Wprowadzenie

• Szybkie wdrożenie zabiegów resuscytacyjnych ma kluczowe znaczenie dla pacjentów z zatrzymaniem krążenia
• Nie tylko profesjonaliści, ale także osoby spoza personelu medycznego powinni być w stanie wykonać podstawowe czynności ratunkowe
• Pożądane jest zwiększenie świadomości na ten temat wśród osób spoza personelu medycznego, także poprzez propagowanie tej wiedzy przez lekarzy rodzinnych
• Wytyczne dotyczące resuscytacji są publikowane przez Europejską Radę Resuscytacji (European Resuscitation Council — ERC)¹
• Poza rozwinięciem kluczowych ustaleń dotyczących resuscytacji, w ostatniej wersji wytycznych przedstawiono różne systemy ratowania życia, z naciskiem na:
  • przeszkolenie w zakresie resuscytacji jak największej liczby osób spoza personelu medycznego
  • wdrażanie technologii umożliwiających zaangażowanie osób znajdujących się w pobliżu do udzielania pierwszej pomocy, np. alarmowanie przez aplikację na smartfonie
  • telefonicznie wspomagana resuscytacja wykonywana przez osoby spoza personelu medycznego z udziałem dyspozytora pogotowia ratunkowego
  • utworzenie centrów ds. zatrzymania krążenia specjalizujących się w opiece nad pacjentami z nagłym zatrzymaniem krążenia (tylko dla pacjentów dorosłych)

Podstawowa resuscytacja wykonywana przez osoby spoza personelu medycznego (Basic Life Support — BLS)

• Resuscytacja przez osoby spoza personelu medycznego powinna objąć trzy pierwsze etapy łańcucha przeżycia
• Łańcuch przeżycia
  1. rozpoznanie zatrzymania krążenia i wezwanie pogotowia ratunkowego
  2. wczesne rozpoczęcie resuscytacji z uciskaniem klatki piersiowej (ew. dodatkowa wentylacja mechaniczna)
  3. wczesne rozpoczęcie defibrylacji (jeśli dostępny jest automatyczny defibrylator zewnętrzny AED)
  4. czynności zaawansowane
  5. ustandaryzowane leczenie po resuscytacji
• Instruowanie osób udzielających pierwszej pomocy również przez telefon, zazwyczaj przez dyspozytora pogotowia ratunkowego przyjmującego wezwanie (tzw. resuscytacja wspomagana przez telefon)
• Istotna jest współpraca pomiędzy:
  • dyspozytor pogotowia ratunkowego
    • wspiera osoby udzielające pierwszej pomocy w stwierdzeniu zatrzymania krążenia
    • kieruje nimi podczas resuscytacji (resuscytacja przez telefon)
    • kieruje nimi w przypadku zastosowania defibrylatora AED
  • osoba udzielająca pierwszej pomocy
    • po stwierdzeniu zatrzymania krążenia powinna wykonać przynajmniej uciśnięcia klatki piersiowej
    • jeżeli osoby udzielające pierwszej pomocy są w stanie i są do tego skłonne, mogą wykonać także wentylację (w razie potrzeby razem z inną osobą)
  • wczesne użycie AED
    • wczesne rozpoczęcie defibrylacji przez osobę udzielającą pierwszej pomocy przy właściwym rytmie serca
    • defibrylacja wykonana w ciągu 3–5 minut może zwiększyć przeżywalność do 50–70%.

Informacje ogólne

• Wytyczne mają zastosowanie do wszystkich dzieci w wieku od 0 do 18 lat, z wyjątkiem „noworodków zaraz po urodzeniu“.
  • pacjenci wyglądający jak dorośli mogą być leczeni jak dorośli

Prowadzenie BLS u dzieci

Technika uciskania klatki piersiowej i wentylacji mechanicznej

Uciskanie klatki piersiowej — technika

• Uciśnięcia klatki piersiowej
• ułożyć dziecko na twardej powierzchni w pozycji na plecach
• uscinąć dolną połowę mostka na głębokość 1/3 wysokości klatki piersiowej (u wszystkich dzieci, niezależnie od wieku), następnie całkowicie odciążyć klatkę piersiową 
• częstotliwość ucisków: 100–120/min
• odzież zdejmować tylko wtedy, gdy poważnie utrudnia ona uciskanie klatki piersiowej
• Niemowlę (<1. roku życia)
  
  • umieścić dwa opuszki palców (wskazujący i środkowy lub oba kciuki) na środku klatki piersiowej
• Dzieci (>1. roku życia)
  • umieścić nasadę kciuka na mostku pośrodku klatki piersiowej (unieść przy tym palce)
    
    • technika jednej dłoni u małych dzieci
    • technika dwóch dłoni u starszych dzieci (jak u dorosłych)

Wentylacja mechaniczna metodą usta-usta — technika

• Niemowlęta (<1. roku życia)
  • udrożnienie dróg oddechowych: trzymając głowę w neutralnej pozycji, pociągnąć dolną szczękę do przodu, nie odchylając głowy do tyłu
  • umieścić usta nad ustami i nosem dziecka
• Dzieci (>1. roku życia)
  • udrożnienie dróg oddechowych: ostrożnie odchylić głowę dziecka do tyłu i unieść podbródek
  • zacisnąć nos dziecka i umieścić usta nad ustami dziecka
• Wentylacja
  • wykonać spokojny wydech w usta dziecka lub w usta i nos przez około 1 sekundę, aby klatka piersiowa wyraźnie się uniosła
  • przeszkolone osoby powinny, jeśli to możliwe, zamiast wykonywania oddechów ratowniczych wykonywać wentylację z użyciem maski z workiem rozprężnym i tlenem
  • jeżeli klatka piersiowa nie porusza się, w trakcie wentylacji jest to oznaka niedrożności dróg oddechowych
    • konieczne sprawdzenie ponowne jakości udrożnienia górnych dróg oddechowych

Automatyczny defibrylator zewnętrzny (AED)

• W przypadku niemowląt i dzieci w wieku poniżej 8 lat w razie możliwości należy stosować AED z dostosowaniem mocy wyładowania oraz dostosowanymi elektrodami
  • jeśli urządzenie nie jest dostępne, należy użyć standardowego defibrylatora AED przeznaczonego dla wszystkich grup wiekowych
• Środki zaawansowanej resuscytacji krążeniowo-oddechowej (ALS) u dzieci 

Ilustracje

Pozycja boczna ustalona

Pozycja boczna ustalona, krok 1

• Ułożyć osobę poszkodowaną na plecach
• Ramię bliższe osobie udzielającej pomocy ,zgiąć pod kątem 90 stopni w stawie łokciowym
• Naprzeciwległe ramię należy położyć nad klatką piersiową.
• Obserwować reakcje osoby poszkodowanej

Pozycja boczna ustalona, krok 2

• Chwycić pacjenta za bark znajdujący się dalej od osoby udzielającej pierwszej pomocy (niebieska strzałka) i chwycić kończynę dolną znajdującą się dalej od osoby udzielającej pierwszej pomocy  w okolicy podkolanowej (czerwona strzałka)
• Obserwować reakcje osoby poszkodowanej

Pozycja boczna ustalona, krok 3

• Kontynuować ruch z poprzedniej pozycji i obrócić pacjenta na bok, pociągając za ramię (niebieska strzałka) i kolano (czerwona strzałka)
• Posłużyć się podłożem,  naturalnym nachyleniem powierzchni, jeżeli są one dostępne i/lub gdy osoba okazuje się być ciężka
• Obserwować reakcje osoby poszkodowanej

Pozycja boczna ustalona, krok 4

Technika wentylacji: metoda usta-usta

Technika wentylacji: unoszenie podbródka w celu udrożnienia dróg oddechowych

• Zaleca się uniesienie podbródka w celu utrzymania drożności dróg oddechowych. Uniesienie/podtrzymanie podbródka ku górze zapobiega przesuwaniu się języka do tyłu i blokowaniu przepływu powietrza.
• Sposób postępowania (dziecko >1. roku życia)
  • unieść podbródek i odchylić głowę do tyłu
  • usunąć luźne przedmioty znajdujące się w jamie ustnej
  • ścisnąć nos dwoma palcami ręki podtrzymującej czoło
  • wziąć głęboki oddech i objąć wargami całe usta dziecka
  • spokojnie wykonać wydech, tak aby klatka piersiowa się uniosła
  • oddalić swoje usta i sprawdzić, czy wydobywa się powietrze