Regional content

Content

Informacje ogólne

Definicja

• Osteopetroza charakteryzuje się zmniejszoną resorpcją kości w wyniku genetycznie uwarunkowanej zmniejszonej funkcji osteoklastów, co prowadzi do zaburzonej mikroarchitektury kości i ich zwiększonej gęstości.
• Zaburzone procesy kościotworzenia prowadzą do zwiększonej kruchości kości pomimo nadmiernego nagromadzenia tkanki kostnej.
• Choroba została po raz pierwszy opisana w 1904 roku przez niemieckiego radiologa Albersa-Schönberga¹.

Epidemiologia

• Jest to rzadka choroba.
• Zapadalność szacuje się na 1:20 000 w odniesieniu do postaci dorosłej (dziedziczonej autosomalnie dominująco) i 1:250 000 w odniesieniu do cięższej postaci dziecięcej (dziedziczonej autosomalnie recesywnie)²
  .

Etiologia i patogeneza

• Zależnie od różnych defektów genetycznych choroba obejmuje odmienne obrazy kliniczne, które obejmują szereg zmian molekularnych i charakteryzują się szerokim spektrum objawów kliniczno-fenotypowych u osób dotkniętych chorobą³.
• Istnieją trzy główne postaci. Dzielą się one na kategorie w zależności od wieku pojawienia się dolegliwości i objawów przedmiotowych. Istnieją też inne podziały oparte na genetyce molekularnej, których specyfika może być istotna dla indywidualnych pacjentów. Leczenie poszczególnych wariantów odbywa się w specjalistycznych ośrodkach.

Początek w wieku młodzieńczym lub dorosłym, postać autosomalna dominująca (ADO, Autosomal Dominant Osteopetrosis)

• Objawy choroby pojawiają się zwykle między 10. a 40. rokiem życia
• Nazywana jest również łagodną osteopetrozą lub chorobą Albersa-Schönberga
• Wadliwe geny to LRP5 (typ I) lub CLCN7 (typ II)
• Brak zaburzenia wzrostu kości na długość
• Zaburzona przebudowa kości prowadzi do masywnych złogów wapnia i wzrostu gęstości kości.

Początek w okresie niemowlęcym, autosomalna recesywna osteopetroza (ARO, Autosomal Recessive Osteopetrosis)

• Ta postać nazywana jest także niemowlęcą osteopetrozą złośliwą.
• Wadliwe geny to TCIRG1 lub CLCN7, z których każdy odpowiada za niskie zewnątrzkomórkowe pH wymagane do prawidłowej aktywności osteoklastów.
• Choroba objawia się w pierwszych miesiącach życia i nieleczona prowadzi w wielu przypadkach do zgonu w ciągu pierwszych lat życia.

Postać pośrednia

• Wada genów CLCN7, CA2 lub CTSK dziedzczona w sposób autosomalny recesywny
• Manifestacja zwykle w pierwszym lub drugim roku życia
• Cechuje się obecnością zwapnień w mózgu, upośledzeniem umysłowym, niskim wzrostem, z towarzyszącą kwasicą kanalików nerkowych spowodowaną współistniejącymi zaburzeniami enzymatycznymi lub bez niej

Czynniki predysponujące

• Uwarunkowania genetyczne

ICD-10

• Q78 Inne osteochondrodysplazje
  • Q78.2 Marmurowatość kości

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Typowy obraz kliniczny i potwierdzenie radiologiczne, badania genetyczne

Diagnostyka różnicowa

• Hiperwitaminoza D
• Niedoczynność przytarczyc
• Mielofibroza
• Choroba Pageta kości
• Zatrucie ołowiem
• Rozproszone przerzuty w kościach raka piersi lub prostaty
• Rzekoma niedoczynność przytarczyc
• Zatrucie fluorem
• Niedokrwistość sierpowatokrwinkowa
• Białaczka
• Osteopetroza wywołana lekami

Wywiad lekarski

Początek choroby w wieku dorosłym

• Około 50% tych pacjentów jest bezobjawowych. Rozpoznanie jest często przypadkowe.
• Zmiany radiologiczne występują od dzieciństwa i są rozpoznawane w związku ze złamaniami lub zapaleniem kości i szpiku, które pojawiają się zwykle w okresie dojrzewania.
• Dzięki charakterystycznemu wywiadowi rodzinnemu rozpoznanie można również ustalić wcześniej.
• Zmiany kostne mogą prowadzić do neuropatii w wyniku uwięźnięcia nerwów i powodować na przykład drętwienie lub porażenie nerwu twarzowego.
• Mogą występować bóle kostne
• Kości są kruche i łatwo się łamią - nawet u około 40% pacjentów dotkniętych chorobą występują nawracające złamania.
• Rzadko pojawiają się zaburzenia czynności szpiku kostnego w postaci łagodnej niedokrwistości i/lub małopłytkowości
• W rzadkich przypadkach może dojść do porażenia nerwów twarzowych z powodu ucisku przez tkankę kostną.

Początek w okresie niemowlęcym lub pomiędzy okresem dziecięcym a dorosłością

• Uogólniona osteoskleroza
• Hepatosplenomegalia spowodowana pozaszpikową hematopoezą przy towarzyszącej niewydolności szpiku kostnego z niedokrwistością i małopłytkowością
• Hipokalcemia z hipokalcemicznymi napadami drgawek często pojawiającymi się już w okresie noworodkowym
• Zmiany hiperosteotyczne sklepienia czaszki z makrocefalią, czasami wodogłowiem
• Zwężenie nozdrzy tylnych i wczesne wystąpienie zaburzeń widzenia z powodu ucisku nerwów wzrokowych
• Zmiany kostne mogą prowadzić do neuropatii w wyniku uwięźnięcia nerwów i powodować na przykład drętwienie lub porażenie nerwu twarzowego.
• Następuje zahamowanie wzrostu, dzieci cechuje niskorosłość.
• Typowe objawy to wystające czoło, duża głowa, oczopląs i koślawość kolan.
• Jeśli zaangażowany jest również enzym anhydrazy węglanowej, postać pośrednia może prowadzić do kwasicy kanalików nerkowych, zwapnień mózgu i łagodnego upośledzenia umysłowego.

Diagnostyka laboratoryjna

• Początek choroby w wieku dorosłym
  • badania laboratoryjne mogą wykazać obniżony poziom witaminy D i wzrost poziomu fosfatazy alkalicznej; niedokrwistość i małopłytkowość występują rzadko i tylko w łagodnej postaci.
• Początek w okresie niemowlęcym lub pomiędzy tym okresem a dorosłością
  • wyniki badań laboratoryjnych w osteopetrozie dziecięcej mogą cechować się hipokalcemią i podwyższonym poziomem parathormonu (wtórna nadczynność przytarczyc, wysoki poziom fosfataz kwaśnych i CK)³.

Dodatkowe konsultacje specjalistyczne

• Badanie rentgenowskie w dwóch projekcjach jest badaniem diagnostycznym z wyboru; TK i RM można wykonać jako uzupełniające badania obrazowe.
• czaszka jest zwykle pogrubiona i nadmiernie uwapniona, szczególnie u podstawy, w zatokach przynosowych i jamie sutkowej jest zbyt mało powietrza.
• badanie rentgenowskie kręgosłupa ujawnia zwykle guzy kostne (wyrośle kostne w jamie szpikowej), rozwarstwienia i stwardnienia kręgów wyglądem przypominających kanapkę - nadmierna sklerotyzacja ich górnej i dolnej części.
• inne elementy układu kostnego również mogą wykazywać zmiany sklerotyczne - w miednicy i na końcach kości długich więzadła są na przemian sklerotyczne i cienkie.
• mogą występować oznaki wcześniejszych złamań lub zapalenia kości i szpiku.
• Molekularne badania genetyczne

Wskazania do skierowania do specjalisty

• Podejrzenie choroby (specjalistyczny ośrodek)

Leczenie

• Łagodna osteopetroza (początek w wieku dorosłym)
  • leczenie jest konieczne tylko w przypadku występowania objawów.
  • problemy związane z układem kostnym zaopatruje się lekami przeciwbólowymi, a w razie potrzeby przeprowadza się leczenie chirurgiczne.
  • wskazana suplementacja witaminy D
• Osteopetroza dziecięca
  • leczenie jest konieczne ze względu na poważny przebieg choroby, przy czym należy rozważyć bilans potencjalnego ryzyka i korzyści.
  • leczeniem z wyboru jest wczesny przeszczep zdrowych krwiotwórczych komórek macierzystych (HSCT, Haematopoietic Stem Cell Transplantation). Szanse powodzenia przeszczepu wynoszą od 40 do 85%, w zależności od dawcy.

Zalecenia dla pacjentów

• Należy unikać aktywności o zwiększonym ryzyku złamań kości.

Inne opcje leczenia

• Dobre wyniki leczenia złamań z zastosowaniem wewnętrznej i zewnętrznej stabilizacji
• Złamania goją się prawidłowo, nawet jeśli niedoczynność osteoklastów prowadzi do osteopetrozy kości.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

• Zwiększona kruchość kości sprzyja złamaniom i zapaleniu kości i szpiku.

Powikłania

• Złamania
• Zapalenie kości i szpiku

Rokowanie

• Jeśli osteopetroza pojawia się dopiero w wieku dorosłym, rokowanie jest zwykle dobre. Rokowanie w postaci dziecięcej i pośredniej jest gorsze.
• Dorośli z osteopetrozą są bezobjawowi w 50% przypadków, a ich długość życia nie odbiega zwykle od normy populacyjnej.
• W przypadku nieleczonej osteopetrozy dziecięcej większość pacjentów umiera w ciągu dziesięciu lat w wyniku ciężkiej niedokrwistości, krwawienia lub zakażenia. Rokowanie po przeszczepie szpiku kostnego zależy od indywidualnych powikłań. Możliwe jest wyleczenie. Istniejące wcześniej zaburzenia widzenia, powikłania neurologiczne i niski wzrost są jednak zwykle nieodwracalne.

Dalsze postępowanie

Plan dalszego postępowania

• Dalsze postępowanie powinno być prowadzone przez specjalistę.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

• Osteopetroza