Co to jest łąkotka?

Łąkotki to dwa elementy chrzęstne znajdujące się w stawie kolanowym, pełniące funkcję amortyzatorów. Mamy dwie łąkotki: łąkotkę boczną (na zewnętrznej stronie kolana) oraz łąkotkę przyśrodkową (po wewnętrznej stronie). Są one umieszczone bezpośrednio w stawie i pełnią kilka kluczowych funkcji:

• Tworzenie "wgłębienia" – Łąkotki tworzą rodzaj "podstawki" dla kości udowej, co zapobiega ich "wypadaniu" z miejsca w stawie.
• Amortyzacja – Łąkotki rozkładają obciążenie na powierzchnie stawowe, co zmniejsza zużycie stawu i sprawia, że ruchy są płynniejsze.
• Rozprowadzanie mazi stawowej – Łąkotki pomagają w równomiernym rozprowadzaniu mazi stawowej, co zmniejsza tarcie i umożliwia płynny ruch stawu.
• Stabilizacja stawu kolanowego – Łąkotki wspierają stabilność kolana, szczególnie w trakcie skrętów lub obciążeń.

Kolano z więzadłem krzyżowym, więzadłami pobocznymi i łąkotką

Uszkodzenie łąkotki

Uszkodzenie łąkotki może wynikać z urazu (np. w wyniku kontuzji sportowej) lub zwyrodnienia (w wyniku długotrwałego zużycia stawu). Częściej uszkodzeniu ulega łąkotka przyśrodkowa, ponieważ jest mniej ruchoma niż łąkotka boczna, połączona z innymi strukturami stawu. Wraz z wiekiem ryzyko uszkodzenia łąkotki wzrasta, zwłaszcza u osób z chorobami zwyrodnieniowymi stawów.

Przyczyny uszkodzenia łąkotki

• Uraz mechaniczny – Nagły skręt kolana, szczególnie w sportach kontaktowych (np. piłka nożna, piłka ręczna).
• Zużycie z wiekiem – Z wiekiem łąkotki tracą elastyczność i stają się bardziej podatne na uszkodzenia.
• Przeciążenie – Długotrwałe przeciążenie stawu, np. w wyniku częstego kucania lub intensywnego wysiłku.

Objawy uszkodzenia łąkotki

• Ból – Najczęściej lokalizowany po wewnętrznej stronie kolana, nasilający się przy aktywności fizycznej, zwłaszcza podczas skrętów lub wchodzenia po schodach.
• Obrzęk – Rozwija się kilka godzin po urazie.
• Trzaskanie w stawie – W przypadku uszkodzenia małych kawałków chrząstki.
• Blokada stawu – Uczucie „zatrzymania” kolana, które może uniemożliwiać dalszy ruch. To często oznaka poważnego uszkodzenia łąkotki.

Diagnostyka

• Badanie fizykalne – Lekarz ocenia stan kolana, pyta o okoliczności urazu i objawy.
• Rezonans magnetyczny (MRI) – Jest głównym narzędziem do wykrywania uszkodzeń łąkotek, ponieważ standardowe zdjęcie rentgenowskie nie ukazuje problemów z chrząstką.
• Artroskopia – W niektórych przypadkach konieczne może być wprowadzenie kamery do wnętrza stawu, aby bezpośrednio ocenić stan łąkotki.

Leczenie

Pierwsza pomoc (metoda RICE):

• R – odpoczynek – Zaprzestanie obciążania stawu, odpoczynek.
• I – lód – Stosowanie zimnych okładów w celu zmniejszenia obrzęku i bólu.
• C – ucisk – Bandażowanie stawu w celu zmniejszenia opuchlizny.
• E – uniesienie kończyny – Uniesienie nogi powyżej poziomu serca, co pomaga w redukcji obrzęku.

Leczenie zachowawcze

• Odpoczynek – Krótkoterminowy odpoczynek od obciążania stawu.
• Fizjoterapia – Ćwiczenia wzmacniające mięśnie wokół kolana, poprawiające stabilność stawu.
• Leki przeciwbólowe – Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) w celu złagodzenia bólu i stanu zapalnego.

Leczenie chirurgiczne

• Naprawa łąkotki (szycie łąkotki) – Zabieg naprawczy jest stosowany głównie u młodszych osób lub w przypadku świeżych urazów. Chodzi o zszycie uszkodzonej części łąkotki, aby zachować jej funkcję amortyzującą.

• Częściowe usunięcie łąkotki – W przypadku starszych pacjentów lub poważniejszych uszkodzeń, chirurg może zdecydować się na usunięcie części łąkotki. Zabieg ten pozwala na szybkie odzyskanie funkcji, ale w długoterminowej perspektywie może prowadzić do problemów z degeneracją stawu.

• Przeszczepienie łąkotki – W rzadkich przypadkach, gdy uszkodzenie jest bardzo rozległe, może być konieczne przeszczepienie łąkotki od dawcy.

Leczenie pooperacyjne

• Po operacji konieczne jest ograniczenie obciążenia kolana przez 4–6 tygodni (w zależności od typu zabiegu).
• Fizjoterapia – Ważnym elementem rekonwalescencji jest rehabilitacja, mająca na celu poprawę stabilności kolana i przywrócenie pełnej sprawności.

Rokowanie

• Leczenie zachowawcze jest skuteczne w około 70% przypadków.
• Po częściowym usunięciu łąkotki pacjent może wrócić do aktywności fizycznej w ciągu 2–3 tygodni.
• Po szyciu łąkotki czas rekonwalescencji jest dłuższy i wynosi około 6–8 tygodni.

Uwaga: Uszkodzenie łąkotki może prowadzić do wzrostu ryzyka zwyrodnienia stawu kolanowego w przyszłości, dlatego pacjent po leczeniu chirurgicznym powinien szczególnie dbać o staw i unikać nadmiernego obciążania kolana.

.

Dodatkowe informacje

• Artroza stawu kolanowego
• Rezonans magnetyczny
• Artroskopia (wziernikowanie stawu)
• Nadwaga
• Uszkodzenie łąkotki – informacje dla lekarzy

Autorzy

• Kalina van der Bend, lekarz (recenzent)
• Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden
• Marie-Christine Fritzsche, lekarka, Fryburg