Definicja

 Zakleszczające zapalenie ścięgna, znane również jako palec strzelający (ang. Trigger Finger), jest stosunkowo powszechnym schorzeniem, które dotyczy najczęściej palca serdecznego, środkowego i kciuka. W tej chorobie dochodzi do obrzęku i podrażnienia ścięgna zginacza, co ogranicza jego ruchomość w wąskiej pochewce ścięgna. Skutek tego to blokowanie palca w pozycji zgiętej, co jest nie tylko bolesne, ale także utrudnia wykonywanie codziennych czynności.

Angielski termin "Trigger Finger" pochodzi od spustu (ang. trigger), ponieważ w zaawansowanej fazie choroby palec "strzela" (kliknięcia, "zatrzaskiwanie") podczas próby jego wyprostowania lub zgięcia, przypominając ruch spustu pistoletu.

Przyczyny

Choroba ma nie do końca jasne przyczyny, ale zwykle rozwija się samoistnie lub jest wynikiem:

• Podrażnienia ścięgna – w wyniku nadmiernego obciążenia, urazów mechanicznych lub intensywnego użytkowania dłoni,
• Choroby współistniejące – takie jak cukrzyca i reumatoidalne zapalenie stawów, które mogą wpływać na struktury ścięgien i prowadzić do ich przemieszczenia,
• Zaburzenia w strukturze ścięgna – zmiany zapalne, zgrubienia ścięgien (np. w wyniku powtarzających się mikrourazów), które utrudniają ich prawidłowe ślizganie się w pochewce,
• Zespół cieśni nadgarstka – może współistnieć z zapaleniem ścięgien ręki.

Ścięgna palców przechodzą przez pochewki ścięgien, które pomagają w ich płynnych ruchach. W wyniku stanu zapalnego ścięgno ulega obrzękowi, co powoduje, że nie może poruszać się swobodnie w tej wąskiej przestrzeni. Często dochodzi do sytuacji, w której zgrubiona część ścięgna "zatrzymuje się" w pochewce, a palec blokuje się w zgiętej pozycji. Po pewnym czasie ścięgno może "strzelić" i uwolnić się, co jest odczuwane jako głośne kliknięcie lub trzask.

Objawy

• Blokowanie palca w zgiętej pozycji – palec utknął w zgięciu, co może być bolesne i nieprzyjemne,
• Klikanie lub trzaskanie – występuje, gdy palec jest zgięty lub prostowany, co może być odczuwane jako bolesne kliknięcie,
• Ból w okolicy podstawy palca – ból jest odczuwany głównie przy próbie wyprostowania palca, ale może również występować w spoczynku,
• Sztywność palca – może wystąpić w miarę postępu choroby, powodując trudności w pełnym prostowaniu palca.

Diagnostyka

• Wywiad chorobowy – często jest dość typowy, umożliwiający wstępne rozpoznanie choroby,
• Badanie fizykalne – lekarz sprawdza, czy ścięgno jest obrzęknięte, czy palec blokuje się w określonej pozycji, oraz ocenia inne objawy,
• Dodatkowe badania – zazwyczaj nie są konieczne, chyba że objawy są nietypowe lub istnieją inne choroby współistniejące.

Leczenie

• Leczenie zachowawcze:

  • Unieruchomienie – w przypadku łagodnych objawów, które trwają mniej niż trzy miesiące, palec można unieruchomić przy pomocy szyny przez 3–6 tygodni,
  • Kortyzon – leczenie pierwszej linii polega na wstrzyknięciu kortyzonu w okolice zapalnego ścięgna, co może złagodzić stan zapalny i poprawić ruchomość. Wstrzyknięcie kortyzonu często przynosi ulgę, a skuteczność leczenia jest największa przy pierwszym wstrzyknięciu,
  • Leki przeciwzapalne – w przypadku bólu stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) w formie tabletek lub maści.

• Leczenie chirurgiczne:

  • W przypadkach, gdy inne metody nie przynoszą skutku, można przeprowadzić zabieg chirurgiczny. Istnieją dwie główne metody:
    • Podział pochewki ścięgna – w tym przypadku lekarz wykonuje nacięcie w skórze, aby uwolnić ścięgno, co przywraca swobodny ruch palca,
    • Zabieg igłowy – czasami stosuje się mniej inwazyjną metodę, polegającą na podzieleniu pochewki ścięgna przy pomocy igły (metoda ta może być stosowana, gdy stan jest mniej zaawansowany).

Zabieg chirurgiczny zwykle odbywa się w znieczuleniu miejscowym w warunkach ambulatoryjnych, a pacjent może natychmiast zacząć poruszać palcem po zabiegu.

Rokowanie

• Samoistne ustąpienie – choroba może ustąpić samoistnie, ale jest to rzadkie i nie ma danych na temat częstości tego zjawiska,
• Skuteczność leczenia – w większości przypadków leczenie farmakologiczne (kortyzon) lub zabieg chirurgiczny skutkuje ustąpieniem objawów. Dzięki odpowiedniemu leczeniu pacjenci często odzyskują pełną sprawność palca,
• Nawroty – w rzadkich przypadkach może dojść do nawrotu objawów, zwłaszcza jeśli choroba nie została wyleczona w całości lub nie została podjęta odpowiednia terapia.

Dodatkowe informacje

• Nadgarstek, zapalenie ścięgien
• Zespół de Quervaina
• Zespół cieśni nadgarstka
• Zakleszczające zapalenie ścięgna – informacje dla lekarzy

Ilustracje

Ścięgna mięśni ręki

Autorzy

• Kalina van der Bend, lekarz (recenzent)
• Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden