MEDIBAS
  2. Tematy kliniczne
  3. Neurologia
  4. Objawy
  5. Ból twarzy

Ból twarzy

Last published: 11.09.2023  |  Last revised: 08.03.2024  |  Last updated: 08.03.2024
:    : 
: 365
  • Ból w okolicy twarzy
  • Ból twarzy
  • Zapalenie zatok przynosowych
  • Problemy stomatologiczne
  • Nocne zgrzytanie zębami
  • Klasterowy ból głowy
  • Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic
  • Dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego
  • Migrena
  • Uporczywy idiopatyczny ból twarzy
  • PIFP
  • Dysfunkcja skroniowo-żuchwowa
  • TMD
  • Neuralgia nerwu trójdzielnego
  • Ból ustno-twarzowy
  • Napadowa hemikrania
  • Zespół SUNCT
  • Zespół SUNA
  • Hemikrania ciągła
  • Uporczywy idiopatyczny ból twarzy
  • PIFP
  • PIDAP
  • Nietypowy ból twarzy
  • BMS
  • Pieczenie ust

Informacje ogólne

Definicja

  • Wiodący objaw: ból w obrębie twarzy (bóle ustno-twarzowe) o różnorodnym podłożu (stomatologicznym i nie stomatologicznym)1
  • Różnicowanie pierwotnego i wtórnego bólu twarzy (analogicznie do bólu głowy)
    • Ból pierwotny: ból twarzy sam w sobie jest stanem chorobowym i zwykle nie ma uchwytnej przyczyny organicznej.
    • Ból wtórny: ból twarzy jest objawem choroby podstawowej (np. zapalenie zatok przynosowych).

Klasyfikacja

Klasyfikacja ICOP (2020)

  • Niezależna klasyfikacja bólu twarzy według Międzynarodowej Klasyfikacji Bólu Jamy Ustnej i Twarzy (International Classification of Orofacial Pain - ICOP)
    • przed rokiem 2020 włączona do klasyfikacji bólów głowy ICHD-32
  • Podział bólu jamy ustnej i twarzy na sześć grup:
  1. Ból jamy ustnej i twarzy przypisywany chorobom i dysfunkcjom struktur zębodołowych i przyległych struktur anatomicznych 
    • 1.1 Ból zęba
    • 1.2 Ból błony śluzowej jamy ustnej, ślinianek i kości szczęki
  2. Ból mięśniowo-powięziowy w obrębie jamy ustnej i twarzy
    • 2.1 Pierwotny ból mięśniowo-powięziowy twarzy
    • 2.2 Wtórny ból mięśniowo-powięziowy twarzy
  3. Ból stawów skroniowo-żuchwowych
  4. Ból jamy ustnej i twarzy przypisywany uszkodzeniu lub chorobie nerwów czaszkowych.
  5. Ból jamy ustnej i twarzy przypominający pierwotne bóle głowy
    • 5.1 Migrena twarzowa
    • 5.2 Napięciowy ból twarzy
    • 5.3 Trójdzielno-autonomiczny ból twarzy
    • 5.4 Ból twarzy spowodowany konfliktem naczyniowo-nerwowym
  6. Idiopatyczny ból jamy ustnej i twarzy

Epidemiologia

Przyczyna konsultacji

  • Powodem konsultacji najczęściej jest ból.

Rozważania diagnostyczne

  • Ból twarzy znajduje się w obszarze zainteresowania różnych dziedzin medycyny (stomatologia, medycyna ogólna, chirurgia szczękowa, laryngologia, neurologia, leczenie bólu).1
    • Często jest powodem pierwotnego zgłoszenia się do stomatologa.
    • nieliczne wizyty u specjalistów w trakcie leczenia nie stomatologicznych bólów twarzy
    • ryzyko niepotrzebnych zabiegów (np. ekstrakcje zębów)
  • Ból przeniesiony z innego miejsca może obejmować okolicę twarzy.
    • Np. promieniowanie bólu głowy do twarzy występuje u około 10% pacjentów.
  • Z przewlekłym bólem twarzy często wiążą się inne choroby.1
  • Patrz też powiązane artykuły:

Niebezpieczne choroby wymagające leczenia

ICD-10

  • B02.2 Półpasiec z zajęciem innych części układu nerwowego (n. trójdzielnego)
  • B02.3 Półpasiec oczny
  • G44.0 Klasterowy ból głowy
  • G50 Zaburzenia nerwu trójdzielnego [V nerw czaszkowy]
    • G50.1 Nietypowy ból twarzy
  • H20 Zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego
  • H40 Jaskra
  • H48 Zaburzenia nerwu wzrokowego i dróg wzrokowych w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej
  • H92.0 Ból ucha
  • J01 Ostre zapalenie zatok
  • K02 Próchnica zębów
  • K05 Zapalenie dziąsła i choroby przyzębia
  • K07.6 Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego: Dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego (DSSŻ)
  • K10 Inne choroby szczęki i żychwy
    • K10. 2 Stany zapalne szczęki i żuchwy
    • K10.3 Zapalenie zębodołu szczęki i żuchwy
  • M31.6 Inne olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic
  • R51 Ból głowy 

Diagnostyka różnicowa

Napadowy ból twarzy

Nerwoból nerwu trójdzielnego (n. trigeminus)

  • Zobacz artykuł Nerwoból nerwu trójdzielnego.
  • Definicja i etiologia
    • neuropatyczny ból twarzy z neuralgią nerwu trójdzielnego (V)
    • klasyfikacja według Międzynarodowej Klasyfikacji Bólu Jamy Ustnej i Twarzy (International Classification of Orofacial Pain - ICOP)
      • klasyczny: konflikt naczyniowo-nerwowy z przemieszczeniem nerwu trójdzielnego
      • wtórny: przypisywany chorobie podstawowej (np. stwardnienie rozsiane - SM w 2–3% wszystkich przypadków)
      • idiopatyczny: bez występowania korelacji
  • Epidemiologia
    • ryzyko zachorowania w ciągu całego życia 0,16–0,3%
    • szczyt zachorowalności między 60. a 70. rokiem życia
  • Objawy
    • charakter bólu: niezwykle ostry ból, kłujący i przypominający rażenie prądem elektrycznym
    • umiejscowienie: jednostronnie w obszarze unerwienia przez nerw trójdzielny
    • przebieg: piorunujące uderzenia trwające kilka sekund, rzadko do 2 minut; dodatkowo możliwy ból ciągły
    • czynniki wyzwalające: ból samoistny lub wywołany na przykład dotykiem, żuciem, mówieniem
  • Diagnostyka
    • Rozpoznanie stawia się na podstawie obrazu klinicznego.
    • badanie obrazowe RM celem wyjaśnienia przyczyny
  • Leczenie
    • leczenie farmakologiczne, np. z zastosowaniem karbamazepiny
    • w przypadku konfliktu naczyniowo-nerwowego, w razie potrzeby operacyjne odbarczenie mikronaczyniowe

Nerwoból nerwu językowo-gardłowego (n.glossopharyngeus)

  • Zobacz artykuł Nerwoból nerwu językowo-gardłowego.
  • Definicja i etiologia
    • zespół bólu neuropatycznego z neuralgią nerwu językowo-gardłowego (IX)
    • Analogicznie do nerwobólu nerwu trójdzielnego: najczęstszą przyczyną jest konflikt naczyniowo-nerwowy.
  • Epidemiologia
    • rzadki zespół, zapadalność 0,2–0,4/100 000 osobolat
  • Objawy
    • napady silnego, przeszywającego bólu o charakterze rażenia prądem elektrycznym, trwające od kilku sekund do 2 minut; dodatkowo możliwy ból ciągły
    • czynniki wyzwalające: połykanie, mówienie i kaszel
    • umiejscowienie: obszar unerwienia przez nerw językowo-gardłowy (n. glossopharyngeus) oraz gałęzie uszne i gardłowe nerwu błędnego (ucho, podstawa języka, migdałki podniebienne, poniżej kąta żuchwy) 
  • Diagnostyka
    • rozpoznanie na podstawie objawów klinicznych; RM w celu wyjaśnienia przyczyny
  • Leczenie
    • pierwotne leczenie farmakologiczne, np. z zastosowaniem karbamazepiny lub okskarbazepiny
    • w przypadku niepowodzenia, możliwe operacyjne mikronaczyniowe odbarczenie 

