Czym są ostre urazy palców?

• Urazy palców omówione w tym artykule obejmują złamania kości oraz urazy ścięgien, więzadeł i torebek stawowych palców.

Częstotliwość występowania

• Częste kontuzje, zwłaszcza wśród sportowców.
• Około połowa wszystkich urazów dłoni dotyczy palców.
• Wiek i płeć
  
  • 75% poszkodowanych to osoby w wieku 16–45 lat.
  • Stosunek kobiet do mężczyzn = 2:1.

Co może być przyczyną?

• Urazy palców występują głównie w związku z wypadkami i urazami sportowymi.
• Podczas gdy upadki częściej prowadzą do złamań kości i urazów więzadeł, sporty z piłką częściej powodują urazy torebki stawowej i ścięgien.
• W  sporcie, jakim jest wspinaczka/bouldering, często dochodzi do urazów palców spowodowanych przeciążeniem (urazy dotyczą najczęściej ścięgien oraz więzadeł).

Najczęstsze przyczyny

• Stłuczenie, skręcenie, naderwanie.
• Urazy ścięgien
  • Niemożność zgięcia lub wyprostowania palca.
  • Często uszkodzenie ścięgna prostownika, gdy palec jest nadmiernie wyprostowany, np. przez uderzenie piłką w paliczek dalszy palca.
• Kciuk narciarza
  • zerwane częściowo lub całkowicie więzadło poboczne łokciowe w wyniku upadku na wyprostowany kciuk.
• Uszkodzenie torebki stawowej
  • obrzęk stawu palca po przeproście palca.
• Uraz więzadła pierścieniowatego
  • najczęstsze obrażenie w sporcie wspinaczkowym.
• Złamanie kości
  • w przypadku zmiażdżenia lub uderzenia twardym przedmiotem (np. hokej, squash).

Rzadkie przyczyny

• Amputacje
  • odcięcie części palca, np. w razie wypadku z narzędziem tnącym.
• Zwichnięty palec
  • w razie wypadku przy dużej prędkości.

Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?

• Należy zwrócić się o pomoc medyczną w następujących sytuacjach:
  • wyraźnie spuchnięty palec
  • ograniczenie ruchomości palca
  • nienaturalna pozycja palca 
  • silnie krwawiące, rozległe rany.

Badania

• W przypadku otwartych ran ważna jest ochrona przeciwtężcowa.
• Po opisaniu, jak doszło do wypadku, następuje badanie palca, badanie palpacyjne i sprawdzenie funkcji więzadeł, ścięgien, stawów, naczyń krwionośnych i nerwów:
• Czy możliwe jest zgięcie i wyprost palca z pełną siłą?
• Czy możliwe jest zamknięcie pięści bez żadnych problemów?
• Czy palec jest zdrętwiały?
• Czy opuszek palca jest wystarczająco ukrwiony?
• Czy palec jest stabilny?
• Po badaniu lekarz zdecyduje, czy konieczne jest wykonanie obrazowania palca.
  • w przypadku podejrzenia złamania kości, zerwania ścięgien lub zwichnięcia palców: badanie RTG.
  • Aby uwidocznić małe więzadła i ścięgna, konieczne może być wykonanie badania ultrasonograficznego lub rezonansu magnetycznego.

Leczenie

• Do ostrego leczenia urazów palców mają zastosowanie ogólne zasady dotyczące urazów:
  • unieruchomienie
  • chłodzenie
  • kompresja, np. bandaż elastyczny
  • uniesienie kończyny.
• Pierścionki na palcach należy jak najszybciej zdjąć, ponieważ urazy mogą powodować obrzęk palca i pierścionek będzie go silnie uciskać.
• Dalsze leczenie zależy od rodzaju urazu.

Co można zrobić we własnym zakresie?

• Zastosuj powyższe ogólne zasady jak najszybciej po urazie i zdejmij wszelkie pierścionki z palców.
• Ponieważ dłonie i palce odgrywają bardzo ważną rolę w wielu codziennych i zawodowych czynnościach, w przypadku urazów palców należy pilnie szukać pomocy medycznej, aby zapobiec późniejszym ograniczeniom w funkcjonowaniu.

Dodatkowe informacje

• Palec młotkowaty (ang. mallet finger)
• Złamanie palca
• Ostre urazy palców — Informacje dla personelu medycznego

Autor

• Lino Witte, dr n. med., lekarz w trakcie specjalizacji z medycyny rodzinnej, Münster
• Lek. Kalina van der Bend, recenzent