Regional content

Content

Informacje ogólne

Definicja

• Wydzielina w oku może być opisywana także jako nadmierne łzawienie albo określana jako mokre oko (epiphora).
• Ilość wydzielanych łez jest zbyt duża i przekracza możliwości odprowadzania ich nadmiaru.

Częstość występowania

• Zwykle występuje przy odruchowej stymulacji gruczołów łzowych dodatkowych.
• Postać patologiczna pojawia się, jeżeli ilość wydzielanych łez jest nadmierna i/lub odpływ wydzieliny jest utrudniony.
• Zwykle u osób w starszym wieku.

Anatomia kliniczna

• W każdym oku znajdują się dwa kanaliki łzowe, biegnące od przyśrodkowej części obu powiek (punkt łzowy) do woreczka łzowego.
• Przewód nosowo-łzowy łączy woreczek łzowy z jamą nosową i uchodzi do małżowiny nosowej dolnej.
• Niedrożność lub zwężenie tych dróg odpływu prowadzi do wypływu z oka nadmiaru wydzieliny.

Postępowanie diagnostyczne

• W warunkach fizjologicznych oko wytwarza tak niewielką objętość łez, że płyn łzowy odparowuje, zanim dotrze do kanalików odpływowych.
• Wypływanie wydzieliny z oka (nadmierne łzawienie) wskazuje na nadmierne wydzielanie i/lub niewystarczające odprowadzanie wydzieliny z oka.

Nadmierne wydzielanie

• Wzmożone bodźce:
  • czynniki emocjonalne
  • wzmożony odruch spojówkowo-gałkowy
    • stan zapalny
    • czynniki drażniące - np. wiatr, zimno, ciało obce, itp.

Zaburzenia odpływu wydzieliny

• U niemowląt mogą być niedrożne przewody nosowo-łzowe, które najczęściej ulegają samoistnemu otwarciu w pierwszych tygodniach życia.
• U osób starszych nadmierne wydzielanie łez jest często spowodowane miejscowym podrażnieniem lub zablokowaniem kanalików łzowych.
• Przewlekłe problemy z jamą nosową, zaburzenia budowy struktur nosa lub urazy mogą utrudniać odpływ łez.¹ 

Przyczyna konsultacji

• Niepokój rodziców dzieci związany z zablokowanymi przewodami nosowo-łzowymi i niegroźnym zapaleniem spojówek.

Potencjalnie poważne przyczyny wymagające leczenia

• Zapalenie woreczka łzowego u dorosłych.
• Miejscowe podrażnienie spowodowane obecnością ciał obcych lub nieprawidłowym wzrostem rzęs, itp.

ICD-10

• H04 Patologie układu łzowego.
  • H04.2 Łzawienie spowodowane zaburzeniami w odpływie łez.

Diagnostyka różnicowa

Wrodzona niedrożność anatomiczna

• U niemowląt kanalik łzowy może pozostać niedrożny aż do pierwszego, a w niektórych przypadkach nawet do drugiego roku życia.
• Często jednostronnie

Zapalenie woreczka łzowego

• Zobacz artykuł Zapalenie woreczka łzowego.
• Zakażenie woreczka łzowego.
• Częstym czynnikiem predysponującym jest zwężenie woreczka łzowego ze zmniejszonym odpływem do jamy nosowej.
• Zwykle jednostronnie występujące objawy: obrzęk, ból, zaczerwienienie, obecność lub wypływ wydzieliny (również ropnej).
• Zmiany zapalne w obszarze woreczka łzowego, wypływ ropnej wydzieliny z woreczków łzowych pod wpływem nacisku.

Zmiany związane z wiekiem

• Wydzielina w oku może występować w przypadku podwinięcia powieki i odwinięcia powieki, ponieważ w tych przypadkach punkty łzowe nie są w kontakcie z gałkami ocznymi, aby wchłonąć wypływające łzy.
• Mechanizm pompujący kanalików łzowych słabnie wraz z wiekiem. Może być to przyczyną wydzieliny z oka.

Wirusowe zapalenie spojówek

• Zobacz artykuł Zakaźne zapalenie spojówek.
• Zaczerwienienie oczu z wodnisto-śluzową wydzieliną i świądem.

Wywiad 

Jakie są okoliczności?

• Ciągłe łzawienie: należy szukać przyczyn miejscowych (zapalenie, nieprawidłowy wzrost rzęs, alergie, obecność ciała obcego, itp.).
• Łzawienie wyłącznie w odpowiedzi na bodźce (narażenie na wiatr, zimno, dym papierosowy, itp.): prawdopodobnie związane z niewystarczającym odpływem łez.

Czy objawom towarzyszy ból?

• Rozważyć miejscowe przyczyny, takie jak zakażenia i obecność ciała obcego, itp.

Problemy wywodzące się z jamy nosowej?

• Zwężenie ujścia przewodu nosowo-łzowego jest częste w przypadku przewlekłych dolegliwości związanych z błoną śluzową nosa (polipy, przewlekłe zapalenie), zaburzeń budowy (np. skrzywienie przegrody) lub zaburzeń pourazowych.

Niedrożność kanalika łzowego u dzieci?

• Często objawia się w pierwszych kilku tygodniach życia.

Badanie przedmiotowe

• Należy zwracać uwagę na podwinięcie powieki i odwinięcie powieki u starszych pacjentów.
• Należy zwrócić uwagę na objawy zakażenia.
• Wykluczenie nadmiernego łzawienia z podrażnienia.

Badania uzupełniające

Diagnostyka u specjalisty

• Badanie kąta przyśrodkowego powieki w lampie szczelinowej. 

Test z fluoresceiną

• Jeśli nie ma pewności, czy kanaliki łzowe są drożne, można zakroplić do oka fluoresceinę.
• Jeśli kanalik jest drożny, fluoresceinę można szybko wykryć w wydzielinie z nosa po tej samej stronie.

Test z chloramfenikolem

• Jeżeli kanaliki łzowe są drożne, jedna kropla chloramfenikolu powoduje w ciągu 10 minut gorzki smak w ustach.

Postępowanie i zalecenia

Wskazania do skierowania do specjalisty

Zwężenie kanalików łzowych u dzieci

• Przeważnie samoistne otwarcie kanalika łzowego w pierwszych tygodniach życia.
• Okuliści zalecają etapową terapię wrodzonego zwężenia przewodów łzowych:
  1. zachowawczo z codziennym masażem woreczka łzowego  
  2. płukanie kanalików łzowych  
  3. płukanie i zabiegowe udrażnianie kanalików łzowych w znieczuleniu ogólnym.

Zwężenie kanalików łzowych u dorosłych

• Zwykle wymaga skierowania do gabinetu okulistycznego w celu otwarcia i przepłukania kanalików łzowych.
• Pacjentów, którzy mają współistniejące przewlekłe problemy w obrębie jamy nosowej, należy skierować do laryngologa.

Postępowanie

Zwężenie kanalików łzowych u dzieci

• Masaż woreczka łzowego 3-5 razy na dobę przez 10 dni
• W przypadku wystąpienia zakażenia wskazane jest leczenie przeciwbakteryjne.

Ilustracje