Klasterowy ból głowy

  • Zobacz artykuł Klasterowy ból głowy.
  • Definicja i etiologia
    • pierwotny ból głowy z grupy trójdzielno-autonomicznych bólów głowy 
    • inne zespoły trójdzielno-autonomicznego bólu głowy
      • napadowa hemikrania (jednostronny ból głowy)
      • zespół SUNCT (short-lasting unilateral neuralgiform pain with conjunctivital injection and tearing)/zespół SUNA (short-lasting unilateral neuralgiform headache attacks with cranial autonomic features)
      • ciągła hemikrania (jednostronny ból głowy)
  • Epidemiologia
    • chorobowość klasterowego bólu głowy: 0,1–0,2% 
    • Mężczyźni chorują częściej niż kobiety (3:1).
    • Podtyp twarzowy klasterowego bólu głowy dotyczy 14,8% wszystkich pacjentów z bólem klasterowym.
  • Objawy
    • krótkotrwałe napady silnego, ostrego, jednostronnego bólu głowy
    • Czas trwania epizodu bólowego, także z napadem bólu klastrowego w obrębie jamy ustnej i twarzy, wynosi 15–180 minut.
    • częstotliwość: od jednego ataku co 2 dni do 8 ataków dziennie
    • towarzyszące objawy wegetatywne (z układu autonomicznego) po tej samej stronie
      • łzawienie, nastrzyknięcie spojówek, katar, pocenie się, zaczerwienienie skóry, zespół Hornera, niepokój
  • Diagnostyka
    • rozpoznanie na podstawie wywiadu lekarskiego i przedmiotowego badania neurologicznego
  • Leczenie
    • ostre epizody: tlenoterapia lub stosowanie tryptanów5
    • profilaktyka, np. werapamil lub topiramat

Migrena twarzowa

  • Zobacz artykuł Migrena.
  • Definicja i etiologia
  • Epidemiologia
    • częstość występowania: 20% u kobiet i 8% u mężczyzn
    • Podtyp migreny jamy ustnej i twarzy dotyczy 2,3% wszystkich chorych na migrenę.
  • Objawy
    • epizodyczny, często jednostronny ból głowy o charakterze pulsująco-tętniącym
    • W migrenie jamy ustnej i twarzy napady bólu twarzy z lub bez bólu głowy trwają od 4 do 72 godzin.
    • towarzysząca utrata apetytu (prawie zawsze), nudności (80%), wymioty (40-50%), światłowstręt (60%), nadwrażliwość na hałas (50%)
  • Leczenie
    • Ostre epizody: ASA lub NLPZ, w ciężkich napadach można w razie potrzeby stosować tryptany.

Przewlekły ból twarzy

Przetrwały idiopatyczny ból twarzy (Persistent Idiopathic Facial Pain - PIFP)

  • Definicja i etiologia
    • zespół objawów z utrzymującym się bólem jamy ustnej i twarzy trwającym ponad 2 godziny dziennie
    • przewlekłe zaburzenie bólowe o niejasnej patogenezie 
    • synonim: nietypowy ból twarzy
  • Epidemiologia
    • rzadki zespół, zapadalność 4,4/100 000 osobolat
    • Chorują głównie kobiety (ok. 90%).
  • Objawy
    • przebieg: ciągłe, niekiedy nawracające dolegliwości, z nagłymi zaostrzeniami, trwające przez co najmniej 2 godziny dziennie
    • Umiejscowienie: trudny do zlokalizowania ból twarzy, którego nie można jednoznacznie przypisać do obszaru unerwienia, jednostronny lub obustronny, może promieniować i rozprzestrzeniać się np. do okolicy szyi.
    • charakter: tępy, uciskający lub męczący
    • Sen zazwyczaj nie jest zakłócany przez ból.
  • Diagnostyka
  • Leczenie
    • wyjaśnienie, edukowanie pacjenta i terapia behawioralna 
    • Relaks i wypoczynek może przynieść ulgę.
    • unikanie interwencji chirurgicznych
      • Zabiegi takie, jak ekstrakcje zębów, często prowadzą do nasilenia objawów.
    • leczenie farmakologiczne (między innymi leki przeciwdepresyjne, przeciwpadaczkowe)5

Zespół pieczenia jamy ustnej (burning mouth syndrom - BMS)

  • Zobacz artykuł Zespół pieczenia jamy ustnej (BMS).
  • Definicja i etiologia
    • zespół utrzymującego się dyskomfortu w jamie ustnej trwający ponad 2 godziny dziennie
    • Etiologia choroby wciąż nie została wyjaśniona.
  • Epidemiologia
    • zapadalność: około 11,4 na 100 000 osób
    • częsta u kobiet w okresie menopauzalnym
  • Objawy
    • przebieg: uporczywe dolegliwości, nasilające się i słabnące
    • umiejscowienie: powierzchowne w błonie śluzowej jamy ustnej, zwykle po obu stronach
    • charakter: przede wszystkim uczucie pieczenia
    • Suchość w ustach oraz zaburzenia smaku to częste objawy towarzyszące.
  • Diagnostyka
    • rozpoznanie przez wykluczenie: fizykalnie niezmieniona błona śluzowa jamy ustnej i brak możliwości ustalenia przyczyn miejscowych lub ogólnoustrojowych 

Wtórny ból twarzy

Ostre zapalenie zatok przynosowych

  • Zobacz artykuł Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok.
  • Definicja i etiologia
    • ostre zapalenie błony śluzowej nosa z zaburzonym drenażem i wentylacją zatok przynosowych
    • najczęściej etiologia wirusowa w przebiegu przeziębienia
    • najczęściej dotyczy zatoki szczękowej, rzadziej sitowej, czołowej lub klinowej
    • Jesli trwa dłużej niż 3 miesiące, stwierdza się przewlekłe zapalenie zatok.
  • Epidemiologia
    • choroba bardzo częsta
    • W okresie zimowym dotyczy około 15–20% populacji.
  • Objawy
    • Typowym objawem jest ból twarzy.
      • Ból umiejscowiony jest wokół oczu, na czole lub przy zębach.
      • Najczęściej występuje tylko po jednej stronie lub z przewagą po jednej stronie.
    • objawy towarzyszące
      • pogorszone samopoczucie
      • trudności w oddychaniu przez nos i obecność wydzieliny z nosa
      • osłabiony zmysł węchu
      • gorączka i ból głowy
  • Diagnostyka
    • Rozpoznanie stawia się na podstawie obrazu klinicznego.
  • Leczenie
    • W niepowikłanych przypadkach stosuje się leczenie objawowe, np. mukolitykami i aerozolami/kroplami o działaniu obkurczającym błonę śluzową nosa.
    • W ciężkich przypadkach, jeśli to konieczne, należy stosować antybiotykoterapię (antybiotyk pierwszego wyboru w tym przypadku to amoksycylina 500 mg 3 razy dziennie).
    • W przypadku zębopochodnego ropnego zapalenia zatok, w razie potrzeby zabieg chirurgiczny.

Zaburzenia czynnościowe stawu skroniowo-żuchwowego (temporomandibular dysfunction - TMD)

  • Zobacz artykuł Zaburzenia czynnościowe stawu skroniowo-żuchwowego (TMD).
  • Definicja i etiologia
    • ból związany z mięśniami żwaczami, stawem skroniowo-żuchwowym i strukturami przyległymi (ból mięśniowo-powięziowy w obrębie jamy ustnej i twarzy)
    • Występuje z lub bez upośledzenia czynnościowego.
    • Bóle mięśni skroniowych (m. temporalis) i żwaczy (m. masseter) są powszechne.
  • Epidemiologia
    • szacowana na 5–12% populacji1
    • najczęstsza niestomatologiczna przyczyna bólu twarzy1
  • Objawy
    • przebieg epizodyczny lub uporczywy, jak również ostry lub przewlekły
    • ból stawów skroniowo-żuchwowych częściowo z promieniującym bólem twarzy (ból przeniesiony) 
    • Ruchomość stawu skroniowo-żuchwowego jest często ograniczona lub bolesna.
    • Możliwe są towarzyszące bóle głowy, szyi lub ucha.
  • Obraz kliniczny
    • ograniczenie ruchu otwarcia ust
    • modyfikacja bólu poprzez ruchy żuchwy lub palpację mięśni skroniowych (m.temporalis) lub żwaczy (m. masseter).
  • Leczenie
    • W większości przypadków choroba ustępuje samoistnie, ewentualnie można zalecić unikanie stresu, techniki relaksacyjne i leczenie zgrzytania zębami.

Choroby zębów i przyzębia

  • Zobacz artykuł Dyskomfort w jamie ustnej.
  • Definicja i etiologia
    • różne choroby zębów (np. próchnica) lub sąsiadujących struktur (zapalenie przyzębia)
  • Epidemiologia
    • Choroby zębów są najczęstszą przyczyną bólu twarzy.1 
  • Objawy
    • Ból jest często uporczywy lub prowokowany (mechanicznie, termicznie).
    • W przypadku chorób zębów ból może promieniować do innych miejsc w obrębie jamy ustnej i twarzy (ból przeniesiony).
  • Diagnostyka
    • badanie stomatologiczne i w razie potrzeby obrazowanie rentgenowskie

Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic (zapalenie tętnicy skroniowej)

  • Zobacz artykuł Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic.
  • Definicja i etiologia
    • układowe zapalenie dużych naczyń
    • Często dotyczy gałęzi tętnicy szyjnej zewnętrznej (np. tętnicy skroniowej), tętnicy ocznej lub łuku aorty i jego gałęzi.
  • Epidemiologia
    • najczęstsza postać pierwotnego układowego zapalenia naczyń
    • Zapadalność wynosi 15–44/100 000.
    • Dotyczy prawie wyłącznie pacjentów w wieku powyżej 50 lat.
  • Objawy
    • Wiodącym objawem klinicznym jest przeszywający/kłujący ból głowy, często po jednej stronie.
    • chromanie żuchwy (ok. 30% przypadków): świeży lub narastający ból podczas żucia
    • ryzyko ślepoty w przypadku zajęcia tętnic rzęskowych i przedniej niedokrwiennej neuropatii nerwu wzrokowego (anterior optic neuropathy - AION)
  • Diagnostyka
    • rozpoznanie według kryteriów klasyfikacyjnych ACR
    • klinicznie bolesna tętnica skroniowa przy palpacji, osłabione tętno
    • badania laboratoryjne: OB (często znaczne - powyżej 100 - przyspieszenie opadania) i podwyższone CRP
    • badanie USG i, w razie potrzeby, biopsja tętnicy skroniowej
  • Leczenie
    • glikokortykosteroidy w dużych dawkach
    • ewentualnie tocilizumab; metotreksat (MTX) poza zarejestrowanymi wskazaniami („off-label”)

Półpasieć i neuralgia popółpaścowa

  • Zobacz artykuły Półpasiec oraz Neuralgia popółpaścowa.
  • Definicja i etiologia
    • reaktywacja zakażenia wirusem ospy wietrznej i półpaśca (Varicella Zoster Virus - VZV) z ostrym zapaleniem nerwów
    • W 10–15% przypadków półpasiec dotyczy jednej lub kilku gałęzi nerwu trójdzielnego (n. trigeminus).
    • Półpasiec oczny oznacza zajęcie pierwszej gałęzi nerwu trójdzielnego (tj. nerwu ocznego, n. ophthalmicus).
    • Neuralgia popółpaścowa (nerwoból postherpetyczny) to utrzymujące się dolegliwości bólowe po wyleczeniu choroby zasadniczej.
  • Epidemiologia
    • około 900 zachorowań na półpaśca rocznie na 100 000 osób
    • Szczególnie dotyczy osób po 50. roku życia.
    • Neuralgia popółpaścowa występuje u około 10% wszystkich przypadków przebytego półpaśca.
  • Objawy
    • jednostronny ból w obszarze unerwienia zajętego nerwu
    • charakter dolegliwości: pieczenie, kłucie, palenie, mrowienie lub ból
    • W przebiegu choroby pojawiają się typowe pęcherzyki na zaczerwienionej skórze.
    • Nerwoból postherpetyczny z objawami pieczenia i swędzenia dotyczy tej samej okolicy i utrzymuje się po przebytym półpaścu.
  • Powikłania
  • Diagnostyka
    • zazwyczaj rozpoznanie na podstawie obrazu klinicznego, w razie potrzeby oznaczanie patogenów (metodą PCR)
  • Leczenie
    • terapia przeciwwirusowa półpaśca (np. acyklowir), w ciężkich przypadkach również dożylna 
    • w przypadku półpaśca ocznego konsultacja okulistyczna
    • leczenie neuralgii popółpaścowej zgodnie z zasadami terapii bólu neuropatycznego1

Inne przyczyny wtórnego bólu twarzy

Wywiad lekarski

Wywiad bólowy

  • Umiejscowienie1
    • ból jednostronny lub obustronny
    • w obszarze unerwienia przez jedną z gałęzi nerwu trójdzielnego (V)
      • nerwu ocznego (V1)
      • nerwu szczękowego (V2)
      • nerwu żuchwowego (V3)
    • możliwe promieniowanie i rozprzestrzenianie się bólu
  • Przebieg czasowy1
  • Intensywność i charakter bólu1
    • Dla neuralgii nerwu trójdzielnego typowe są bardzo silne bóle o charakterze uderzeniowym, podobne do rażenia prądem elektrycznym.
    • ból piekąco-swędzący i parestezje w przebiegu neuralgii popółpaścowej
    • uciskający/rozpierający ból twarzy często w przebiegu zapalenia zatok
  • Czynniki wyzwalające lub modyfikujące1
    • gorące, zimne lub słodkie pokarmy
      • w przypadku dolegliwości stomatologicznych
    • nasilenie bólu podczas żucia (chromanie żuchwy)
    • ból podobny do rażenia prądem elektrycznym nawet przy najmniejszym dotyku (allodynia)
    • wywołanie bólu poprzez ruchy kręgosłupa szyjnego, ułożenie głowy lub nacisk na mięśnie
    • aktywność fizyczna
    • stres i zmęczenie

Objawy towarzyszące

Badanie przedmiotowe

  • Oglądanie twarzy
    • zaczerwienienie i wykwity w miejscu bólu w przebiegu półpaśca
  • Orientacyjne badanie stanu uzębienia
  • Sprawdzenie ruchu otwierania ust oraz palpacja mięśni skroniowych (m. temporalis) i żwaczy (m. masseter)
  • Badanie ruchomości kręgosłupa szyjnego i palpacja punktów spustowych w obrębie mięśni
  • Ocena bólu przy ucisku i ruchach gałek ocznych
  • Badanie palpacyjne tętnicy skroniowej powierzchownej (a. temporalis superficialis)
  • Badanie punktów wyjścia nerwu (punkty uciskowe nerwu trójdzielnego)
  • Ocena czucia 
  • Ocena funkcji nerwów czaszkowych

Dodatkowe konsultacje u specjalistów

  • Badania obrazowe mózgu (RM, rzadziej TK)1
    • Wskazane w wielu zespołach bólowych twarzy w celu wykluczenia przyczyn, w których ból w zakresie twarzy jest objawem.
  • USG Doppler Duplex naczyń szyjnych i tętnicy skroniowej
  • Diagnostyka elektrofizjologiczna
    • w przypadku wątpliwości diagnostycznych i celem diagnostyki przez wykluczenie w idiopatycznych zespołach bólowych twarzy
  • Diagnostyka laboratoryjna

Inne zalecenia

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • W wielu przypadkach leczenie może prowadzić lekarz rodzinny.
  • Skierowanie do stomatologa w przypadku dolegliwości związanych z zębami
    • np. w celu dopasowania szyny relaksacyjnej w przypadku zgrzytania zębami
  • Skierowanie do neurologa, laryngologa lub okulisty – w zależności od objawów i podejrzewanej przyczyny

 Wskazania do skierowania do hospitalizacji

  • W przypadku pierwszego, ostrego i silnego bólu twarzy konieczna może być hospitalizacja.

Zalecenia

  • Leczenie jest uzależnione od choroby podstawowej.
    • Wtórny ból twarzy, w zależności od przyczyny, często leczy się przyczynowo.
    • W przypadku pierwotnego bólu twarzy często stosuje się leczenie objawowe lub terapię multimodalną.
  • Podstawowe znaczenie ma współpraca ze stomatologami i chirurgami szczękowymi.
    • np. unikanie interwencji chirurgicznych w przypadku zdrowego uzębienia3
  • Leczenie objawowe
    • W przypadku migreny lub klasterowego bólu głowy manifestujących się w obrębie twarzy należy podjąć leczenie w trybie pilnym.
    • w przypadku idiopatycznych zespołów bólowych twarzy – stosowanie leków przeciwdepresyjnych i przeciwpadaczkowych
    • Zobacz też artykuł na temat leczenia bólu neuropatycznego.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Ilustracje

Ból twarzy
Nerw trójdzielny (V) i jego gałęzie (V1-V3)


Źródła

Piśmiennictwo

  1. Zakrzewska JM. Differential diagnosis of facial pain and guidelines for management. Br J Anaesth. 2013;111(1):95-104. doi:10.1093/bja/aet125 doi.org
  2. The International Classification of Headache Disorders 3rd edition. Painful lesions of cranial nerves and other facial pain. International Headache society. Stand 2018 www.ichd-3.org
  3. Weiss AL, Ehrhardt KP & Tolba R. Atypical Facial Pain: a Comprehensive, Evidence-Based Review. Curr Pain Headache Rep 21, 8 (2017). https://doi.org/10.1007/s11916-017-0609-9 doi.org
  4. Krolczyk SJ. Persistent Idiopathic Facial Pain. Medscape 2014. emedicine.medscape.com
  5. Graff-Radford SB. Facial pain. Neurologist. 2009;15(4):171-177. doi:10.1097/NRL.0b013e31819827d8 pubmed.ncbi.nlm.nih.gov

Autorzy

  • Tomasz Sobalski, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, NZOZ Gabinet Lekarza Rodzinnego w Zielonkach (recenzent)
  • Tomasz Tomasik, Dr hab. n. med., Prof. UJ, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
  • Jonas Klaus, lekarz w trakcie specjalizacji z neurologii, Hamburg

Link lists

Powiązane artykuły

Informacje dla pacjentów

Authors

Previous authors

Updates

Gallery

Snomed

Click to edit