Zespół cieśni nadgarstka

Regional content

Content

Czym jest zespół cieśni nadgarstka?

Definicja

Zespół cieśni nadgarstka (ZCN) to zespół objawów wynikających z ucisku na nerw pośrodkowy, który przechodzi przez kanał nadgarstka. Nerw ten odpowiada za czucie w części dłoniowej kciuka, palca wskazującego, środkowego i połowy palca serdecznego, a także za ruchy w kilku mięśniach ręki. Ucisk na nerw w kanale nadgarstka powoduje ból, drętwienie, mrowienie i utratę czucia w obszarze jego unerwienia.

Anatomia i objawy

Kanał nadgarstka to anatomiczna przestrzeń, która powstaje dzięki kościom nadgarstka i więzadłom. W jego obrębie znajduje się nerw pośrodkowy, który, gdy jest uciskany, wywołuje charakterystyczne objawy. Osoby cierpiące na zespół cieśni nadgarstka mogą odczuwać drętwienie, mrowienie i ból, szczególnie w obszarze kciuka, palca wskazującego i środkowego. Objawy mogą nasilać się w nocy, a niektóre czynności, takie jak trzymanie telefonu, pisanie czy jazda na rowerze, mogą je pogarszać. Często zdarza się, że pacjenci mają trudności z manipulowaniem małymi przedmiotami, co może ograniczać ich zdolności motoryczne i precyzyjne.

Zespół cieśni nadgarstka może występować zarówno jednostronnie, jak i obustronnie. W dłuższym czasie może dojść do zaniku mięśni kciuka, co może prowadzić do ograniczenia jego funkcji.

Zespół cieśni nadgarstka, anatomia i objawy

Obszar unerwienia i przebieg nerwu pośrodkowego

Zanik mięśni w zespole cieśni nadgarstka

Zespół cieśni nadgarstka, drętwienie palców

Przyczyny

Zespół cieśni nadgarstka może mieć wiele przyczyn, ale najczęściej wynika z ucisku na nerw pośrodkowy w kanale nadgarstka. Taki ucisk może być efektem różnych stanów chorobowych, urazów lub anatomicznych zmian w obrębie nadgarstka. Przyczyny rozwoju ZCN to:

Przewlekłe zapalenie stawów – zmiany zapalne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, mogą prowadzić do obrzęku i zwężenia kanału nadgarstka, co zwiększa ucisk na nerw pośrodkowy. Zespół cieśni nadgarstka może także wystąpić w przebiegu dny moczanowej.
Złamania nadgarstka – urazy w obrębie nadgarstka, takie jak złamania, mogą prowadzić do zmian strukturalnych, które utrudniają prawidłowe przewodzenie nerwów, wywołując ZCN.
Guzy i zmiany w obrębie kanału nadgarstka – występowanie guzów lub innych zmian w obrębie nadgarstka, takich jak torbiele czy zmiany kostne, może prowadzić do ucisku na nerw.
Przewlekłe, monotonne ruchy ręki – osoby wykonujące powtarzalne ruchy rękami, takie jak pracownicy linii montażowych, rolnicy, ogrodnicy, a także zawodowi muzycy, są bardziej narażeni na rozwój ZCN. Ryzyko zwiększa się również w przypadku pracy z użyciem narzędzi wibrujących.
Choroby metaboliczne – cukrzyca, niedoczynność tarczycy oraz zaburzenia funkcjonowania nerek mogą sprzyjać rozwojowi zespołu cieśni nadgarstka, ponieważ prowadzą do obrzęku tkanek lub zmian w strukturach anatomicznych nadgarstka.
Zwiększenie masy ciała – otyłość i nadwaga również stanowią czynnik ryzyka, ponieważ mogą prowadzić do zwiększenia nacisku na nerw w obrębie kanału nadgarstka.
Zmiany hormonalne – zespół cieśni nadgarstka występuje częściej u kobiet, zwłaszcza w okresie ciąży, kiedy zmiany hormonalne mogą prowadzić do obrzęku i zwężenia kanału nadgarstka.

Częstość występowania

Zespół cieśni nadgarstka jest najczęściej występującym zespołem ucisku nerwu i główną przyczyną uszkodzeń nerwów obwodowych (nerwów znajdujących się poza obrębem mózgu i rdzenia kręgowego).
Na zespół cieśni nadgarstka cierpi około 3,7–4,9% populacji.
Wiek zachorowania to zwykle ponad 30 lat, a częstość występowania rośnie z wiekiem. Szczyt zachorowań przypada między 40. i 60. rokiem życia.
Kobiety chorują 3–4 razy częściej niż mężczyźni.

Badania

Rozpoznanie zespołu cieśni nadgarstka opiera się na szczegółowym wywiadzie lekarskim oraz wynikach badań fizykalnych. Do najczęściej wykonywanych testów należą:

Test Phalena – polega na utrzymaniu nadgarstka w maksymalnym zgięciu przez kilka minut. Objawy ZCN, takie jak mrowienie czy drętwienie, mogą wystąpić w odpowiedzi na ten test.
Test Tinela-Hoffmanna – delikatne opukanie kanału nadgarstka może wywołać objawy bólowe i drętwienie w obrębie ręki, co jest charakterystyczne dla ZCN.
Elektroneurografia (ENG) – badanie to pozwala na dokładną ocenę prędkości przewodzenia nerwu pośrodkowego, co może potwierdzić obecność uszkodzenia nerwu.

Ponadto, w celu wykluczenia innych przyczyn objawów, lekarz może zlecić badania takie jak ultrasonografia (USG), rezonans magnetyczny (MRI) lub zdjęcia rentgenowskie (RTG) nadgarstka.

Test Phalena

Zespół cieśni nadgarstka, objaw Tinela

Zespół cieśni nadgarstka, badanie czucia

Leczenie

Dostępne opcje leczenia obejmują:

Szyna nadgarstkowa – w przypadku łagodnych objawów stosuje się ortezy, które odciążają nadgarstek, szczególnie w nocy. Jest to skuteczna metoda leczenia, zwłaszcza u kobiet w ciąży.
Kortyzon i leki przeciwbólowe – w przypadku nasilających się objawów można zastosować krótkotrwałą terapię kortyzonem (max. 2 tygodnie) w postaci tabletek lub zastrzyków. Kortyzon zmniejsza stan zapalny i obrzęk w kanale nadgarstka, co może złagodzić objawy.
Operacja – jeżeli objawy nie ustępują po leczeniu zachowawczym, konieczna może być interwencja chirurgiczna. Zabieg polega na przecięciu więzadła nadgarstka, co pozwala na zwiększenie przestrzeni w kanale nadgarstka i zmniejszenie ucisku na nerw pośrodkowy. Operację można przeprowadzić metodą otwartą lub endoskopową.

Dalsze działania

Istnieją też różne inne możliwości leczenia zespołu cieśni nadgarstka. Takie metody jak fizjoterapia, terapia magnetyczna, ultradźwięki, laseroterapia, akupunktura, przyjmowanie witamin czy diuretyków (w celu wypłukania wody) nie dowiodły jednoznacznie swojej skuteczności.

W przypadku nadwagi należy schudnąć.

Rokowanie

Większość osób z zespołem cieśni nadgarstka odzyskuje pełną sprawność po leczeniu, szczególnie jeśli objawy są rozpoznane i leczone we wczesnym stadium. W wielu przypadkach objawy ustępują po operacji, choć pełne wygojenie może zająć kilka miesięcy. Należy jednak pamiętać, że w rzadkich przypadkach może dojść do powikłań, takich jak trwałe uszkodzenie nerwu.