Co to jest krwiak podtwardówkowy?

Krwiak podtwardówkowy to nagromadzenie krwi między dwoma warstwami otaczających mózg opon mózgowych: oponą twardą i pajęczynówką. Takie krwawienie jest spowodowane przede wszystkim ciężkimi urazami głowy. Szczególnie jednak u osób starszych wystarczą pozornie drobne urazy czy upadki, aby doszło do powstania krwiaka podtwardówkowego. W zależności od przebiegu czasowego krwotoku rozróżnia się ostry krwiak podtwardówkowy, który prowadzi do wystąpienia objawów w ciągu kilku godzin do kilku dni po wypadku, oraz przewlekły krwiak podtwardówkowy, który może rozwijać się przez kilka tygodni. W takich przypadkach nierzadko zdarza się, że poszkodowani nie pamiętają już wypadku, który był jego przyczyną.

Częstość występowania krwiaka podtwardówkowego wynosi około pięciu przypadków na 100 000 osób rocznie. Szczególnie zagrożone są osoby starsze i osoby uzależnione od alkoholu. Krwiak podtwardówkowy występuje 5 razy częściej między 70. a 79. rokiem życia. 

Objawy

Gdy krwawienie rozszerza się, zwiększając nacisk na mózg, może wystąpić szeroki zakres objawów. W przypadku ostrego krwiaka podtwardówkowego następuje zwykle szybkie pogorszenie świadomości aż do stanu śpiączki.

Z kolei przewlekły krwiak podtwardówkowy może objawiać się w bardziej zróżnicowany sposób. Objawy zwykle rozwijają się stopniowo i czasem mogą pojawić się dopiero po kilku tygodniach od urazu głowy. Częstym objawem są bóle głowy. Osoby dotknięte chorobą często zgłaszają niecharakterystyczne objawy, takie jak słaba koncentracja, zmęczenie lub dezorientacja. Nasilenie objawów często zmienia się w ciągu kilku dni. Mniej powszechnymi objawami są paraliż i zaburzenia mowy.

Diagnostyka

Podejrzenie krwiaka podtwardówkowego wynika z opisanych objawów i przebytego urazu głowy. Jednak wiele osób dotkniętych chorobą nie pamięta urazu. Po badaniu lekarskim pod kątem objawów neurologicznych w większości przypadków wykonuje się Ttomografię komputerową (TK) głowy, za pomocą której można dobrze zobrazować ewentualne krwawienie. Ponadto za pomocą obrazu można ocenić, czy jest to świeży uraz, czy starsze krwawienie.

Leczenie

W przypadku podejrzenia krwiaka podtwardówkowego należy dążyć do pilnej hospitalizacji. Jeśli to podejrzenie się potwierdzi, należy rozważyć pilne leczenie, aby uniknąć zagrażającego życiu uszkodzenia mózgu. W większości przypadków konieczna jest operacja, aby wyeliminować krwawienie i tym samym zmniejszyć nacisk na mózg. Obecnie tę operację neurochirurgiczną często przeprowadza się przez mały wywiercony otwór w górnej części czaszki. Po usunięciu nagromadzonej krwi umieszcza się dren, aby zapobiec ponownemu wypełnieniu się krwiaka. W 75-90% operacja daje dobre rezultaty.

W przypadku małych krwiaków podtwardówkowych, które nie powodują żadnych objawów, leczenie można odroczyć. Pacjent musi być jednak regularnie obserwowany za pomocą tomografii komputerowej.

Rokowanie

Rokowanie w przypadku krwiaka podtwardówkowego zależy od zakresu i przebiegu objawów. Ostry krwiak podtwardówkowy jest zwykle bardziej groźny i wymaga pilnego leczenia. Małe, przewlekłe krwiaki mogą zniknąć samoistnie. Jeśli krwiak jest wcześnie leczony, istnieje duża szansa na pełne wyleczenie. Ryzyko trwałego uszkodzenia jest mniejsze u osób młodszych. Po leczeniu ważne są regularne kontrole neurologiczne, aby wykluczyć nawrót krwotoku. Bez leczenia duży krwiak może stać się zagrożeniem dla życia.

Dodatkowe informacje

• Tomografia komputerowa (TK) głowy
• Krwiak podtwardówkowy — informacje dla personelu medycznego

Ilustracje

Krwiak podtwardówkowy

Autorzy

• Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (recenzent)
• Jonas Klaus, lekarz, Fryburg