Złamanie dużego palca u stopy (palucha)

Duży palec u stopy (paluch) pełni ważną rolę w utrzymaniu równowagi ciała oraz przenoszeniu ciężaru podczas chodzenia i biegania. Składa się z dwóch paliczków: paliczka bliższego (proksymalnego) oraz paliczka dalszego(dystalnego). Każdy paliczek ma dwa końce: podstawę (bliższą) oraz głowę (dalszą), a jego środkowa część to trzon. Złamanie palucha może poważnie wpłynąć na zdolność poruszania się, dlatego tego typu uraz jest istotnym problemem zdrowotnym.

Przyczyny złamania dużego palca u stopy

Złamania palucha zazwyczaj powstają w wyniku:

• Bezpośredniego urazu – np. upadek ciężkiego przedmiotu na palec, uderzenie w przeszkodę lub skręcenie stopy podczas upadku.
• Urazów sportowych – zwłaszcza u dzieci, złamania dużego palca często wynikają z urazów piłkarskich lub innych aktywności fizycznych, w których dochodzi do silnych nacisków na stopy.
• Złamań przeciążeniowych – w wyniku długotrwałego wysiłku, zwłaszcza u sportowców biegających na twardych nawierzchniach.
• Skręcenia – zniekształcenie palca spowodowane jego nienaturalnym ruchem, np. w trakcie intensywnego biegu lub uderzenia w przeszkodę.

Złamania palucha stanowią 38% wszystkich złamań palców u stopy, a u sportowców mogą być wynikiem przeciążenia, np. podczas długotrwałego biegania, piłki nożnej, koszykówki.

Objawy

Złamanie palucha zwykle objawia się:

• Bólem – który może być ostry i nasilać się przy próbie poruszania palcem.
• Obrzękiem – palec staje się opuchnięty, a skóra wokół może przybrać czerwonawy lub fioletowy kolor.
• Zniekształceniem – w przypadku złamań kości palca, może pojawić się widoczna deformacja, np. skrzywienie palca.
• Trudnością w poruszaniu palcem – pacjent odczuwa ból przy próbie poruszania palcem, a także może mieć problem z chodzeniem.
• Uszkodzeniem paznokci – często towarzyszą temu urazowi obrażenia paznokci, takie jak ich złamanie lub zasinienie.

Diagnostyka

Aby postawić diagnozę, zwykle wykonuje się zdjęcie rentgenowskie (RTG), które pozwala dokładnie ocenić, czy doszło do złamania kości. Obrazowanie jest kluczowe, aby potwierdzić stopień złamania i wykluczyć inne uszkodzenia tkanek.

Leczenie

• Środki pierwszej pomocy:

  • Schłodzenie – zastosowanie zimnego kompresu lub lodu na obrzęk może pomóc zmniejszyć stan zapalny i złagodzić ból.
  • Unieruchomienie – w celu zmniejszenia ruchomości uszkodzonego palca, należy unieruchomić go bandażem, specjalnym szyną lub stosem butów ortopedycznych.
  • Uniesienie stopy – trzymanie stopy uniesionej ponad poziom ciała pomoże zmniejszyć opuchliznę.

• Metody leczenia:

  • Bandażowanie i szyny – najczęściej stosuje się bandaż palucha do sąsiedniego palca lub zakłada się specjalną szynę (ortopedyczną), która zapobiega ruchomości i pozwala na prawidłowe zrośnięcie się kości.
  • Gipsowanie – w przypadkach, gdy złamanie jest bardziej skomplikowane, lekarz może zdecydować się na nałożenie gipsu na przodostopie, aby zapewnić stałą stabilność.
  • Rehabilitacja – po okresie unieruchomienia, w celu przywrócenia pełnej funkcji, może być konieczna rehabilitacja, w tym ćwiczenia rozciągające i wzmacniające stopę.

• Leczenie operacyjne:

  • W rzadkich przypadkach (zwłaszcza w przypadku złamań otwartych lub złamań obejmujących staw) może być konieczna interwencja chirurgiczna w celu ustawienia kości oraz zapobiegania przyszłym komplikacjom, takim jak zrost nieprawidłowy.

Rokowanie

Większość złamań dużego palca u stopy goi się dobrze i nie powoduje trwałych problemów. Okres leczenia trwa zazwyczaj 3-4 tygodnie, w zależności od rodzaju złamania. Po tym czasie pacjent może stopniowo zacząć obciążać stopę, o ile ból na to pozwala. W przypadku niewielkich złamań, proces gojenia przebiega szybciej i może nie wymagać długotrwałej rekonwalescencji.

Niektórzy pacjenci mogą doświadczać bólu i sztywności stawu palucha przez pierwszy rok, szczególnie przy większych urazach. Zwykle jednak objawy te ustępują samoistnie w miarę jak palec odzyskuje pełną funkcjonalność. Jednak w bardzo rzadkich przypadkach mogą wystąpić długotrwałe trudności w poruszaniu palcem lub zrosty, co może wymagać dalszego leczenia.

Dodatkowe informacje

• Złamania kości (ang. fractures)
• Leczenie złamań, możliwe powikłania
• Złamanie palca u nogi – Informacje dla personelu medycznego
• Złamanie kości śródstopia – informacje dla lekarzy

Ilustracje

Szkielet stopy

Autorzy

• Kalina van der Bend, lekarz (recenzent)
• Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden