informacjeInformacje ogólne
Definicja
- Osteopetroza charakteryzuje się zmniejszoną resorpcją kości w wyniku genetycznie uwarunkowanej
hipofunkcjizmniejszonej funkcji osteoklastów, co prowadzi do zaburzonej mikroarchitektury kości iści kości. - Zaburzone procesy kościotworzenia prowadzą do zwiększonej kruchości kości pomimo nadmiernego nagromadzenia tkanki kostnej.
- Choroba została po raz pierwszy opisana w 1904 roku przez niemieckiego radiologa Albersa-Schönberga1.
Epidemiologia
- Jest to rzadka choroba.
- Zapadalność szacuje się na 1:20 000 w odniesieniu do postaci dorosłej (
ADOdziedziczonej autosomalnie dominująco) i 1:250 000 w odniesieniu do cięższej postaci dziecięcej (AROdziedziczonej autosomalnie recesywnie)2
.
Etiologia i patogeneza
- Zależnie od różnych defektów genetycznych choroba obejmuje odmienne obrazy kliniczne, które obejmują szereg zmian molekularnych i charakteryzują się szerokim spektrum objawów kliniczno-fenotypowych u osób dotkniętych chorobą3.
- Istnieją trzy główne postaci. Dzielą się one na kategorie w zależności od wieku pojawienia się dolegliwości i objawów przedmiotowych. Istnieją też
dalszeinne podziały oparte na genetyce molekularnej, których specyfika może być istotna dla indywidualnych pacjentów. Leczenie poszczególnych wariantów odbywa się w specjalistycznychklinikachośrodkach.
Początek w wieku młodzieńczym lub dorosłym, postać autosomalna dominująca (ADO, Autosomal Dominant Osteopetrosis)
ChorobaObjawyrozpoczynachoroby pojawiają się zwykle między 10. a 40. rokiem życiai nazywana- Nazywana jest również łagodną osteopetrozą lub chorobą Albersa-Schönberga
. - Wadliwe geny to LRP5 (typ I) lub CLCN7 (typ II)
. - Brak
zaburzeń podłużnegozaburzenia wzrostu kości na długość - Zaburzona przebudowa kości prowadzi do masywnych złogów wapnia i wzrostu gęstości kości.
Początek w okresie niemowlęcym, autosomalna recesywna osteopetroza (ARO, Autosomal Recessive Osteopetrosis)
- Ta postać nazywana jest także niemowlęcą osteopetrozą złośliwą.
- Wadliwe geny to TCIRG1 lub CLCN7, z których każdy odpowiada za niskie zewnątrzkomórkowe pH wymagane do prawidłowej aktywności osteoklastów.
- Choroba objawia się w pierwszych miesiącach życia i nieleczona prowadzi w wielu przypadkach do zgonu w ciągu pierwszych lat życia.
Postać pośrednia
Recesywna wada dziedzicznaWada genów CLCN7, CA2 lub CTSK dziedzczona w sposób autosomalny recesywny- Manifestacja zwykle w pierwszym lub drugim roku życia
ZwapnieniaCechuje się obecnością zwapnień w mózgu, upośledzenieledzeniem umysłoweowym,niskiniskimwzrostwzrostem, z
Czynniki predysponujące
- Uwarunkowania genetyczne
ICD-10
- Q78 Inne osteochondrodysplazje
- Q78.2 Marmurowatość kości
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
- Typowy obraz kliniczny i potwierdzenie radiologiczne, badania genetyczne
Diagnostyka różnicowa
- Hiperwitaminoza D
- Niedoczynność przytarczyc
- Mielofibroza
- Choroba Pageta kości
- Zatrucie ołowiem
- Rozproszone przerzuty w kościach raka piersi lub prostaty
- Rzekoma niedoczynność przytarczyc
- Zatrucie fluorem
- Niedokrwistość sierpowatokrwinkowa
- Białaczka
- Osteopetroza wywołana lekami
Wywiad lekarski
Początek choroby w wieku dorosłym
- Około 50% tych pacjentów jest bezobjawowych. Rozpoznanie jest często przypadkowe.
