Co to jest zwężenie odźwiernika?

Żołądek ze zwężeniem odźwiernika

Definicja

Zwężenie odźwiernika, zwane również przerostowym zwężeniem odźwiernika, to zwężenie zwieracza żołądka (odźwiernika). Zwężenie jest spowodowane pogrubieniem (przerostem) mięśni w tej części żołądka.

W efekcie dochodzi do opóźnionego lub ograniczonego opróżniania żołądka i gwałtownych wymiotów. Choruja głównie niemowlęta, a pierwsze objawy zauważalne są zwykle 2–3 tygodnie po urodzeniu. U niewielkiego odsetka dzieci zgrubienie cofa się samoistnie. W większości przypadków wymagana jest jednak operacja polegająca na przecięciu zgrubiałych mięśni podczas zabiegu chirurgicznego.

Objawy

Zazwyczaj ok. 30 minut od spożycia pokarmu pojawiają się gwałtowne, chlustające wymioty. Niekiedy z treścią wymiotowaną może się pojawić niewielka ilość krwi. W miarę postępu choroby wymioty stają się częstsze i bardziej nasilone. W niektórych przypadkach dziecko oddaje tylko niewielkie ilości stolca lub rzadko się wypróżnia. Niemowlę ma dobry apetyt, ale mimo to wydaje się niedożywione i odwodnione. Może się to objawiać widocznymi zmarszczkami na czole. Brzuch może być wzdęty i napięty. U wcześniaków typowe chlustające wymioty mogą nie wystąpić, ponieważ ilość przyjmowanego pokarmu jest zwykle mniejsza.

Przyczyny

Przyczyna zwężenia odźwiernika nie jest znana. Jednak choroba występuje częściej w niektórych rodzinach, co sugeruje komponent genetyczny. Ryzyko wystąpienia zwężenia odźwiernika może być zwiększone, jeśli w pierwszych tygodniach życia dziecko otrzymywało antybiotyki takie jak erytromycyna lub azytromycyna. Zaobserwowano także częstsze występowanie choroby u niemowląt karmionych sztucznie.

Choroba spowodowana jest zgrubieniem mięśni pierścieniowatych na przejściu między żołądkiem a dwunastnicą. Ujście żołądka jest więc częściowo lub całkowicie zablokowane, przez co pokarm nie może dotrzeć do jelita i z wymiotami wydostaje sie na zewnątrz. Wymioty mogą prowadzić do utraty kwasu żołądkowego, a tym samym do zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej. Wyraźne ruchy mięśni żołądka i jelit spowodowane utrudnionym opróżnianiem żołądka, a także pogrubienie mięśni, mogą być widoczne z zewnątrz.

Częstość występowania

Zwężenie odźwiernika występuje u 1–3 na 1000 noworodków. Chłopcy chorują 4 do 5 razy częściej niż dziewczynki.

Badania dodatkowe

Rozpoznanie stawia się zwykle na podstawie typowych objawów. W badaniu fizykalnym dziecko zwykle wydaje się niespokojne. Bywa, że można już stwierdzić niedobór płynów, wyczerpanie i niedożywienie. Twarz może być zniekształcona przez zmarszczki, nadając dziecku „staruszkowaty" wygląd. Często można wyczuć zgrubienie w górnej części brzucha mniej więcej wielkości oliwki.

Od dziecka pobierana jest krew i wykonywane jest badanie ultrasonograficzne. Badanie to zazwyczaj nie jest uciążliwe dla dziecka, jest łatwe do wykonania i daje wiarygodne wyniki.

Leczenie

Celem terapeutycznym jest zapobieganie niedożywieniu, niedoborowi płynów i zaburzeniom równowagi kwasowo-zasadowej. Jeśli te objawy już wystąpiły, leczy się je w pierwszej kolejności.

W zdecydowanej większości przypadków konieczna jest operacja. Pogrubiony mięsień jest dzielony wzdłuż przez małe nacięcie lub przez dojście laparoskopowe bez przecinania wewnętrznej warstwy żołądka. Po zabiegu stopniowo wprowadza się pokarm .

Rokowanie

Choroba ma korzystne rokowanie. Operacja jest bezpieczna i skuteczna. Powikłania występują bardzo rzadko. Po operacji niemowlę zwykle szybko wraca do zdrowia.

Dodatkowe informacje

• Zwężenie odźwiernika — informacje dla lekarzy.

Autorzy

• Joanna Dąbrowska-Juszczak, lekarz (redaktor)
• Natalie Anasiewicz, lekarz (recenzent)
• Marleen Mayer, lekarz (recenzent)