Czym jest spondyloza?

Definicja

Spondyloza to termin określający zmiany degeneracyjne (zużycie) w obrębie struktur kręgosłupa, szczególnie w jego odcinkach szyjnym i lędźwiowym. Zjawisko to jest uznawane za naturalne, związane z procesem starzenia się organizmu. Spondyloza dotyczy przede wszystkim krążków międzykręgowych, kręgów oraz więzadeł międzykręgowych. Jest to powszechna dolegliwość, która nie zawsze powoduje objawy, ale może prowadzić do bólu pleców i innych problemów ruchowych.

Objawy

Spondyloza w początkowych stadiach zazwyczaj nie wywołuje wyraźnych objawów. Zmiany degeneracyjne w strukturach kręgosłupa są często wykrywane przypadkowo podczas badań obrazowych, takich jak rentgen, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny. Warto zaznaczyć, że nie ma istotnej korelacji między stopniem nasilenia zmian a nasilenie bólu pleców.

Jednak niektórzy pacjenci mogą doświadczać bólu pleców, który najczęściej występuje w okolicach szyi oraz dolnej części pleców. Ból może nasilać się podczas obciążenia pleców, zwłaszcza gdy pacjent przyjmuje wymuszoną pozycję ciała lub wykonuje określony ruch. W bardziej zaawansowanych przypadkach spondyloza może prowadzić do powikłań, takich jak zwężenie kanału kręgowego (ciasnota kanału kręgowego), ucisk na korzenie nerwowe, a także tworzenie wyrośli kostnych (osteofitów) w obrębie szyjnego odcinka kręgosłupa. Tego rodzaju zmiany mogą powodować duszności oraz trudności w połykaniu.

Przyczyny

Spondyloza jest wynikiem naturalnego zużywania się struktur kręgosłupa związanym z wiekiem. Krążki międzykręgowe, które pełnią funkcję amortyzatorów pomiędzy kręgami, tracą z biegiem lat swoją elastyczność. To z kolei prowadzi do zwiększonego obciążenia więzadeł, co może prowadzić do zaburzeń w obrębie kręgosłupa. Zmiany te prowadzą do zmian w metabolizmie kości oraz powstawania wyrośli kostnych, które mogą wpływać na ruchomość i powodować ból.

Zwyrodnienia krążków międzykręgowych z powstawaniem wyrośli

Do czynników, które mogą przyspieszyć proces degeneracji kręgosłupa, zalicza się:

• Choroba Scheuermanna – wrodzone zmiany w kręgosłupie,
• Wady rozwojowe kręgosłupa,
• Stany zapalne,
• Urazy,
• Czynniki związane ze stylem życia, takie jak palenie papierosów, otyłość i brak aktywności fizycznej.

Częstotliwość występowania

Spondyloza jest schorzeniem, które najczęściej dotyka osoby powyżej 40. roku życia. Wraz z wiekiem zmiany zwyrodnieniowe w kręgosłupie stają się coraz bardziej powszechne, a ich nasilenie może być związane z prowadzonym stylem życia.

Badania dodatkowe

Spondyloza jest diagnozowana najczęściej podczas rutynowych badań obrazowych przeprowadzanych z innych powodów, jak np. ból pleców. W takich badaniach może zostać zauważona zmniejszona szerokość krążków międzykręgowych, a także zwapnienia w obrębie kręgów i więzadeł.

Jeśli pacjent zgłasza objawy sugerujące inne schorzenia, takie jak zapalenie kręgosłupa lub choroby reumatyczne (np. reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Bechterewa), zaleca się wykonanie dodatkowych badań, np. badanie krwi.

Leczenie

Spondyloza jest schorzeniem przewlekłym, na które nie ma skutecznego leczenia, które mogłoby całkowicie cofnąć zmiany degeneracyjne. Jednak objawy bólowe mogą zostać złagodzone poprzez odpowiednią terapię.

W leczeniu bólu pleców, które pojawia się w wyniku spondylozy, zaleca się:

• Krótki odpoczynek, zwłaszcza w okresach zaostrzenia bólu,
• Leki przeciwbólowe, takie jak ibuprofen czy paracetamol, które mogą pomóc w zmniejszeniu bólu,
• Fizjoterapia oraz leczenie ciepłem, które mogą pomóc w poprawie ruchomości i złagodzeniu napięcia mięśniowego,
• Zróżnicowana aktywność fizyczna, aby zachować elastyczność i sprawność kręgosłupa.

W przypadku pacjentów z ciężkimi objawami, takimi jak ucisk na korzenie nerwowe, problemy z połykanie lub poważne ograniczenia ruchowe, rozważa się leczenie chirurgiczne. Interwencje chirurgiczne mogą obejmować usunięcie wyrośli kostnych lub zmniejszenie nacisku na rdzeń kręgowy, w celu złagodzenia objawów neurologicznych.

Rokowanie

Spondyloza jest dolegliwością przewlekłą, która nie prowadzi do zwiększonej umieralności, jednak może znacząco wpłynąć na jakość życia pacjenta. W większości przypadków rokowanie jest dobre, a objawy można kontrolować za pomocą leczenia zachowawczego. Zmiany degeneracyjne w kręgosłupie mogą jednak postępować z wiekiem, co wiąże się z nawrotami bólu i stopniowym ograniczeniem sprawności. Warto podkreślić, że regularna aktywność fizyczna i unikanie czynników ryzyka, takich jak otyłość czy palenie, mogą opóźnić rozwój spondylozy.

Dodatkowe informacje

• Ból pleców
• Aktywność fizyczna: lekarstwo dla ciała i ducha
• Spondyloza – informacje dla lekarzy

Autorka

• Kalina van der Bend, lekarz (recenzent)
• Susanna Allahwerde, lekarka, specjalista chorób wewnętrznych, Berlin