Ospa wietrzna — ryzyko dla kobiet w ciąży

Ospa wietrzna jest wywoływana przez zakażenie wirusowe. W większości przypadków przebycie ospy wietrznej prowadzi do uzyskania odporności na całe życie, jednak później można zachorować na półpaśca, który jest wywoływany przez tego samego wirusa (varicella zoster virus — VZV). Wiele osób choruje na ospę wietrzną w dzieciństwie, ale część kobiet w wieku rozrodczym nie chorowało na tę chorobę i dlatego są narażone na ryzyko zakażenia.

Ospa wietrzna może — w szczególności u kobiet w ciąży — stanowić poważną chorobę wymagającą hospitalizacji i intensywnego leczenia. Zakażenie w pierwszej połowie ciąży może, w rzadkich przypadkach (około 2%), prowadzić do poważnych uszkodzeń u nienarodzonego dziecka. Choroba ta nazywana jest „zespołem ospy wietrznej wrodzonej”. Towarzyszyć jej mogą następujące objawy u noworodka:

• Zmiany skórne
• Choroby neurologiczne i wady rozwojowe
• Uszkodzenia oczu
• Wady układu kostnego

Zakażenie ospą wietrzną od 5 dni przed porodem i do 2 dni po porodzie również stanowi zagrożenie dla zdrowia noworodka. Wirus przenoszony jest przez łożysko lub drogą kropelkową/kontaktową. Kobiety w ciąży nieposiadające ochrony przed ospą wietrzną a mające kontakt z osobą zakażoną mogą uzyskać ochronę poprzez leczenie immunoglobuliną. Podanie immunoglobuliny przeciwko wirusowi ospy wietrznej i półpaśca jest zalecane w ciągu 96 godzin od kontaktu.

Półpasiec u kobiet w ciąży nie zagraża natomiast nienarodzonemu dziecku.

Badanie w kierunku ospy wietrznej

W przypadku, gdy kobieta w ciąży nie chorowała jeszcze na ospę wietrzną, możliwe jest w razie potrzeby wykonanie badania krwi w celu ustalenia, czy jest ona podatna na zakażenie. 80% osób, które uważają, że nie chorowały na ospę wietrzną, zostało zakażone w przeszłości i dlatego posiadają ochronę przed chorobą.

Szczepienie przeciwko ospie wietrznej

Szczepienie można rozpocząć już po 9. miesiącu życia, jednak zaleca się podanie go po 12. miesiącu. Drugą dawkę należy podać po 6 tygodniach, a optymalnie po 3 miesiącach. Wszystkie niezaszczepione dzieci i młodzież bez przebytej ospy wietrznej powinny zostać zaszczepione w późniejszym czasie.

Kobiety w wieku rozrodczym, które nigdy nie chorowały na ospę wietrzną i nie zostały zaszczepione, powinny wykonać specjalne badanie krwi (VZV IgG), aby sprawdzić, czy posiadają przeciwciała przeciwko wirusowi. Jeśli niemożliwe jest wykrycie przeciwciał, zaleca się szczepienie przed zajściem w ciążę, aby zapobiec zakażeniu w czasie ciąży. Należy unikać zapłodnienia przez okres co najmniej 4–6 tygodni po szczepieniu.

Zalecenia

• U kobiet w wieku rozrodczym z niejasną lub negatywną historią choroby w zakresie ospy wietrznej, należy oznaczyć poziom przeciwciał we krwi (VZV IgG). Jeśli wynik jest negatywny, osoby te powinny zostać zaszczepione przeciwko ospie wietrznej w odpowiednim czasie przed próbą zajścia w ciążę. Szczepienie przeciwko wirusowi jest przeciwwskazane w czasie ciąży.
• Niezaszczepione kobiety w ciąży, które nie chorowały na ospę wietrzną w przeszłości, powinny unikać kontaktu z osobami chorymi na ospę wietrzną lub podejrzanymi o zachorowanie. U pozostałych członków rodziny można uzupełnić ochronę poszczepienną, aby nie zachorowali i nie zarazili kobiety w ciąży.
• Po kontakcie z osobami chorymi na ospę wietrzną należy u kobiet w ciąży w razie potrzeby oznaczyć poziom przeciwciał we krwi (VZV IgG), który dostarcza informacji o tym, czy kobieta posiada odporność, czy też nie. W przypadku braku odporności wskazane może być podanie immunoglobuliny przeciwko ospie wietrznej i półpaścowi.
• Wszystkie kobiety w ciąży z ujemnym wynikiem badania krwi powinny zaszczepić się przeciwko ospie wietrznej po porodzie z uwagi na ewentualne przyszłe ciąże.

Dodatkowe informacje

• Ospa wietrzna
• Ospa wietrzna — informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Marcin Major, lekarz, Kraków (recenzent)
• Hannah Brand, dr n. med., lekarz, Berlin
• Julia Trifyllis, dr n. med., lekarz ze specjalizacją w dziedzinie ginekologii i położnictwa, Münster (W)