informacjeInformacje ogólne
Definicja
- Wydzielina w oku może być opisywana także jako nadmierne łzawienie albo określana jako mokre oko (epiphora).
- Ilość wydzielanych łez jest zbyt duża i przekracza możliwości odprowadzania nadmiaru wydzieliny.
Częstość występowania
- Zwykle występuje przy odruchowej stymulacji gruczołów łzowych dodatkowych.
- Postać patologiczna pojawia się, jeżeli ilość wydzielanych łez jest nadmierna i/lub odpływ wydzieliny jest utrudniony.
- Zwykle u osób w starszym wieku
Anatomia kliniczna
- W każdym oku znajdują się dwa kanaliki łzowe, biegnące od przyśrodkowej części obu powiek (punkt łzowy) do woreczka łzowego.
- Przewód nosowo-łzowy łączy woreczek łzowy z jamą nosową i uchodzi do małżowiny nosowej dolnej.
- Niedrożność lub zwężenie tych dróg odpływu prowadzi do wypływu z oka nadmiaru wydzieliny.
Postępowanie diagnostyczne
- W warunkach fizjologicznych oko wytwarza tak niewielką objętość łez, że płyn łzowy odparowuje, zanim dotrze do kanalików odpływowych.
- Wypływanie wydzieliny z oka (nadmierne łzawienie) wskazuje na nadmierne wydzielanie i/lub niewystarczające odprowadzanie wydzieliny z oka.
Nadmierne wydzielanie
- Wzmożone bodźce: czynniki emocjonalne, wzmożony odruch spojówkowo-gałkowy (stan zapalny, czynniki drażniące - np. wiatr, zimno, ciało obce, itp.)
Zaburzenia odpływu wydzieliny
- U niemowląt mogą być niedrożne przewody nosowo-łzowe, które najczęściej ulegają samoistnemu otwarciu w pierwszych tygodniach życia.
- U osób starszych nadmierne wydzielanie łez jest często spowodowane miejscowym podrażnieniem lub zablokowaniem kanalików łzowych.
- Przewlekłe problemy z jamą nosową, zaburzenia budowy struktur nosa lub urazy mogą utrudniać odpływ łez.1
Przyczyna konsultacji
- Rodzice są często zaniepokojeni zablokowanymi przewodami nosowo-łzowymi i niegroźnym zapaleniem spojówek u dzieci.
Potencjalnie poważne przyczyny wymagające leczenia
- Zapalenie woreczka łzowego u dorosłych
- Miejscowe podrażnienie spowodowane obecnością ciał obcych lub nieprawidłowym wzrostem rzęs, itp.
ICD-10
- H04 Patologie układu łzowego
- H04.2 Łzawienie spowodowane zaburzeniami w odpływie łez
Diagnostyka różnicowa
Wrodzona niedrożność anatomiczna
- U niemowląt kanalik łzowy może pozostać niedrożny aż do pierwszego, a w niektórych przypadkach nawet do drugiego roku życia.
- Często jednostronnie
Zapalenie woreczka łzowego
- Zobacz artykuł Zapalenie woreczka łzowego.
- Zakażenie woreczka łzowego
- Częstym czynnikiem predysponującym jest zwężenie woreczka łzowego ze zmniejszonym odpływem do jamy nosowej.
- Zwykle występuje jednostronnie; cechuje się obecnością obrzęku, bólu, zaczerwienienia, wypływu wydzieliny, ropienia spojówki
- Zmiany zapalne w obszarze woreczka łzowego, wypływ ropnej wydzieliny z woreczków łzowych pod wpływem nacisku
Zmiany związane z wiekiem
- Wydzielina w oku może występować w przypadku podwinięcia powieki i
wywiniodwinięcia powieki, ponieważ w tych przypadkach punkty łzowe nie są w kontakcie z gałkami ocznymi, aby wchłonąć wypływające łzy. - Mechanizm pompujący kanalików łzowych słabnie wraz z wiekiem. Może być to przyczyną wydzieliny z oka.
Wirusowe zapalenie spojówek
- Zobacz artykuł
ZapalenieZakaźne zapalenie spojówek, zakaźne. - Zaczerwienienie oczu z wodnisto-śluzową wydzieliną i świądem
Wywiad
Jakie są okoliczności?
- Ciągłe łzawienie: należy szukać przyczyn miejscowych (zapalenie, nieprawidłowy wzrost rzęs, alergie, obecnośc ciała obcego, itp.)
- Łzawienie wyłącznie w odpowiedzi na bodźce (narażenie na wiatr, zimno, dym papierosowy, itp.): prawdopodobnie niewystarczający odpływ łez
Czy objawom towarzyszy ból?
- Rozważyć miejscowe przyczyny, takie jak zakażenia i obecność ciała obcego, itp.
Problemy wywodzące się z jamy nosowej?
- Zwężenie ujścia przewodu nosowo-łzowego nie jest rzadkością w przypadku przewlekłych dolegliwości związanych z błoną śluzową nosa (polipy, przewlekłe zapalenie), zaburzeń budowy (np. skrzywienie przegrody) lub zaburzeń pourazowych.
Niedrożność kanalika łzowego u dzieci?
- Często objawia się w pierwszych kilku tygodniach życia.
Badanie przedmiotowe
- Należy zwracać uwagę na podwinięcie powieki i
wywiniodwinięcie powieki u starszych pacjentów. - Należy zwrócić uwagę na objawy zakażenia.
- Wykluczenie nadmiernego łzawienia z podrażnienia
Badanie uzupełniające
Diagnostyka u specjalisty
- Badanie kąta przyśrodkowego powieki w lampie szczelinowej
Test z fluoresceiną
- Jeśli nie ma pewności, czy kanaliki łzowe są drożne, można zakroplić do oka fluoresceinę.
- Jeśli kanalik jest drożny, fluoresceinę można szybko wykryć w wydzielinie z nosa po tej samej stronie.
Test z chloramfenikolem
- Jeżeli kanaliki łzowe są drożne, jedna kropla chloramfenikolu powoduje w ciągu 10 minut gorzki smak w ustach.
Postępowanie i zalecenia
Wskazania do skierowania do specjalisty
Zwężenie kanalików łzowych u dzieci
- Przeważnie samoistne otwarcie kanalika łzowego w pierwszych tygodniach życia.
- Okuliści zalecają etapową terapię wrodzonego zwężenia przewodów łzowych:
- zachowawczo z codziennym masażem woreczka łzowego
- płukanie kanalików łzowych
- płukanie i zabiegowe udrażnianie kanalików łzowych w znieczuleniu ogólnym
Zwężenie kanalików łzowych u dorosłych
- Zwykle wymaga skierowania do gabinetu okulistycznego w celu otwarcia i przepłukania kanalików łzowych.
- Pacjentów, którzy mają współistniejące przewlekłe problemy z jamą nosową, należy skierować do laryngologa.
Postępowanie
Zwężenie kanalików łzowych u dzieci
- Masaż woreczka łzowego 3-5 razy na dobę przez 10 dni
- W przypadku wystąpienia zakażenia wskazane jest leczenie przeciwbakteryjne.
Ilustracje
Badanie drenażu łzowego
Źródła
Piśmiennictwo
- Worak SR. Obstruction Nasolacrimal Duct. emedicine medscape, 25.3.2016. emedicine.medscape.com
Autorzy
- Natalia Jagiełła, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, Praktyka Grupowa Lekarzy Rodzinnych w Krakowie (recenzent)
- Adam Windak, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie (redaktor)
- Heidrun Bahle, Dr med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, München