- Zmiany radiologiczne występują od dzieciństwa i są rozpoznawane w związku ze złamaniami lub zapaleniem kości i szpiku, które
mogpojawiająwystąpićsię zwykle w okresie dojrzewania. - Dzięki
odpowiedniemucharakterystycznemu wywiadowi rodzinnemu rozpoznanie można również ustalić wcześniej. - Zmiany kostne mogą prowadzić do neuropatii w wyniku uwięźnięcia nerwów i powodować na przykład drętwienie lub porażenie nerwu twarzowego.
MożeMogą wystąpiępować bóllekości.kostne- Kości są kruche i łatwo się łamią
.U- nawet u około 40% pacjentówz tądotkniętych chorobą występują nawracające złamania. - Rzadko pojawiają się zaburzenia czynności szpiku kostnego w postaci łagodnej niedokrwistości i/lub małopłytkowości
- W rzadkich przypadkach może dojść do porażenia nerwów twarzowych z powodu ucisku przez tkankę kostną.
Początek w okresie niemowlęcym lub pomiędzy tymokresem okresemdziecięcym a dorosłością
- Uogólniona osteoskleroza
- Hepatosplenomegalia spowodowana pozaszpikową hematopoezą przy towarzyszącej niewydolności szpiku kostnego z niedokrwistością i małopłytkowością
- Hipokalcemia z hipokalcemicznymi napadami drgawek często
występujpojawiającymi się już w okresie noworodkowym - Zmiany
hiperostotycznehiperosteotyczne sklepienia czaszki z makrocefalią, czasami wodogłowiem - Zwężenie nozdrzy tylnych i wczesne wystąpienie zaburzeń widzenia z powodu ucisku nerwów wzrokowych
- Zmiany kostne mogą prowadzić do neuropatii w wyniku uwięźnięcia nerwów i powodować na przykład drętwienie lub porażenie nerwu twarzowego.
- Następuje zahamowanie wzrostu, dzieci cechuje niskorosłość.
- Typowe objawy to wystające czoło, duża głowa, oczopląs i
kolanokoślawelawość kolan. - Jeśli zaangażowany jest również enzym anhydrazy węglanowej, postać pośrednia może prowadzić do kwasicy kanalików nerkowych, zwapnień mózgu i łagodnego upośledzenia umysłowego.
Diagnostyka w praktyce lekarza rodzinnego lub pediatrylaboratoryjna
- Początek choroby w wieku dorosłym
Badaniabadania laboratoryjne mogą wykazaćhipowitaminozęobniżony poziom witaminy D i wzrost poziomu fosfatazy alkalicznej; niedokrwistość i małopłytkowość występują rzadko i tylko w łagodnej postaci.
- Początek w okresie niemowlęcym lub pomiędzy tym okresem a dorosłością
Wynikiwyniki badań laboratoryjnych w osteopetrozie dziecięcej mogąwykazywacechować się hipokalcemięą i podwyższonyszonympoziompoziomem parathormonu (wtórna nadczynność przytarczyc, wysoki poziom fosfataz kwaśnych i CK)3.
Dodatkowe konsultacje u specjalistówspecjalistyczne
- Badanie rentgenowskie w dwóch projekcjach jest
procedurąbadaniemdiagnostycznądiagnostycznym z wyboru; TK i RM można wykonać jako uzupełnienieniające badania obrazowe. Czaszkaczaszka jest zwykle pogrubiona izbitanadmiernie uwapniona, szczególnie u podstawy.,Ww zatokach przynosowych i jamie sutkowej jest zbyt mało powietrza.Badaniebadanie rentgenowskie kręgosłupa ujawnia zwykle guzy kostne (wyrośle kostne w jamie szpikowej), rozwarstwienia i stwardnieniapłytkikręgówkońcowej (wyglądem przypominającecych kanapkę)wywodzące-sinadmierna sklerotyzacja ich górnej i dolnej częz wnętrza kości.Inneinneczęścielementykościukładu kostnego również mogąbywykazywać zmiany sklerotyczne.W- w miednicy i na końcach kości długich więzadła są na przemian sklerotyczne i cienkie.Mogmogą występować oznaki wcześniejszych złamań lub zapalenia kości i szpiku.- Molekularne badania genetyczne
Wskazania do skierowania do specjalisty
- Podejrzenie choroby (specjalistyczny ośrodek)
Leczenie
- Łagodna osteopetroza (początek w wieku dorosłym)
Leczenieleczenie jest konieczne tylko w przypadku wystąpieniaępowania objawów.Problemyproblemy związane z układem kostnymleczyzaopatruje się lekami przeciwbólowymi, a w razie potrzeby przeprowadza się leczenie chirurgiczne.- wskazana suplementacja witaminy D
- Osteopetroza dziecięca
Leczenieleczenie jest konieczne ze względu na poważny przebieg choroby, przy czym należy rozważyćpowikłaniabilans potencjalnego ryzyka iryzykokorzyści.Leczeniemleczeniem z wyboru jest wczesny przeszczep zdrowych krwiotwórczych komórek macierzystych (HSCT, Haematopoietic Stem Cell Transplantation). Szanse powodzenia przeszczepu wynoszą od 40 do 85%, w zależności od dawcy.
