskazującej na chorobę Parkinsona.
- Wykonuje się badania neurologiczne i – w zależności od podejrzewanej diagnozy – ewentualnie badania krwi.
- W przypadku podejrzenia określonych chorób konieczne może być wykonanie badania rezonansem magnetycznym (RM).
- Dzieci z drżeniem, niepewnością co do klasyfikacji drżenia, nagłym początkiem bez uchwytnej przyczyny lub drżeniem samoistnym, które nie poprawia się po terapii, powinny być kierowane do neurologa.
Leczenie
- Drżenie samoistne może być leczone za pomocą leków lub elektrycznej stymulacji mózgu.
- Jeśli przyczyną drżenia są leki, odstawia się je (czasowo) lub zmniejsza ich dawkę.
- Jeśli drżenie jest spowodowane chorobą podstawową, to jest ona leczona.
Dodatkowe informacje
- Drżenie samoistne
- Choroba Parkinsona
- Nadczynność tarczycy (hipertyreoza)
- Drżenie – informacje dla personelu medycznego
- Drżenie samoistne – Informacje dla personelu medycznego
Autorzy
- Markus Plank, mgr, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń
- Jonas Klaus, lekarz, Fryburg Bryzgowijski
- Lek. Kalina van der Bend, recenzent