MEDIBAS
  2. Tematy kliniczne
  3. Neurologia
  4. Informacje dla pacjentów
  5. Inne choroby
  6. Spastyczność

Spastyczność

Spastyczność oznacza silnie wzmożone, mimowolne napięcie mięśni szkieletowych, któremu często towarzyszą ograniczenia ruchowe.
Last published: 04.01.2024  |  Last revised: 28.05.2018  |  Last updated: 28.05.2018
:    : 
: 0
  • Napięcie mięśni
  • Ruchy mięśni
  • Wzmożone napięcie mięśni
  • Zaburzenia spastyczne
  • Spastyczność

Co to jest spastyczność?

Spastyczność to wzmożone napięcie mięśni szkieletowych, które występuje w wyniku uszkodzenia dróg nerwowych wychodzących z rdzenia kręgowego lub mózgu. Prawidłowo te ścieżki nerwowe sterują ruchami mięśni poprzez wysyłanie impulsów stymulujących lub hamujących. Jeśli dojdzie do uszkodzenia w mózgu lub w rdzeniu kręgowym, zanikają głównie impulsy hamujące. Prowadzi to do nadmiernej stymulacji mięśnia, który trwale się napina. Spastyczności towarzyszą zwykle inne objawy, takie jak porażenie, spowolnienie ruchów czy wzmożone odruchy ze ścięgien.

Przyczyny

Następujące choroby są często związane z rozwojem spastyczności:

Spastyczność zwykle rozwija się w ramach tych chorób dopiero w późniejszym przebiegu. Na przykład uraz rdzenia kręgowego początkowo powoduje zwiotczenie mięśni, które były kontrolowane przez jego uszkodzoną część. Dopiero po pewnym czasie, jeśli rdzeń kręgowy nie wygoi się, dochodzi do wzmożonego napięcia mięśni.

Spastyczność może się również ostro nasilać lub towarzyszyć nagłym napięciom mięśnia, gdy pacjenci odczuwają ból, napięcie emocjonalne lub przechodzą zakażenie, np. dróg moczowych. W większości przypadków spastyczność cofa się po wyleczeniu zakażenia. Ponadto zaparcia lub bolące zmiany skórne (np. odleżyny) mogą nasilać spastyczność.

Objawy

W zależności od stopnia uszkodzenia nerwów w mózgu lub rdzeniu kręgowym spastyczność może dotyczyć pojedynczych mięśni, mięśni całej ręki lub nogi, połowy ciała lub całego ciała.

Stale napięte mięśnie prowadzą do zmian, które mogą być bardzo bolesne. Wady postawy często występują, gdy dotknięte mięśnie przyczepiają się do stawu i utrzymują go w wymuszonej pozycji. Mięśniem można zazwyczaj poruszać tylko w niewielkim zakresie lub wcale. Jednolite, drobne ruchy zależne od woli nie są już możliwe. Często utrudnia to poruszanie się w życiu codziennym. Pacjenci po udarze z niedowładem połowiczym często potrzebują pomocy przy jedzeniu.

W badaniu lekarskim często stwierdza się żywe lub nadaktywne odruchy ścięgniste (wywoływane w ścięgnach), przykładowo po stuknięciu w ścięgno poniżej kolana noga "podskoczy"bardziej niż w zdrowym stawie (odruch rzepkowy). Podczas gdy mięśnie zginające w ramionach dominują w swoim napięciu, mięśnie rozciągające chorej nogi są bardziej napięte. Prowadzi to często do charakterystycznego obrazu w hemiplegii, gdzie ręka jest trwale zgięta, a noga trwale wyprostowana, tak że podczas chodzenia trzeba się wychylać na bok.

Leczenie

Celem leczenia jest złagodzenie istniejącego bólu i utrzymanie mobilności w jak największym stopniu. Największą rolę odgrywa w tym fizjoterapia. Można zaproponować trening siłowy, na przykład jazdę na rowerze lub trening na bieżni. Jeśli nogi są dotknięte zaburzeniem, prowadzi się codzienny trening stania, który pozytywnie wpływa zarówno na trawienie, jak i na psychikę pacjenta. Szyny na łokieć, nadgarstek lub kostkę mogą pomóc, aby staw nie usztywnił się. Ponadto ćwiczenia relaksacyjne mogą zmniejszyć stres i napięcie psychiczne, co z kolei pozytywnie wpływa na napięcie mięśni. Ważne jest, aby pacjent wykonywał ćwiczenia również w domu, ewentualnie przy wsparciu bliskich, aby osiągnąć jak największy efekt.

Oprócz fizjoterapii istnieją leki zmniejszające napięcie mięśniowe. Mogą one być przyjmowane w postaci tabletek lub wstrzykiwane bezpośrednio do chorego mięśnia.

Dodatkowe informacje

Autorzy

  • Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (recenzent)
  • Marleen Mayer, lekarz, Mannheim

Link lists

Authors

Previous authors

Updates

Gallery

Snomed

Click to edit

References

Based on professional document Zespół spastyczny. References are shown below.

