Uraz stawu barkowo-obojczykowego

Definicja

Staw barkowo-obojczykowy to staw łączący obojczyk z wyrostkiem barkowym łopatki, znajdujący się tuż poniżej stawu ramiennego. Jest to jedyne połączenie kostne między obojczykiem a łopatką, który pełni kluczową rolę w stabilizacji obręczy barkowej i przenoszeniu sił działających na kończynę górną do tułowia. Staw ten jest stabilizowany przez kilka więzadeł, jednak pod wpływem silnych, nagłych obciążeń może dojść do ich uszkodzenia lub zerwania, co prowadzi do zwichnięcia stawu barkowo-obojczykowego.

W wyniku urazu może dojść do przemieszczenia powierzchni stawowych, co powoduje uniesienie obojczyka względem łopatki, często objawiające się wyraźnym wybrzuszeniem w obrębie stawu.

Objawy

Do najczęstszych objawów urazu stawu barkowo-obojczykowego należą:

• Ból bezpośrednio nad stawem barkowo-obojczykowym, który może promieniować do szyi i ramienia,
• Ból nasilający się przy ucisku na staw, przy obrocie ramienia na zewnątrz lub wewnątrz, lub przy podnoszeniu ręki powyżej poziomu barku,
• Obrzęk, zasinienie i tarcie w obrębie stawu,
• Krwiaki wokół stawu,
• Możliwość widocznego wybrzuszenia w wyniku przemieszczenia obojczyka.

Przyczyny

Najczęstszą przyczyną urazów stawu barkowo-obojczykowego są:

• Upadki na bark lub wyciągniętą rękę,
• Uderzenia w obrębie obręczy barkowej, szczególnie w sportach kontaktowych takich jak hokej czy futbol amerykański,
• Wypadki komunikacyjne, szczególnie upadki z roweru lub z wysokości.

Częstotliwość występowania

Uraz stawu barkowo-obojczykowego stanowi 4-12% wszystkich urazów obręczy barkowej. Najczęściej występuje u osób aktywnie uprawiających sport, zwłaszcza w wieku 20-30 lat. Mężczyźni są narażeni na ten uraz pięć razy częściej niż kobiety. Lekkie zwichnięcia stawu barkowo-obojczykowego są dwukrotnie częstsze niż poważniejsze urazy.

Diagnostyka

Diagnostyka urazu stawu barkowo-obojczykowego obejmuje:

• Wywiad lekarski – kluczowe jest szczegółowe opisanie mechanizmu urazu (np. upadek, uderzenie),
• Badanie przedmiotowe – ocena bólu przy ucisku, obrzęku, zmiany kształtu stawu,
• Rentgen – wykonuje się zdjęcie rentgenowskie, aby wykluczyć złamanie lub ocenić stopień przemieszczenia stawu. Często wykonuje się również zdjęcie drugiego ramienia w celu porównania,
• Rezonans magnetyczny (MRI) – stosowane w przypadku podejrzenia uszkodzenia więzadeł lub innych struktur wewnętrznych stawu.

Leczenie

Leczenie zachowawcze (dla lekkich urazów):

1. Schładzanie – należy schładzać uszkodzony obszar, aby zmniejszyć obrzęk i ból,
2. Leki przeciwzapalne i przeciwbólowe – stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) lub innych środków przeciwbólowych (np. paracetamol),
3. Temblak – noszenie temblaka zmniejsza obciążenie stawu i pozwala na szybsze gojenie. Temblak można nosić przez około dwa tygodnie,
4. Rehabilitacja – od trzeciego tygodnia wprowadza się ćwiczenia mające na celu odzyskanie pełnej ruchomości i wzmocnienie mięśni barku. W ciągu pierwszych sześciu tygodni nie należy podnosić ramienia powyżej 90 stopni i unikać dużego obciążenia,
5. Ćwiczenia – w trzecim miesiącu pacjent może zacząć stopniowo budować siłę obręczy barkowej i wprowadzać większe obciążenie.

Leczenie chirurgiczne (w przypadku poważniejszych urazów):

• Artroskopia – metoda małoinwazyjna, która pozwala na precyzyjne przywrócenie stabilności stawu i szybszy powrót do aktywności fizycznej,
• Zabieg otwarty – wykonuje się w przypadku większych uszkodzeń, kiedy konieczne jest przywrócenie prawidłowego ustawienia stawu za pomocą śrub lub innych implantów.

Rokowanie

• Lekkie urazy – rokowanie jest bardzo dobre, a pacjenci zazwyczaj wracają do pełnej sprawności bez bólu, często kontynuując aktywność sportową. U niektórych osób może wystąpić dyskomfort, np. uczucie przeskakiwania stawu przy podnoszeniu ramienia powyżej barku.
• Umiarkowane urazy – goją się zazwyczaj dobrze, jednak w przypadku utrzymujących się dolegliwości można rozważyć zabieg chirurgiczny w późniejszym terminie. W przypadku leczenia zachowawczego, odpowiedni program rehabilitacyjny (6 tygodni ćwiczeń) może pomóc w powrocie do pełnej sprawności.
• Ciężkie urazy – po leczeniu chirurgicznym, większość pacjentów odzyskuje pełną funkcjonalność stawu, szczególnie przy zastosowaniu artroskopii. W przypadku uszkodzeń niestabilnych stawu, operacja zapewnia długoterminową stabilizację.

W przypadku poważniejszych urazów, które nie zostaną odpowiednio leczone, może dojść do przewlekłych problemów z ruchem stawu, takich jak zmiana wzorca ruchowego lub niestabilność stawu.

Dodatkowe informacje

• Zwichnięcie stawu ramiennego – informacje dla lekarzy

Autorzy:

• Kalina van der Bend, lekarz, (recenzent)
• Markus Plank, mgr, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń