Informacje ogólne

Definicja

• Zaburzone przyjmowanie pokarmu u dzieci.

Przyczyny

• Dysfagia – wady rozwojowe przewodu ustno-gardłowego
• rozszczep wargi i podniebienia i inne rozszczepy
• wady rozwojowe języka
• wady rozwojowe szczęki/żuchwy
• tracheomalacja
• atrezja nozdrzy tylnych
• przetoki tchawiczo-przełykowe
• wrodzone zwężenia.
• Dysfagia neurogenna z zaburzeniami mechaniki połykania (często w kontekście chorób neurologicznych i zespołowych)
• Urazy, stany zapalne.
• Zwężenia (po intubacji, oparzeniach chemicznych, oparzeniach termicznych, zabiegach chirurgicznych itp.).
• Guzy, ciała obce.
• Powiększony migdałek gardłowy lub migdałki podniebienne.
• Choroba refluksowa przełyku.
• Zakażenie górnych dróg oddechowych.
• Infekcja żołądkowo-jelitowa z wymiotami.
• Trudności z piciem u niemowląt
  • wrodzone wady serca
  • zakażenie/sepsa
  • choroby neurologiczne
  • wrodzone wady rozwojowe (patrz wyżej)
  • wcześniactwo
  • żółtaczka jąder podkorowych
  • wady metaboliczne
  • choroby metaboliczne.
• Zaburzenia rozwojowe (przejściowe)
  • przejściowa neofobia (odmowa przyjmowania nieznanych pokarmów)
  • „faza buntownicza“, rozwój autonomii
  • odmowa przyjmowania niektórych pokarmów (wybiórczość pokarmowa) od wieku niemowlęcego do szkolnego.
• Błędy w karmieniu/odżywianiu, problemy z interakcją
  • pokarmy niedostosowane do wieku
  • nieodpowiednie techniki i okoliczności karmienia
  • oczekiwania rodziców
  • oczekiwania otoczenia^1-2
  • relacja między rodzicami (osobą karmiącą) a dzieckiem.
• Problemy behawioralne
  • u dzieci w wieku poniżej 3 lat „zaburzenia karmienia“, u dzieci w wieku powyżej 3 lat „zaburzenia odżywiania“.
• Zaburzenia odżywiania
  • bulimia
  • jadłowstręt psychiczny
  • kompulsywne jedzenie
  • zespół Picka (łaknienia spaczonego)
  • objadanie się
  • ortoreksja.

Częstość występowania

• Istotne zaburzenia odżywiania i karmienia u 2-5%.²
• Anamestycznie widoczne zachowania żywieniowe u 20–25% wszystkich dzieci, znacznie wyższy odsetek u dzieci z chorobami neurologicznymi lub zespołowymi.

Pytania diagnostyczne

• Czy występuje rzeczywiste zaburzenie odżywiania?
• Czy występuje nieprawidłowe żywienie, niedożywienie lub przekarmienie?
• Czy istnieje przyczyna organiczna lub psychiczna?
• Czy zaburzenie ma charakter ostry, przejściowy czy przewlekły?
• Czy istnieją wskazania do hospitalizacji?

ICD-10

• F98.2 Zaburzenia odżywiania u niemowląt i dzieci.
• R13 Dysfagia.
• P92 Problemy związane z karmieniem noworodka.
  • P92.0 Wymioty u noworodka.
  • P92.1 Ulewanie i przeżuwanie pokarmu u noworodka.
  • P92.2 Powolne karmienie noworodka.
  • P92.3 Niedokarmianie noworodka.
  • P92.5 Trudności w karmieniu noworodka piersią.
  • P92.8 Inne problemy związane z karmieniem noworodka.
  • P92.9 Problemy związane z karmieniem noworodka, nieokreślone.
• R63.3 Trudności w karmieniu i nieprawidłowe karmienie.

Diagnostyka różnicowa

• Diagnostyka różnicowa powinna wyjaśnić, czy jest to zaburzenie odżywiania, czy też niewłaściwe oczekiwania rodziców lub otoczenia dziecka.
• Jeśli wzrastanie dziecka jest zgodne z siatką centylową i rozwój jest zgodny z wiekiem, można założyć odpowiednią podaż.

Wywiad lekarski

Narodziny i rozwój

• Waga urodzeniowa i masa ciała/wzrost (percentyle).
• Zakażenia w czasie ciąży.
• Palenie/leki w czasie ciąży.
• Odżywianie matki podczas ciąży.
• Wcześniactwo.
• Kamienie milowe rozwoju motorycznego.
• Zaburzenia neurologiczne.

Odżywianie

• Karmienie piersią lub mieszanką dla niemowląt.
• Żywienie przez sondę.
• Połykanie, kaszel, odbijanie, wymioty, zachłyśnięcie.
• Alergie, diety wskazane medycznie, diety specjalne.
• Zindywidualizowane diety w domu (wegetariańskie, wegańskie i inne).
• Wprowadzenie pokarmów uzupełniających, odstawienie dziecka od piersi.
• Ilość i skład żywności
  • porównanie z wymaganiami odpowiednimi dla wieku
  • harmonogram i charakterystyka okoliczności karmienia
    • dziecko w ramionach opiekuna, na krześle, bawiące się, oglądające telewizję
    • dziecko je samo, jest karmione.
    • konflikty związane z zachowaniami żywieniowymi podczas posiłków.

Szczegółowe informacje

• Od kiedy istnieje problem?
  • bezpośrednio po urodzeniu lub podczas karmienia piersią/butelką
  • wprowadzenie pokarmów uzupełniających
  • wprowadzenie żywności rodzinnej
• Problem tylko w domu/ośrodku opieki
• Dziecko jest wyjątkowo wybredne, rzuca jedzeniem na podłogę, przyjmowanie pokarmu jest wykorzystywane przez dziecko lub rodziców jako sposób wywierania presji itp.

Badanie przedmiotowe

Informacje ogólne

• Wzrost zgodny z wartościami centylowymi?
• Rozwój motoryczny i neurologiczny odpowiedni do wieku?

Szczególne czynniki

• Oznaki wad rozwojowych przewodu ustno-gardłowego?
• Oznaki zespołu chorobowego?
• Ostre zakażenia?
• Powiększony migdałek gardłowy lub migdałki podniebienne, guzy, ciała obce jako przyczyna dysfagii?
• Oznaka choroby kardiologicznej?
• Zaburzona relacja rodzic-dziecko? Choroby psychiczne rodziców (zaburzenia odżywiania, depresja matki)?
• Podejrzenie wykorzystywania?

Badanie uzupełniające

• Interdyscyplinarna współpraca logopedów, stomatologów, ortodontów, neurologów, fizjoterapeutów, dietetyków i psychologów dziecięcych.
• Diagnostyka obrazowa
  • badanie ultrasonograficzne (przepuklina rozworu przełykowego, zwężenie odźwiernika)
  • gastroskopia (refluks żołądkowo-przełykowy)
  • RTG przełyku z użyciem środka kontrastowego.
• W razie potrzeby diagnostyka instrumentalna w celu oceny aktu połykania i opróżniania żołądka (gastroskopia, RTG przełyku z użyciem siarczanu baru, manometria przełyku, scyntygrafia, test oddechowy).
• 24-godzinna pH-metria, 24-godzinny pomiar impedancji.
• Diagnostyka laboratoryjna
  • morfologia krwi, elektrolity (Na, K, Ca), żelazo, ferrytyna, albuminy, fosfataza alkaliczna, parathormon, witaminy, IgE.

Postępowanie i zalecenia

• Informacje i porady dotyczące żywienia dostosowanego do wieku, w razie potrzeby udzielane przez dietetyków.
• Ocena stosowania żywienia przez zgłębnik u dzieci z odpowiednimi chorobami neurologicznymi i ciężkimi zaburzeniami karmienia.
• Specjalistyczne leczenie zaburzeń odżywiania i chorób psychicznych.
• Hospitalizacja w przypadku wystąpienia istotnych objawów niedoboru lub podejrzenia zagrożenia dla dziecka lub wyykorzystywania.

Informacje dla pacjentów

Informacje w Medibas

• Słaby przyrost masy ciała u dzieci.
• Problemy żywieniowe u małych dzieci.