  1. Dietz V, Sinkjaer T. Spastic movement disorder: impaired reflex function and altered muscle mechanics. Lancet Neurol 2007; 6: 725–733 PMID: 17638613 PubMed
  2. Kheder A, Nair KP. Spasticity: pathophysiology, evaluation and management. Pract Neurol 2012;12: 289-98. PubMed
  3. Ansari NN, Naghdi S. The effect of Bobath approach on the excitability of the spinal alpha motor neurones in stroke patients with muscle spasticity. Elektromyogr Clin Neurophysiol 2007; 47: 29–36 PMID: 17375879 PubMed
  4. Tariq M, Akhtar N, Ali M et al. Eperisone compared to physiotherapy on muscular tone of stroke patients: a prospective randomized open study. JPMA 2005; 55: 202–204 PMID: 15960286 PubMed
  5. Pak S, Patten C. Strengthening to promote functional recovery poststroke: an evidence-based review. Top Stroke Rehabil 2008; 15: 177–199 PMID: 18647724 PubMed
  6. Eng JJ, Levins SM, Townson AF et al. Use of prolonged standing for individuals with spinal cord injuries. Phys Ther 2001; 81: 1392–1399 PMID: 11509069 PubMed
  7. Iwata M, Kondo I, Sato Y et al. An ankle-foot orthosis with inhibitor bar: effect on hemiplegic gait. Arch Phys Med Rehabil 2003; 84: 924–927 PMID: 12808552 PubMed
  8. Harvey LA, Katalinic OM, Herbert RD et al. Stretch for the treatment and prevention of contractures. Cochrane Database Syst Rev 2017;1:CD007455. PMID: 28146605 PubMed
  9. Stein C, Fritsch CG, Robinson C, Sbruzzi G, Plentz RD. Effects of Electrical Stimulation in Spastic Muscles After Stroke: Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Stroke 2015;46(8):2197-205. pmid:26173724 PubMed
  10. Whiting PF, Wolff RF, Deshpande S et al. Cannabinoids for Medical Use: A Systematic Review and Meta-analysis. JAMA 2015; 313(24):2456-73. PMID: 26103030 PubMed
  11. Koppel, BS, Brust JC, Fife T et al. Systematic review: Efficacy and safety of medical marijuana in selected neurologic disorders: Report of the Guideline Development Subcommittee of the American Academy of Neurology. Neurology 2014; 82:1556–1563. PMID: 24778283 PubMed
  12. National Institute for Health and Care Excellence. Cannabis-based medicinal products. NICE guideline. 11 November 2019. www.nice.org.uk
  13. Ade-Hall RA, Moore AP. Botulinum toxin type A in the treatment of lower limb spasticity in cerebral palsy. Cochrane Database Syst Rev. 2000: CD001408. PMID: 10796784 PubMed
  14. Butefisch C, Hummelsheim H, Denzler P et al. Repetitive training of isolated movements improves the outcome of motor rehabilitation of the centrally paretic hand. J Neurol Sci 1995; 130: 59–68 PMID: 7650532 PubMed
  15. Sun SF, Hsu CW, Sun HP et al. Combined botulinum toxin type A with modified constraint-induced movement therapy for chronic stroke patients with upper extremity spasticity: a randomized controlled study. Neurorehabil Neural Repair 2010; 24: 34–41 PMID: 19729582 PubMed
  16. Hesse S, Schulte-Tigges G, Konrad M et al. Robot-assisted arm trainer for the passive and active practice of bilateral forearm and wrist movements in hemiparetic subjects. Arch Phys Med Rehabil 2003; 84: 915–920 PMID: 12808550 PubMed
  17. Hesse S, Bertelt C, Jahnke MT et al. Treadmill training with partial body weight support compared with physiotherapy in nonambulatory hemiparetic patients. Stroke 1995; 26: 976–981 PMID: 7762049 PubMed
  18. Pizzi A, Carlucci G, Falsini C et al. Application of a volar static splint in poststroke spasticity of the upper limb. Arch Phys Med Rehabil 2005a; 86: 1855–1859 PMID: 16181954 PubMed
  19. Gracies JM, Marosszeky JE, Renton R et al. Short-term effects of dynamic lycra splints on upper limb in hemiplegic patients. Arch Phys Med Rehabil 2000; 81: 1547–1555 PMID:11128888 PubMed
  20. Simpson DM, Gracies JM, Graham HK et al. Assessment: Botulinum neurotoxin for the treatment of spasticity (an evidence based review). Report of the therapeutics and Technology Assessment Subcommittee of the American Academy of Neurology. Neurology 2008; 70; 1691–1698 PMID: 18458229 PubMed
  21. Garces K, McCormick A, McGahan L, Skidmore B. Botulinum toxin A for upper and lower limb spasticity: a systematic review. Ottawa, ON, Canada: Canadian Coordinating Office for Health Technology Assessment (CCOHTA). Technology Report; 51. 2005. www.cadth.ca
  22. van Kujik AA, Geurts ACH, Beevaart BJW et al. Treatment of upper extremity spastcity in stroke patients by focal neuronal or neuromuscular blockade: a systematic review of the literature. Rehabil Med 2002; 34: 51–61 PMID: 12019580 PubMed
  23. Motta F, Buonaguro V, Stignani C. The use of intrathecal baclofen pump implants in children and adolenscents: safety and complications in 200 consecutive cases. J Neurosurg. 2007; 107 (Suppl. 1): 32–35 PMID: 17644918 PubMed
  24. Stetkarova I, Yablon SA, Kofler M et al. Procedure- and device-related complications of intrathecal baclofen administration for management of adult muscle hypertonia: a review. Neurorehabil Neural Repair 2010; 24: 609– 19 DOI: 10.1177/1545968310363585 DOI
  25. Zdolsek HA, Olesch C, Antolovich G et al. Intrathecal baclofen therapy: benefits and complications. J Intellect Dev Disabil 2011; 36: 207–213 www.tandfonline.com