Zalecenia dla pacjentów
- Należy unikać aktywności o zwiększonym ryzyku złamań kości.
Inne opcje leczenia
- Dobre wyniki leczenia złamań z zastosowaniem wewnętrznej i zewnętrznej stabilizacji
- Złamania goją się
normalnieprawidłowo, nawet jeśli niedoczynność osteoklastów prowadzi do osteopetrozy kości.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
- Zwiększona kruchość kości sprzyja złamaniom i zapaleniu kości i szpiku.
Powikłania
- Złamania
- Zapalenie kości i szpiku
Rokowanie
- Jeśli osteopetroza
wystpojawia siępujedopiero w wieku dorosłym, rokowanie jest zwykle dobre. Rokowanie w postaci dziecięcej i pośredniej jest gorsze. - Dorośli z osteopetrozą są bezobjawowi w 50% przypadków, a ich długość życia nie odbiega zwykle od normy populacyjnej.
- W przypadku nieleczonej osteopetrozy dziecięcej większość pacjentów umiera w ciągu dziesięciu lat w wyniku ciężkiej niedokrwistości, krwawienia lub zakażenia. Rokowanie po przeszczepie szpiku kostnego zależy od indywidualnych powikłań. Możliwe jest wyleczenie. Istniejące wcześniej zaburzenia widzenia, powikłania neurologiczne i niski wzrost są jednak zwykle nieodwracalne.
Dalsze postępowanie
Plan dalszego postępowania
- Dalsze postępowanie powinno być prowadzone przez specjalistę.
Informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
QuellenŹródła
LiteraturLiteratura
- Albers-Schonberg H. Roentgenbilder einer seltenen Knochenerkrankung. Munch Med Wochenschr 1904; 51: 365.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=Munch Med Wochenschr [ta]+AND+51[vol]+AND+365[page]" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Search&db=PubMed&term=Munch Med Wochenschr [ta]+AND+51[vol]+AND+365[page]" target="_blank">PubMed - A. B. Ozer. Osteopetrosis. OrphanAnesthesia 2017. doi:10.19224./ai2017.s611
- Blank R. Osteopetrosis. Medscape, last updated Dec 17, 2014.
http://emedicine.medscape.com/article/123968-overview" href="http://emedicine.medscape.com/article/123968-overview" target="_blank">emedicine.medscape.com - Whyte MP, Wenkert D, Clements KL, McAlister WH, Mumm S. Bisphosphonate-induced osteopetrosis. N Engl J Med 2003; 349: 457-63. New England Journal of Medicine
- Tolar J. Osteopetrosis. N Engl J Med 2004; 351: 2839-49. New England Journal of Medicine
- Stark, Z., Savarirayan, R. Osteopetrosis. Orphanet J Rare Dis 4, 5 (2009) doi.org
- Yap J, Skandhan A, Elfeky M, et al. Autosomal dominant osteopetrosis. Reference article, Radiopaedia.org doi.org
AutorenAutorzy
- Natalia Jagiełła, lekarz (redaktor)
- Dr. med. Dirk Wetzel, Allgemeinarzt, Zierenberg