Czym jest chód do wewnątrz i chód na zewnątrz?

Częstość występowania

• Obie formy występują często u niemowląt i małych dzieci.
• Niektóre dzieci podczas nauki chodzenia mocno obracają stopy na zewnątrz (chód Charliego Chaplina).
• W 2. roku życia chód Charliego-Chaplina może zostać zastąpiony chodem do wewnątrz ze względu na zmiany w obrębie biodra.
• W okresie wzrastania u 13% dzieci występuje chód do wewnątrz, ale u ponad 80% z nich w wieku 13 lub 14 lat ustępuje.

Uwagi o wadach stóp u małych dzieci

• W większości przypadków zarówno stopy zwrócone do wewnątrz, jak i na zewnątrz u malych dzieci nie stanowią patologii. U większości osób takie nieprawidłowości ustępują do końca okresu wzrastania. Operacyjna korekcja nieprawidłowego ułożenia zwykle nie jest konieczna.
• Stopy zwrócone do wewnątrz obserwuje się często w wieku niemowlęcym, ponieważ szyjka kości udowej skierowana jest do przodu w stosunku do uda (większy kąt antetorsji). Deformacja normalizuje się zwykle do 13–14 roku życia.

Jakie mogą być przyczyny?

Częste przyczyny, które nie muszą być leczone

Chód do wewnątrz

• Zmiany w udzie i biodrze
  • W chodzie do wewnątrz u dzieci szyjka kości udowej jest zwykle bardziej obrócona do przodu w stosunku do uda niż u dorosłych; jest to więc przejściowy wariant normy.
  • Deformacja zazwyczaj koryguje się sama w wieku 13 lub 14 lat, a operacja zazwyczaj nie jest konieczna.
• Zmiany w podudziu i kolanie
  • W niektórych przypadkach chód do wewnątrz spowodowany jest rotacją wewnętrzną podudzia. Nieprawidłowe położenie normalizuje się w ponad 90% przypadków w okresie wzrastania, rzadko konieczna jest operacja.
  • Kolana koślawe są również częstą przyczyną chodu wewnętrznego.
• Zmiany w stopie i stawie skokowym
  • U ok. 1 na 1000 urodzonych dzieci chód do wewnątrz spowodowany jest nieprawidłowym ustawieniem przedniej części stopy w czasie ciąży. W ponad 90% przypadków ustępuje samoistnie w ciągu 1. roku życia. W niektórych przypadkach trzeba jednak skorygować wadę za pomocą opatrunku gipsowego.

Chód na zewnątrz

• Często: chód Charliego Chaplina.
• Zmiany w podudziu: rotacja zewnętrzna podudzia.

Rzadkie przyczyny, które ewentualnie mogą wymagać leczenia

Dysplazja stawu biodrowego

• Bardzo rzadko jest przyczyną deformacji rotacyjnej, stan bioder jest zawsze sprawdzany po porodzie lub później przez pediatrę.

Stopa końsko-szpotawa

• Skrajnie skręcone do wewnątrz i wykrzywione stopy (jedna lub obie stopy), które wymagają terapii ortopedycznej już w pierwszych tygodniach życia. Obserwuje się u około 1 na 1000 dzieci. Nieprawidłowe ustawienie jest zwykle wykrywane już w czasie ciąży podczas badania USG płodu.

Dziecięce porażenie mózgowe

• Nieprawidłowe ustawienie biodra może być spowodowane okołoporodowym uszkodzeniem mózgu. Rozległość i lokalizacja uszkodzenia mózgu ma decydujące znaczenie dla wystąpienia określonych objawów i dolegliwości.

Co możesz zrobić sam?

• Większość przypadków chodu do wewnątrz i na zewnątrz koryguje się z czasem samoistnie. Nie ma dowodów na to, że rozciąganie i inne ćwiczenia przyspieszają normalizację.
• Wyjątkiem jest wrodzona deformacja przodostopia, w przypadku której mogą zostać zalecone regularne ćwiczenia rozciągające. Ćwiczenia zawsze muszą być zalecone i wyjaśnione przez fizjoterapeutę.
• Przy rotacji wewnętrznej podudzia dzieci nie powinny spać w pozycji leżącej i nie powinny siadać na swoich stopach.

Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

• Chociaż w większości przypadków są to niegroźne i tymczasowe deformacje, to i tak należy zgłosić je lekarzowi.
• W rzadkich przypadkach konieczne jest leczenie korygujące.

Jak postępuje lekarz?

Wywiad lekarski (historia choroby)

Lekarz może zadać następujące pytania:

• Jakie nieprawidłowości Państwo zaobserwowali/zauważyli?
• Czy dziecko ma trudności w chodzeniu?
• Czy dziecko skarży się na bóle kończyn dolnych?
• Czy w rodzinie występują wrodzone deformacje bioder lub stóp?

Badanie lekarskie

• Lekarz bada kończyny dolne i ocenia chód dziecka.
• Ważne są również objawy innych chorób podstawowych, takich jak mózgowe porażenie dziecięce lub dysplazja stawu biodrowego.

Badania dodatkowe

• Badanie rentgenowskie pozwala na wykluczenie wrodzonej dysplazji stawów biodrowych.

Skierowanie do specjalisty

• W większości przypadków skierowanie nie jest konieczne.
• W przypadku podejrzenia choroby, która wymaga leczenia, lekarz skieruje Cię do odpowiednich specjalistów.

Dodatkowe informacje

• Chód Charliego Chaplina.
• Szpotawość śródstopia, zwrócone do wewnątrz przodostopie.
• Obrót podudzia na zewnątrz (chód na zewnątrz).
• Stopa końsko-szpotawa.
• Chód do wewnątrz i na zewnątrz – informacje dla personelu lekarskiego.

Autorzy

• Joanna Dąbrowska-Juszczak, lekarz
• Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (recenzent)
• Markus Plank, MSc BSc, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń