Co to są choroby przewodów łzowych i gruczołów łzowych?

Przewody łzowe. 1 Gruczoł łzowy, 2 Woreczek łzowy, 3 Przewód nosowo-łzowy

Aparat łzowy składa się z głównego gruczołu łzowego znajdującego się pod górną powieką na zewnątrz oka oraz kilku mniejszych gruczołów w powiece. W kąciku oka u nasady nosa woreczek łzowy zbiera płyn łzowy, a przewód nosowo-łzowy odprowadza płyn łzowy z oka do jamy nosowej. Choroby przewodów łzowych i gruczołów łzowych można podzielić na 3 różne typy:

• zwężenie i/lub zablokowanie przewodów nosowo-łzowych
• zapalenie woreczka łzowego
• zapalenie gruczołu łzowego

Zwężenie przewodów nosowo-łzowych charakteryzuje się nawracającym, często ropnym wyciekiem płynu z jednego lub obu oczu. Płyn wypływa z kącika oka po stronie nosa. Zapalenie woreczka łzowego lub gruczołów łzowych powoduje ból, obrzęk i sączenie wokół oczu o różnym nasileniu.

Zwężenie przewodów nosowo-łzowych u niemowląt jest częste i u większości dzieci otwiera się samoistnie w ciągu pierwszych 2 lat życia.

Zwężenie kanalika łzowego, który ma służyć jako ujście dla łez z oka, może spowodować stan zapalny woreczka łzowego. Dotyczy to głównie małych dzieci i osób w wieku 60–70 lat. Kobiety chorują częściej niż mężczyźni.

Zapalenie gruczołu łzowego jest rzadkie, może wystąpić jednocześnie z infekcją wirusową.

Przyczyny

Zwężone przewody nosowo-łzowe u małych dzieci wynikają z opóźnionego rozwoju kanalika łzowego czyli dziecko urodziło się ze zbyt wąskim kanalikiem łzowym. Wąskie kanaliki łzowe są czynnikiem predysponującym do zapalenia woreczka łzowego. Zapalenie woreczka łzowego jest zwykle spowodowane zakażeniem bakteryjnym.

Zapalenie gruczołu łzowego występuje rzadko i zwykle jest wynikiem zakażenia wirusowego. Jeśli jednak woreczek łzowy jest już objęty stanem zapalnym z powodu zakażenia wirusem, łatwo może rozwinąć się dodatkowo zakażenie bakteryjne.

Rozpoznanie

Rozpoznanie stawiane jest na podstawie wywiadu lekarskiego i badania okulistycznego. Często możliwe jest wyciśnięcie treści ropnej z woreczka łzowego, jeśli jest on objęty stanem zapalnym. Taką wydzielinę można wówczas zbadać pod kątem patogenów.

Leczenie

U małych dzieci w większości przypadków kanalik łzowy otwiera się sam. Jednak do tego czasu może minąć kilka miesięcy. Poza dokładnym oczyszczeniem letnią wodą, na początku nie trzeba stosować żadnego leczenia. Ponadto, jeśli dzieci mają wąskie kanaliki łzowe, można delikatnie masować obszar woreczka łzowego między kącikiem oka a nosem, aby złagodzić niedrożność. W pojedynczych przypadkach, jeśli rozwinie się zakażenie, konieczne może być leczenie antybiotykami.

W rzadkich przypadkach zapalenie woreczka łzowego może wymagać przeprowadzenia niewielkiego zabiegu chirurgicznego i otwarcia przewodu łzowego w celu odprowadzenia treści ropnej. Jeśli nie jest możliwe stworzenie stałego odpływu w ten sposób, konieczna może być operacja polegająca na stworzeniu sztucznego kanalika z woreczka łzowego do nosa.

Rokowanie

Wrodzone zwężenie przewodu łzowego u niemowląt zwykle ustępuje samoistnie w ciągu pierwszych kilku lat życia i rzadko wymaga leczenia. Zapalenie woreczka łzowego może przejść w stan przewlekły, powodując zwężenie przewodównosowo- łzowych. W takim przypadku pacjenci powinni mieć wykonane badanie okulistyczne, aby ocenić potrzebę operacji.

Jeśli woreczek łzowy lub gruczoły łzowe ulegną zapaleniu, w rzadkich przypadkach może powstać obrzęk lub ropień, a zakażenie może rozprzestrzenić się na otaczające tkanki. Konieczna jest wtedy intensywna terapia antybiotykami i ewentualnie zabieg chirurgiczny.

Dodatkowe informacje

• Antybiotyki.
• Zapalenie woreczka łzowego – informacje dla lekarzy.

Autorzy

• Joanna Dąbrowska-Juszczak, lekarz (redaktor)
• Kalina van der Bend, lekarz (recenzent)
• Markus Plank, dziennikarz medyczny i naukowy (recenzent/redaktor)